NKB Ewangelia wg św. Jana 1-12.doc

NOWY

KOMENTARZ BIBLIJNY

Zespół redakcyjny

ks. Antoni Paciorek (KUL) - przewodniczący ks. Roman Bartnicki (UKSW), ks. Tadeusz Brzegowy (PAT),

ks. Antoni Tronina (KUL), ks. Julian Warzecha (UKSW)

EWANGELIA WEDŁUG ŚWIĘTEGO JANA

rozdziały 1-12

WSTĘP

PRZEKŁAD Z ORYGINAŁU KOMENTARZ

ks. Stanisław Mędala CM

emerytowany profesor Wydziału Teologicznego

Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

i wykładowca Instytutu Teologicznego Księży Misjonarzy w Krakowie

Część I

ŚWIĘTY PAWEŁ

              Pamięci Ojca Świętego Jana Pawła II

              który umiłowaniem i znajomością Bożego natchnionego słowa

stał się dla nas i dla wielu

Nauczycielem i Przewodnikiem

na drodze odkrywania skarbów zawartych w Biblii

Autorzy serii i Wydawca

Od dwudziestu wieków Kościół wiernie podejmuje Chrystusowe wezwanie: „Idźcie na cały świat i głoście Ewangelię wszelkiemu stworzeniu!" (Mk 16, 15). Czyni to na różne sposoby, w trosce, aby słowo Boże, które „trwa na wieki" (por. Iz 40, 8; 1 P 1, 23-25), rozszerzało się w świecie i rozsławiało (por. 2 Tes 3, 1).

To misyjne zadanie w sposób szczególny podejmują uczeni, którzy zgłębiają treść Objawienia z wiarą, a równocześnie w oparciu o głęboką wiedzę w różnorakich dziedzinach, od historii, archeologii i etnografii, poprzez hermeneutykę i językoznawstwo, do teologii biblijnej zapoczątkowanej przez Ojców Kościoła i nieustannie rozwijanej na przestrzeni wieków. Cieszę się, że polskie środowiska biblijne włączają się w ten nurt, podejmując inicjatywę opracowania nowej serii komentarzy do ksiąg Starego i Nowego Testamentu. Ufam, że stanie się ona zachętą i pomocą do pełniejszej „zażyłości z Pismem Świętym" (por. DV 25) na ziemi polskiej.

Wiem, że inicjatywa ta jest w pewnym sensie kontynuacją prac zmarłych już Profesorów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego: Stanisława Łacha, Eugeniusza Dąbrowskiego, Feliksa Gryglewicza i tylu innych, którzy wnikliwą wiedzą i szczerą troską o integralność wiary dobrze zasłużyli się biblistyce w Polsce.

U progu tej nowej pracy całego środowiska biblistów polskich pragnę przypomnieć to, co wielokrotnie mówiłem, że egzegeza jest taką dyscypliną nauki, która wymaga z jednej strony zastosowania właściwych jej metod badawczych nie związanych bezpośrednio z teologią, a z drugiej domaga się głębokiej wiary w Chrystusa, Syna Bożego, w którym Objawienie dokonało się w pełni. Wówczas studium Pisma Świętego nie jest tylko suchą analizą historyczną, literacką czy strukturalną tekstu, ale odkrywaniem najgłębszych treści, jakie dzięki natchnieniu Ducha Świętego zechciał Bóg przekazać człowiekowi. Jak mówiłem podczas spotkania z Papieską Komisją Teologiczną w 1991 roku, „Lud Boży potrzebuje takich egzegetów, którzy z jednej strony bardzo uczciwie będą wykonywać swą pracę naukową, z drugiej, nie zatrzymają się w połowie drogi, lecz przeciwnie, będą kontynuować swe wysiłki aż do pełnego ukazania skarbów światła i życia zawartych w świętych Pismach, tak aby pasterze i wierni mieli do nich łatwiejszy dostęp i obficiej korzystali z ich owoców" (11.04.1991).

Niech Chrystus, Słowo Boga, udziela światła Ducha Świętego, aby Jego natchnienie towarzyszyło zgłębianiu tajemnic Objawienia i było rękojmią przyszłych owoców w sercach tych, którzy korzystać będą z tego dzieła.

