Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza 1945 – 2005.pdf

(2513 KB) Pobierz

Słownik

dziennikarzy

i publicystów

Pomorza

1945 – 2005

Gdańsk 2008

Zespół redakcyjny:

Grażyna Bral, Alina Kietrys, Jerzy Koziarski, Andrzej Malinow-

ski, Jerzy Model (szef zespołu), Grażyna Murawska, Jerzy Waczyński.

Zdjęcia z archiwów prywatnych, archiwum „Dziennika Bałtyckiego”, Agencji

Kosycarz Foto Press, archiwum Kuby Grabowieckiego

Projekt okładki:

Stanisław Ruszkowski

Korekta:

Izabela Dymecka, Janusz Deręgowski

Współfinansowane przez Prezydenta Miasta Gdyni

Oddział Morski w Gdańsku.

Wydanie pierwsze. Gdańsk 2008

Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej,

Oddział Morski w Gdańsku.

80-830 Gdańsk, ul. Chlebnicka 2, tel. 058 301 63 21

Współpraca:

Polnord – Wydawnictwo Oskar

Skład i opracowanie:

Marek Rudowski tel. 501 768 766

Druk:

OPTIMA s.c. tel./fax (058) 664 89 32

Wydawca:

Od redakcji

„Myśmy żyli niezbyt grzecznie, myśmy żyli niebezpiecznie, ale jak!”… Słowa

z wiersza Agnieszki Osieckiej najtrafniej charakteryzują życiorysy niemal trzech

pokoleń gdańskich żurnalistów, zawarte w przekazywanym właśnie Czytelnikowi

tomie

Słownika dziennikarzy i publicystów Pomorza 1945–2005.

Tych pokoleń nie oszczędzały żadne współczesne dramaty i przełomy. Nasi star-

si koledzy, którzy rozpoczynali pracę jeszcze przed wojną, uczestniczyli w ruchu

oporu, przeszli koszmar Auschwitz i Majdanka, poniewierkę w sowieckich łagrach,

wspólnie z młodszymi kolegami, niekiedy wywodzącymi się z AK, niekiedy „gwar-

dzistami” z PPR, tworzyli pierwsze powojenne gazety i radio. Do tych pionierów

w połowie lat pięćdziesiątych szeroką ławą dołączyła młodzież z uniwersyteckimi

dyplomami, z własnym bagażem doświadczeń. Wszak studia rozpoczynali w naj-

czarniejszych latach stalinizmu, a kończyli je już w czasie „odwilży”. To pokolenie,

które uwierzyło w przemiany Polskiego Października 1956 i przeżyło tragiczne roz-

czarowanie w grudniu 1970 roku.

Kolejna fala młodych dziennikarzy podjęła pracę w połowie lat siedemdziesią-

tych. Oni dorastali w klimacie młodzieżowego buntu w 1968 roku. Pierwsze do-

świadczenia dziennikarskie zdobywali w niepokornych pismach studenckich, do-

cierała do nich wiedza o działaniach opozycji politycznej, niektórzy angażowali się

w pracach nielegalnego Ruchu Młodej Polski czy przy wydawaniu „Bratniaka”.

Wspólnym doświadczeniem gdańskich dziennikarzy były strajki w sierpniu 1980

roku i powstanie pierwszej „Solidarności”. Większość przyjęła je jako szansę przyśpie-

szenia zmian systemowych, ograniczenia roli aparatu partyjnego i szansę na moderni-

zację kraju. Czas nadziei i obaw zakończył się stanem wojennym. Dla gdańskiego śro-

dowiska dziennikarskiego była to sytuacja traumatyczna: część zaakceptowała wybór

„mniejszego zła”, część – w geście protestu – wystąpiła z PZPR, zamiast zatrudnienia

w „reżimowych” mediach wybrała ucieczkę na przyspieszone emerytury i renty lub

pracę w innych zawodach. 68 gdańskich dziennikarzy z prasy, radia i telewizji w stycz-

niu 1982 roku usunęła z zawodu osławiona komisja weryfikacyjna.

