Wykład 5.docx

MIKROBIOLOGIA – WYKŁAD 5

TEMAT: ZIARNIAKI GRAM-DODATNIE – RODZAJE: Staphylococcus, Streptococcus, Enterococcus.

RODZAJ: Staphylococcus

Gatunki (>35 gatunków):

Charakterystyka

-        „staphyle” – z gr. „liście winogron”

-        Gram-dodatnie ziarniaki; pojedynczo, pary lub grona

-        nieruchliwe (nie mają rzęsek)

-        nieprzetrwalnikująca

-        względnie beztlenowe (preferują warunki tlenowe)

-        katalazo+

-        koagulazo+ (niektóre)

-        zdolne do wzrostu na podłożach zawierających wysokie stężenia soli (np. 10% NaCl)

Występowanie

-        naturalne występowanie: normalna flora skóry i błon śluzowych ludzi i zwierząt

-        Staphylococcus aureus oraz CNS spotykane są także w jamie ustno-gardłowej, przewodzie pokarmowym, drogach moczowo-płciowych

-        niektóre gatunki występują w określonych miejscach:

          Staphylococcus capitis – skóra głowy

          Staphylococcus auricularis – uszy

-        występują powszechnie i odgrywają istotną rolę w zakażeniach szpitalnych:

          kontakt bezpośredni

          ręce personelu

          kontakt z zanieczyszczonymi przedmiotami (odzież, pościel itp.)

GATUNEK: Staphylococcus aureus

-        fermentuje mannitol (w odróżnieniu od Staphylococcus epidermidis)

-        tworzy charakterystyczne złoto-żółte kolonie („gronkowiec złocisty”)

-        S. aureus może kolonizować nozdrza przednie (15% zdrowych dorosłych)

Czynniki wirulencji

1.       Składniki strukturalne:

-        otoczka lub warstwa śluzu (glikokaliks) – hamowanie chemotaksji i fagocytozy; przyleganie do ciał obcych

-        peptydoglikan – stymuluje wytwarzanie endogennych pirogenów; hamowanie fagocytozy

-        kwasy tejchojowe – wiązanie z fibronektyną

          rybitolowy kwas tejchojowy – polisacharyd A – Staphylococcus ureus

          glicerolowy kwas tejchojowy – polisacharyd B – Staphylococcus epidermidis

-        białko A – wiązanie przeciwciał fragmentem Fc

-        „clumping factor” (koagulaza związana) – przekształcanie fibrynogenu w fibrynę (włóknik)

¤  Staphylococcus aureus może wytwarzać 2 typy koagulazy:

Ø      koagulazę związaną („clumping factor”) – strukturalna

Ø      koagulazę wolną – jest enzymem pozakomórkowym

2.       Toksyny:

-        enterotoksyny (A – E, G – I) – biegunka

-        TSST-1 – toksyna wstrząsu termicznego – proliferacja limfocytów T i uwalnianie cytokin (superantygen)

-        eksfoliatyna (toksyna epidermolityczna – ETA, ETB) – proteazy serynowe rozdzielające międzykomórkowe mostki w warstwie ziarnistej skóry

-        cytotoksyny – α, β, δ ,γ, leukocydyna

          α-hemolizyna (toksyczna dla erytrocytów, leukocytów, hepatocytów, trombocytów), niszczenie tkanek

          β-sfingomielinaza C (toksyczna dla erytrocytów, fibroblastów, leukocytów, makrofagów), niszczenie tkanek

          δ – szeroki zakres aktywności cytolitycznej

          γ – hemolizyna; liza neutrofilów, makrofagów

          leukocydyna – liza leukocytów

3.       Enzymy

-        koagulaza (wolna) – wytrącanie włóknika

-        katalaza – rozkład H2O2

-        hialuronidaza – rozkładanie kwasu hialuronowego tkanki łącznej; ułatwienie rozprzestrzeniania

-        fibrynolizyna (stafylokinaza) – rozpuszczanie skrzepów

-        lipazy – rozkładanie lipidów

-        nukleaza – rozkładanie DNA

-        esterazy

-        penicylinaza – hydroliza penicylin (> 90% Staphylococcus)

Chorobotwórczość STAPHYLOCOCCUS