Autorom Nowego Komentarza Biblijnego, Czytelnikom, a także wydawnictwu Edycji Świętego Pawła z serca błogosławię.

Watykan, 11 lutego 2005 r.

OD ZESPOŁU REDAKCYJNEGO

Jeśli chcesz znaleźć źródło, musisz iść do góry... Gdzie jesteś, źródło ?... Gdzie jesteś?...

Jan Paweł II, Tryptyk Rzymski

Prawie 50 lat temu środowisko biblistów Katolickiego Uniwersytetu Lubel­skiego zainicjowało wydawanie serii obszernych komentarzy do wszystkich ksiąg Pisma Świętego. Od tamtych czasów wiele zmieniło się zarówno w obszarze ogólnokościelnym, jak i w samej egzegezie. Do korzystnych zmian w obszarze ogólno-kościelnym należy zaliczyć pojawienie się wielu doskonale przygotowanych teo­logów biblistów w różnych ośrodkach naukowych w Polsce. W samej natomiast egzegezie jesteśmy świadkami zaistnienia nowych kierunków, nowych metod i no­wych prężnych ośrodków badawczych. Jest rzeczą oczywistą, że w takiej sytuacji opracowanie nowych komentarzy biblijnych stało się wymogiem chwili.

Niniejsza seria komentarzy, Nowy Komentarz Biblijny (NKB), jest owocem współpracy ośrodków lubelskiego, warszawskiego i krakowskiego, a także innych środowisk teologicznych w Polsce. Mając na uwadze szeroki krąg odbiorców -nie tylko biblistów i teologów, ale także innych uczestników procesu ewangeliza­cji - przygotowywane komentarze będą unikać nadmiernego przeciążenia szcze­gółami dla specjalistów. Z drugiej strony dołożymy starań, aby komentarze były metodycznie wszechstronne, uwzględniające filologię, analizę literacką, historię powstawania tekstu, tło historyczne i archeologiczne, teksty paralelne biblijne i pozabiblijne. Poszczególne tomy odznaczać się będą podobnym układem, za­chowując jednak charakter autorski.

Jako Zespół Redakcyjny, w imieniu Autorów oraz Wydawcy ośmieliliśmy się prosić Ojca Świętego Jana Pawła II o błogosławieństwo dla rozpoczętego dzieła, a także o pozwolenie na dedykowanie całej pracy Jego Osobie. Sądziliśmy, że bę­dzie to odpowiedni sposób podkreślenia znamiennej „biblijności" całego Jego na­uczania. Pragnęliśmy także gorąco, aby w rzędzie wielu naszych rodaków, wyraża­jących najgłębszą cześć dla Ojca Świętego, nie zabrakło biblistów polskich.

„Jeśli chcesz znaleźć źródło, musisz iść do góry...". Słowa Ojca Świętego nie­chaj wolno nam będzie odczytać także w ten sposób, że praca egzegety-biblisty jest w pewnym sensie „drogą do góry": przynosi radość, ale i kosztuje sporo tru­du. Wymaga trudu zwłaszcza wtedy, kiedy chce się ową drogę wyrównać i uczy­nić łatwiejszą dla innych. Otóż taka właśnie jest intencja Autorów niniejszej se­rii. Nie oznacza to, że trud wspinaczki będzie zupełnie obcy Czytelnikom. Ale nieobca będzie także - jak ufamy - radość z powodu przebywania w bliskości Źródła, „które jest" (por. Wj 3, 14).

W uroczystość Objawienia Pańskiego 2005 roku

OD AUTORA

Gdy czytamy Ewangelię według św. Jana, uderza nas prostota wypowiedzi, a równocześnie jakaś tajemnicza głębia, która nawet wybitnych badaczy wprowa­dza w zakłopotanie. Angielski egzegeta C.H. Dodd porównał Ewangelię Janową do sadzawki z czystą wodą, w której dziecko może się swobodnie kąpać, ale słoń może się utopić.