Najmłodsze pokolenie dziennikarskie, rozpoczynające pracę po 1989 roku, dzia-

ła już w demokratycznym ustroju, gwarantującym wolność słowa; bez cenzury i po-

litycznych dyrektyw z urzędów i komitetów. Mogą więc, przynajmniej teoretycznie,

realizować misję wolnego i odpowiedzialnego dziennikarstwa. Okazuje się jednak,

że również młodzi dzisiaj przeżywają zasadnicze dylematy: jak informować, by nie

komentować? Jak rzetelnie opisywać rzeczywistość społeczną, będąc zaangażowa-

nym politycznie, jak uniknąć bezpośrednich uwikłań politycznych, odbierających

dziennikarstwu wiarygodność? Gdzie jest granica kompromisu między autonomią

poglądów dziennikarza a linią programową redakcji, granica autocenzury? Jak w po-

goni za newsem nie ulec manipulacjom? Jak nie poddać się komercjalizacji i coraz

powszechniejszej „tabloidyzacji” mediów, jak nie uczestniczyć w powszechnym wy-

mieszaniu zasad masowej reklamy z dziennikarstwem, wynikających z traktowania

SŁOWNIK DZIENNIKARZY I PUBLICYSTÓW POMORZA

redakcji jako przynoszącego zysk przedsiębiorstwa, a dziennikarza jako pracownika

umysłowego zatrudnionego w przedsiębiorstwie prasowym.

Nasze życie i praca zawodowa przypadały na burzliwe dziesięciolecia drugiej po-

lowy XX wieku. Wpisywaliśmy się w historię Polski. Uczestniczyliśmy w ważnych

wydarzeniach, niekiedy je współtworzyliśmy. W życiorysach gdańskich dziennika-

rzy są więc informacje o medalach im. Janka Krasickiego i nagrodach w konkursach

publicystycznych „Życia Partii”, są informacje o zaangażowaniu w ruchu wydawni-

czym podziemnej „Solidarności” i opozycyjnej działalności środowisk zgromadzo-

nych wokół klasztoru oo. Dominikanów.

Taka jest biografia naszego pokolenia. Nie wygładzaliśmy więc, ani nie „pod-

kolorowywaliśmy” zawartych w

Słowniku

biogramów. Jedna z naszych koleżanek

z Warszawy napisała: „Są wprawdzie specjaliści od wykreślania cudzych i przema-

lowywania własnych życiorysów, lecz ja do nich nie należę. Cenię osobistą godność.

Nasze życiorysy zostały wpisane w historię taką jaka była – i tego się nie zmieni.

Może nawet nie chciałabym zmieniać”.

Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza,

którego powstaniu patronują Od-

dział Morski Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej i oddział Sto-

warzyszenia Dziennikarzy Polskich w Gdańsku, jest przedsięwzięciem pionierskim.

Biogramy nielicznych gdańskich dziennikarzy znaleźć można w fundamentalnym

Słowniku biograficznym Pomorza Nadwiślańskiego,

warszawskim

Leksykonie dzien-

nikarstwa polskiego, Encyklopedii Gdyni

oraz wydawnictwach typu

Who is Who

– Kto jest kim na Pomorzu

(Oficyna Pomorska) i

Kto jest kim w Polsce

(Interpress).

Nasz

Słownik

jest przedsięwzięciem jakościowo innym: obejmuje nieporównanie

więcej haseł (532 biogramy), odnotowuje nazwiska dziennikarzy z lat 1945–1948,

nawet jeśli nie udało się odnaleźć szczegółowych danych osobowych, koncentru-

je się na udokumentowaniu przebiegu pracy i osiągnięć zawodowych. Integralną

częścią

Słownika

jest wykaz nazwisk członków zespołów redakcyjnych gdańskich

mediów, powstałych do 1989 roku.

Społeczny zespół redakcyjny, działający przy Oddziale Morskim Stowarzyszenia

Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, podejmując to zadanie zdawał sobie sprawę

z licznych czyhających zasadzek. Pierwsza z nich wiązała się z doborem haseł: przy

wyborze nazwisk nie kierowaliśmy się oceną dorobku zawodowego, rangą podej-

mowanych problemów, popularnością, przynależnością do stowarzyszeń dzienni-

karskich – zakwalifikowaliśmy wszystkie Koleżanki i wszystkich Kolegów, którzy

w zawodzie dziennikarskim na Pomorzu przepracowali co najmniej 5 lat.

Większość biogramów dotyczy dziennikarzy aktywnych zawodowo, niekiedy

będących u szczytu kariery. Tu kryła się druga zasadzka. Chcieliśmy uniknąć niebez-

pieczeństw wynikających z braku dystansu, z subiektywnej oceny. Dlatego starali-

śmy się unikać wszelkich określeń wartościujących; o randze bohaterów biogramów,

o ich dokonaniach zawodowych mają zaświadczać informacje o nagrodach dzienni-

karskich, wydanych książkach, filmach dokumentalnych itp. Zróżnicowana objętość

notek biograficznych nie wyznacza jakiejkolwiek rangi i wynika tylko z bogactwa

życia zawodowego, najczęściej licznych zmian miejsca zatrudnienia.

