Temat: Komórka jako podstawowa jednostka budowy i czynności organizmów.
Podstawowe, fundamentalne czynności komórki (wspólne i podobne)
· Funkcja odżywcza i wymiana materiałowa, gazów z otoczeniem
· Pozyskiwanie energii z białek, tłuszczów i węglowodanów
· Synteza związków organicznych (np. białka)
· Mechanizm rozmnażania, wzrostu i odnowy
· Wrażliwość na bodźce
· Leki, kosmetyki trucizny działają na poziomie komórki – ważne jest prawidłowe ukształtowanie błony komórkowej
W organizmie człowieka znajduje się około 1014 komórek.
Z jednej zapłodnionej komórki powstaje 200 różnych rodzajów komórek. Różnią się pod względem kształtu, wielkości a przede wszystkim ze względu na pełnienie różnych funkcji.
1665r. – wprowadzenie pojęcia komórki przez Roberta Hooke’a, który obserwował komórki korka.
Komórka może być samodzielna lub łączyć się tworząc: tkanki (zespoły komórek wyspecjalizowanych w podobnych funkcjach), narządy (zespoły kilku połączonych ze sobą tkanek). Komórka jest najmniejszą jednostką organizmu zdolną do samodzielnego życia. Składa się z cytoplazmy otoczonej błoną komórkową i jądra komórkowego.
Kształt:
· Kulisty (komórka jajowa)
· Gwieździsty (komórki nerwowe)
· Wielościenne (komórki wątroby, nabłonkowe)
· Wrzecionowate (komórki mięśniowe, fibroblasty)
Różnorodność kształtów i wielkości komórek:
· Komórki mają stały kształt (geometryczne wzory powtarzające się)
· Różnorodność kształtów wykazują te komórki które mają zdolność do ruchu pełzakowatego. Komórki zdolne do poruszania się nie mają kształtu stałego.
Największe komórki w korze móżdżku = komórki Purkiniego
Makrofagi – zmieniają formy w zależności od aktywności
Komórki tłuszczowe – powstają we wczesnym rozwoju noworodka. Wypełnione kroplą tłuszczu, wypełniają całą komórkę, a organelle komórkowe zepchnięte są w jedno miejsce wraz z cytoplazmą.
Komórki tuczne – odpowiedzialne za astmę tzw. „nieporozumienie ewolucyjne”. Mają dużą aktywność, potrzebne były gdy człowiek żył w niskich warunkach higienicznych.
Osteoklasty – powodują rozsycenie substancji międzykomórkowej, demineralizują kości.
Komórki glejowe – towarzyszą komórkom nerwowym
Melanocyty – w naskórku, chronią inne komórki
Hematoksylina barwi jądro na granatowo (zasada)
Eozyna barwi cytoplazmę na kolor różowy.
Jedno jądro podzielone na płaty jądrowe połączone mostkami, im starsza komórka tym więcej płatków.
Żeby komórka mogła dobrze funkcjonować musi być spełniony ściśle stosunek między objętością cytoplazmy a objętością jądra komórkowego (dążą do kształtu kulistego – jądra)
jiso