Niniejszy komentarz, podobnie jak inne ukazujące się w tej serii, ma cha­rakter naukowy. Głównym celem tego komentarza nie jest jednak prezentacja jakiejś nowej metody badawczej czy oryginalnego podejścia do tekstu, lecz uka­zanie przesłania religijnego tego dzieła dla celów pastoralnych. Posługujemy się zatem opracowaną w długiej tradycji egzegetycznej metodą historyczno-krytyczną, która zwraca szczególną uwagę na krytykę literacką oraz na kontekst teo­logiczny i historyczny poszczególnych tekstów. Stosując metodę historyczno-krytyczną, nie mamy jednak zamiaru występować w roli detektywa tropiącego ślady wkładu konkretnych osób w powstanie czwartej Ewangelii ani wcielać się w rolę głównego autora, nazywanego umownie ewangelistą, by wyrokować o jego wkładzie w opracowywanie zastanego materiału. Naszym celem jest dotarcie do przesłania religijnego czwartej Ewangelii jako dzieła znajdującego się w kano­nie Pisma Świętego. Dlatego programowo stosujemy podejście kanoniczne, któ­re zaleca dokument Papieskiej Kosmisji Biblijnej „Interpretacja Pisma Świętego w Kościele" z 1993 roku. W tym podejściu chodzi o wyakcentowanie miejsca czwartej Ewangelii w historii zbawienia przez ukazanie jej powiązania ze Starym Testamentem i innymi księgami Nowego Testamentu. W tym celu wprowadzamy analizy intertekstualne. Korzystamy z wyników badań przeprowadzonych rów­nież takimi metodami, jak analiza semiotyczna, analiza narratywna czy analiza retoryczna. Sięgamy także do osiągnięć badań prowadzonych przez podejścia so­cjologiczne czy podejścia kontekstualne.

W niniejszym komentarzu opieramy się w dużej mierze na opublikowanych już własnych badaniach problematyki czwartej Ewangelii, zwłaszcza w dwóch pozycjach: Funkcja chrystologiczno-eklezjologiczna dialogów Jezusa z Żydami w czwartej Ewangelii (SzB 4), Warszawa 1984, 1-187. 343-367, i Chrystologia Ewangelii św. Jana, Kraków 1993, 20012. Polski przekład tekstów biblijnych, poza czwartą Ewangelią, cytujemy przeważnie za BT.

Przedłożony Czytelnikowi przekład na język polski ma charakter filologicz­ny, który niemal dosłownie idzie za tekstem oryginalnym. Noty dotyczące róż­nic w tekście oryginalnym zwracają uwagę na lekcje odmienne od przyjętych w większości świadectw tekstualnych. Dlatego zazwyczaj nie podajemy świa­dectw przemawiających za tekstem przyjętym, które można znaleźć w wyda­niach krytycznych, lecz najważniejsze świadectwa dotyczące lekcji odmiennych.

WYKAZ SKRÓTÓW

12

W zagadnieniach literackich i historycznych zwracamy główną uwagę na tło historyczno-religijne danej perykopy, jej strukturę i próby ustalenia genezy tekstu. W egzegezie szczególną uwagę kierujemy na dotarcie do treści poszczególnych wypowiedzi w ich oryginalnym kontekście literackim, teologicznym i historycz­nym. Jako podsumowanie egzegezy eksponujemy główne tematy teologiczne w świetle tradycji egzegetycznej oraz ich aktualność w życiu chrześcijańskim.

W uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego 2008 roku.

WYKAZ SKRÓTÓW

1. Apokryfy Starego i Nowego Testamentu

ApAbr

ApBaGr

ApBaSyr

ApEl

DzJ

EwF

EwHbr

EwM

EwNaz

EwPt

EwTm

EwTMk

4Ezd

HenEt

HenHbr

Jub

JzfAs

4Mch

LAB

ListAp

OdSal

ProtEwJ

PsSal

TestAbr

TestHi

Testlzaak

TestJak

TestSal

TestXII TestAs TestDan TestJzf TestLew TestZab

Apokalipsa Abrahama

Apokalipsa Barucha (grecka) (= 3 Bar)

Apokalipsa Barucha (syryjska) (= 2 Bar)

Apokalipsa Eliasza

Dzieje Jana (Acta Joannis)

Ewangelia Filipa

Ewangelia Hebrajczyków

Ewangelia Marii

Ewangelia Nazarejczyków

Ewangelia Piotra

Ewangelia Tomasza (gnostycka)

...