Podstawowym materiałem źródłowym przy opracowaniu biogramów była an-

kieta, rozesłana do członków SDRP i SDP, redakcji gazet, radia i telewizji. Informa-

cje nadesłane przez samych zainteresowanych nie były przez nas weryfikowane; pra-

ce redakcyjne polegały przede wszystkim na uporządkowaniu tekstu według przy-

OD REDAKCJI

jętego schematu i ujednoliceniu form ich zapisu. Drugim, obok ankiety, źródłem

informacji była dokumentacja personalna stowarzyszeń dziennikarskich, niestety,

niekompletna, z reguły obejmująca okres do połowy lat osiemdziesiątych. Cennym

zbiorem informacji okazała się licząca 324 fiszki kartoteka przekazana przez red.

Alojzego Męclewskiego, autora haseł do

Słownika dziennikarzy polskich,

częściowo

publikowanych na łamach miesięcznika „Prasa Polska”. Korzystaliśmy też z innych

materiałów: publikowanych wspomnień, sylwetek, notatek gazetowych o awansach

i nagrodach, z nekrologów.

Słownik

powstawał społecznym wysiłkiem – nie stać nas

było na kwerendy w warszawskich archiwach, zawierających dokumenty dziennika-

rzy „Czytelnika” i RSW „Prasa”.

Mamy świadomość, że w

Słowniku

brakuje wielu biogramów dziennikarzy

o znaczącym dorobku twórczym, w wielu notatkach biograficznych brak istotnych

informacji. Dotyczy to w znacznym stopniu dziennikarzy aktywnych zawodowo.

Ten stan wynika tylko z braku dokumentacji. Część środowiska dziennikarskiego

nie odpowiedziała na ankietę, nie nadesłała również zdjęć. Szanujemy i taką posta-

wę. Liczymy, że te luki zostaną wypełnione przez naszych następców.

Redakcja przyjęła następujący schemat notek biograficznych:

– po nazwisku i imieniu

kursywą

zaznaczono używane przez dziennikarza pseu-

donimy i skróty. Data przy informacji o studiach oznacza rok ich zakończenia;

– w informacji o przebiegu pracy zawodowej przecinki oddzielają informacje

o kolejnych funkcjach pełnionych w redakcji, zaś średniki dzielą informacje

o różnych miejscach zatrudnienia. Daty połączone dywizem (np. 1945–1946)

określają lata, w których dany fakt miał miejsce;

– w informacji o rodzajach uprawianej twórczości i dokonaniach zawodowych wy-

mienione są główne dziedziny zainteresowań dziennikarza, ważniejsze publika-

cje, cykle audycji i programów, stworzone w ramach macierzystej redakcji;

– pod hasłem „twórczość” odnotowano dokonania nie związane bezpośrednio

z pracą w danej redakcji: wydane książki, sztuki, scenariusze, wystawy fotogra-

ficzne itp.;

– nagrody wymieniane są na ogół w układzie chronologicznym, bez wyznaczania

ich hierarchii;

– spośród odznaczeń państwowych, posiadanych przez zainteresowanych, wymie-

nione są tylko najwyższe rangą;

– w niektórych przypadkach podajemy informacje nie mieszczące się w przyjętym

schemacie, lecz ważne dla charakterystyki człowieka (udział w działaniach wo-

jennych, ruchu oporu, pobyt w obozie koncentracyjnym itp.).

Nasze wydawnictwo zapewne wzbudzi liczne dyskusje w środowisku, może na-

wet protesty, wynikające np. z faktu, że nikt nie pytał zainteresowanych, czy chcą, by

ich nazwisko pojawiło się w słowniku. Naszym argumentem w ewentualnej dyskusji

jest szczególna staranność w pracach redakcyjnych, obiektywizm i przekonanie, że

uprawiamy zawód publicznego zaufania, który czyni nas i nasze biografie własnością

publiczną.

Słownik

dokumentuje pewien etap dziennikarstwa, rolę naszego środowiska

w życiu politycznym, społecznym i kulturalnym na Pomorzu. Jesteśmy przekonani,

że warto było podjąć ten trud. Ciąg dalszy dopiszą nasi młodsi koledzy.

Jerzy Model

Plik z chomika:

Izakolobrzeg

Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza 1945 – 2005.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: