SMIF - wykłady 2016 (Adamowicz SGGW).pdf

(919 KB) Pobierz
4.10.16r.
(z Wikipedii)
Instytucja finansowa
– podmiot gospodarczy, którego głównym celem jest świadczenie na rzecz
klientów (niekiedy: członków samej instytucji) usług finansowych, w tym w szczególności operowanie
zasobami finansowymi, czyli gromadzenie i wydatkowanie środków pieniężnych, jak również
świadczenie usług pośrednictwa finansowego.
W większości krajów funkcjonowanie instytucji finansowych podlega mniej lub bardziej ścisłej kontroli
państwa.
Rodzaje instytucji finansowych:
Istnieje wiele możliwości klasyfikacji instytucji finansowych – ze względu na formę prawną (bankowe,
nie bankowe, para bankowe), zasięg (lokalne, krajowe, międzynarodowe), cel działalności (zarobkowe,
non-profit), charakter prowadzonej działalności (depozytowe, ubezpieczeniowe, emerytalne,
inwestycyjne).
Najpowszechniej spotykana jest klasyfikacja funkcjonalna instytucji finansowych i ich podział na:
instytucje depozytowe
– przyjmujące depozyty pieniężne od przedsiębiorstw i ludności w celu
udzielania kredytów, pożyczek lub obciążania tych środków pieniężnych ryzykiem w inny
sposób – do instytucji takich zaliczamy banki i związki kredytowe (w Polsce: SKOK);
instytucjami depozytowymi nie są instytucje pożyczkowe, albowiem udzielają one pożyczek ze
kapitałów własnych lub emisji papierów dłużnych,
instytucje rozpraszania ryzyka
– tj. przede wszystkim zakłady ubezpieczeń, które przejmują
ryzyko ubezpieczeniowe jednostek w zamian za niewielką (względem tego ryzyka) składkę
ubezpieczeniową, rozpraszając ryzyko ubezpieczeniowe na większą zbiorowość, zakłady
reasekuracji, które przejmują część ryzyka od pojedynczych zakładów ubezpieczeń i
rozpraszają je pomiędzy wiele zakładów ubezpieczeń, a także zakłady ubezpieczeń na życie
oraz podobne instytucje zapewniające zabezpieczenie finansowe na starość,
instytucje inwestycyjne
– pośredniczące przy inwestowaniu środków finansowych w
dochodowe przedsięwzięcia o różnym poziomie ryzyka; w tym: fundusze inwestycyjne,
fundusze emerytalne, banki inwestycyjne itp.
(mfiles)
Instytucje finansowe to podmioty, które działają w sektorze finansowym. Zgodnie z definicją zawartą
w słowniku finansów i bankowości, są to organizacje, których głównym celem działania jest
świadczenie usług finansowych i doradztwa w odniesieniu do produktów finansowych.
Przez instytucje finansowe należy rozumieć zarówno pośredników finansowych, a także inne instytucje,
których działalność jest niezbędna do funkcjonowania rynku finansowego.
Pośrednicy finansowi:
Zasadniczym przedmiotem działalności pośredników finansowych jest zapewnienie klientom
produktów i usług finansowych.
Wśród nich można wyszczególnić 3 główne rodzaje. Są to:
aktywni pośrednicy,
których rolą jest kreowanie pieniądza. Zaliczamy do nich bank centralny
oraz bank komercyjny;
aktywni pośrednicy,
których rolą jest kreowanie instrumentów finansowych. Zaliczamy do
nich banki komercyjne, banki inwestycyjne, fundusz inwestycyjny, zakłady ubezpieczeń i
fundusz emerytalny;
pasywni pośrednicy,
dokonujący redystrybucji instrumentów finansowych. Zaliczamy do nich
domy maklerskie.
Inne instytucje finansowe:
Inne instytucje finansowe stanowią przede wszystkim instytucje nadzoru finansowego, które sprawują
nadzór nad działalnością podmiotów funkcjonujących na rynku finansowym oraz przygotowują akty
prawne związane z funkcjonowaniem rynku finansowego. Ponadto innymi instytucjami
zapewniającymi właściwe funkcjonowanie rynku finansowego są instytucje organizujące obrót na
rynku, przede wszystkim giełdy papierów wartościowych oraz instytucje rozliczeniowe.
Klasyfikacja instytucji finansowych
Do instytucji finansowych należą:
Bankowe instytucje finansowe
- oferują one usługi w zakresie dokonywania rozliczeń
pieniężnych, finansowania działalności poprzez udzielanie kredytów oraz lokowania wolnych
środków pieniężnych w formie depozytów.
System bankowy zawiera następujące główne grupy banków:
-
bank centralny
– odgrywa zasadniczą rolę, gdyż pełni on trzy podstawowe funkcje: banku emisyjnego,
banku banków, centralnego banku państwa.
-
banki komercyjne
(kredytowe i depozytowe) – są jednostkami świadczącymi usługi finansowe dla
podmiotów gospodarczych i ludności.
-
banki rozwojowe
(inwestycyjne)
– są to instytucje finansowe, których głównym zadaniem są
transakcje inwestycyjne. Ich działalność polega na emisji i obrocie papierami wartościowymi. Banki
rozwojowe nie przyjmują depozytów i nie udzielają kredytów, ale pomagają przedsiębiorstwom w
pozyskiwaniu finansowania z rynków finansowych.
-
banki spółdzielcze
– funkcjonujące on w formie spółdzielni.
-
banki specjalne
– są to banki, które posiadają wyspecjalizowany zakres działania.
Poza bankowe instytucje finansowe
- oferują szeroki zakres usług, podobny do świadczonych
przez typowe banki, jednak w odróżnieniu od nich nie oferują klientom usług depozytowych.
Zalicza się do nich wyspecjalizowane instytucje takie jak:
-
kasy oszczędnościowe
- traktowane jako samopomoc finansowa.
-
fundusze emerytalne
- instytucje te w zamian za systematycznie wnoszone składki zobowiązuję się
do wypłacania świadczeń emerytalnych (od określonego momentu aż do śmierci danej osoby);
-
fundusze powiernicze
- stanowią one portfel akcji, obligacji lub innych aktywów zakupionych w
imieniu grupy inwestorów i zarządzanych przez profesjonalną firmę inwestycyjną lub inną instytucję
finansową;
-
towarzystwa funduszy inwestycyjnych
- instytucje te zarządzają kapitałem, który został im powierzony
przez indywidualnych inwestorów, w szczególności tworzą zdywersyfikowane portfele inwestycyjne,
lokując kapitał właścicieli w różne aktywa: papiery wartościowe, lokaty bankowe i inne;
-firmy
ubezpieczeniowe
- umożliwiają zakup kontraktów, tzw. polis ubezpieczeniowych
umożliwiających ograniczenie ryzyka w różnych obszarach (ubezpieczenia majątkowe, od
nieszczęśliwych wypadków, na życie). W zamian za opłacane składki ubezpieczeniowe instytucje te są
zobowiązane do wypłacenia rekompensaty gdy nastąpią wydarzenia, o których mowa w kontrakcie;
-
firmy maklerskie
– są to instytucje finansowe, które są w posiadaniu zezwolenia organu nadzoru na
wykonywanie określonych czynności stanowiących działalność maklerską.
-
handlowe spółki finansowe
– osobowe lub kapitałowe spółki prawa handlowego.
-
giełdy pieniężne
- giełdy papierów wartościowych to regularne, odbywające się w określonym czasie
i miejscu, podporządkowane określonym zasadom spotkanie stron zawierających transakcje kupna i
sprzedaży instrumentów finansowych.
Współcześnie coraz bardziej zacierają się linie, które odgraniczają bankowe i nie bankowe instytucje
finansowe. Obserwuje się coraz szerszy zakres współpracy między nimi.
Najważniejsze instytucje finansowe w Polsce:
Narodowy Bank Polski,
Bankowy Fundusz Gwarancyjny,
Komisja Nadzoru Finansowego,
Korporacja Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych SA,
Giełda Papierów Wartościowych]]w Warszawie,
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych,
Rynek Papierów Wartościowych CeTO,
Towarowa Giełda Energii,
Warszawska Giełda Towarowa,
Izba Domów Maklerskich,
Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych,
Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych.
Instytucje finansowe w gospodarce rynkowej realizują następujące cele:
współudział w procesie usprawniania systemu transakcyjnego,
tworzenie warunków zmniejszania ryzyka podejmowanych decyzji,
organizowanie źródeł i sposobów zasileń kapitałowych podmiotów gospodarczych
współudział w pobudzaniu popytu,
kreowanie warunków bezpieczeństwa.
W literaturze przedmiotu można spotkać wiele kryteriów podziału instytucji finansowych, jednym z
nich jest podział na następujące grupy:
instytucje zajmujące się pośrednictwem finansowym
(np. banki, zakłady ubezpieczeniowe,
biura maklerskie, fundusze inwestycyjne i powiernicze, fundusze emerytalne, firmy leasingowe
oraz factoringowe, giełdy papierów wartościowych, spółdzielcze kasy oszczędnościowo -
kredytowe),
instytucje wspomagające działalność
przedsiębiorstw finansowych i zmniejszające ryzyko
finansowe i techniczne operacji (m.in. Krajowa Izba Rozliczeniowa, Krajowy depozyt Papierów
Wartościowych, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny,
TUW SKOK3, KUKE, fundacje, instytucje szkoleniowe, zrzeszenia branżowe),
instytucje sprawujące nadzór
nad określonymi segmentami rynków finansowych (m.in.
Komisja Nadzoru Bankowego, Komisja Papierów Wartościowych i Giełd, Państwowy Urząd
Nadzoru Ubezpieczeń, Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo – Kredytowa).
Pierwsza grupa instytucji finansowych, spełniająca rolę pośredników finansowych, zajmuje ważne
miejsce w infrastrukturze ekonomicznej rynku. Instytucje te zasilają w sposób bezpośredni bądź
pośredni, pozostałych uczestników rynku w kapitał pieniężny, który jest niezbędny do ich prawidłowego
funkcjonowania i rozwoju, a także do zapewnienia im gwarancji zabezpieczenia w przypadku
niepowodzenia przedsięwzięcia.
Instytucje finansowe z grupy pośredników finansowych, mogą być porządkowane we-dług różnych
kryteriów, np.:
rodzaj instytucji: bankowe, nie bankowe, para bankowe,
charakter instytucji: lokalne, ponadlokalne,
cel istnienia instytucji: zarobkowe, niezarobkowe,
charakter zasilania podmiotów w kapitał pieniężny: bezpośrednio zasilające, pośrednio
zasilające.
Należy zaznaczyć, że powyższy podział instytucji finansowych nie jest w pełni dychotomiczny.
Instytucje z jednej grupy mogą być jednocześnie przedstawicielami drugiej. W grupie instytucji
finansowych bankowych, nie bankowych i para bankowych są instytucje finansowe zarówno zarobkowe
jak i niezarobkowe, o charakterze lokalnym i ponadlokalnym, zasilające pozostałe podmioty rynkowe
w kapitał pieniężny w sposób bezpośredni bądź pośredni (tab.2).
Ze względu na rodzaj instytucji finansowych wyróżnia się instytucje bankowe, do których zalicza
się wszelkiego rodzaju banki (tu banki komercyjne i spółdzielcze), instytucje para bankowe czyli np.
spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe (SKOK-i), firmy leasingowe, firmy factoringowe,
pośrednicy i brokerzy finansowi oraz instytucje nie bankowe takie jak: instytucje wspólnego
inwestowania takie jak fundusze inwestycyjne i fundusze emerytalne, towarzystwa ubezpieczeniowe,
domy i biura maklerskie, fundusze poręczeń kredytowych4.
Kolejne kryterium, którym jest przestrzenny zasięg działania, pozwala na wyodrębnienie grupy
instytucji finansowych o charakterze lokalnym i ponadlokalnym. Cechą charakterystyczną instytucji
lokalnych, w przeciwieństwie do instytucji ponadlokalnych jest ich ograniczony zakres przestrzenny
działalności. Zarówno lokalne, jak i ponadlokalne5 instytucje finansowe działać mogą na rynku
lokalnym, czyli na obszarze stanowiącym całość ekonomiczną, kulturową, gdzie organizacja życia
społeczności lokalnej koncentruje się z reguły wokół określonego, jednego centrum urbanistycznego.
Cel, charakter i sposób zasileń w kapitał pieniężny wybranych instytucji finansowych
Poniższa tabela przedstawia instytucje finansowe z uwzględnieniem sposobu zasilania przez nie
podmiotów w kapitał pieniężny, celu i charakteru ich działania
Tabela 2 Cel, charakter i sposób zasileń w kapitał pieniężny
Rodzaj instytucji
Charakter zasilania
Charakter instytucji
podmiotów w kapitał
pieniężny
Banki komercyjne
bezpośredni
ponadlokalny
Banki spółdzielcze
Bezpośredni
lokalny
Spółdzielcze Kasy
Bezpośredni
lokalny
Oszczędnościowo-
Kredytowe (SKOK)
Firmy leasingowe
Bezpośredni
ponadlokalny
Firmy factoringowe
Pośredni
ponadlokalny
Pośrednicy i brokerzy
Pośredni
ponadlokalny
usług finansowych
Venture capital
Bezpośredni
ponadlokalny
Fundusze
Bezpośredni
ponadlokalny
inwestycyjne i
emerytalne
Towarzystwa
Bezpośredni
ponadlokalny
ubezpieczeniowe
Domy i biura
Pośredni
ponadlokalny
maklerskie
Fundusze poręczeń
Pośredni
Lokalny i
kredytowych
ponadlokalny
Cel istnienia
instytucji
zarobkowy
zarobkowy
niezarobkowy
zarobkowy
zarobkowy
zarobkowy
zarobkowy
zarobkowy
zarobkowy
zarobkowy
W większości
instytucje
niezarobkowe
Banki komercyjne i banki spółdzielcze zaliczane są do grupy instytucji bankowych. W literaturze
występują różne definicje banku, co wynikać może z faktu, iż w poszczególnych krajach banki działają
w odmiennych warunkach i mają do spełnienia, obok podstawowych funkcji banków, różne role.
Zwykle jednak przyjmuje się, że w gospodarce rynkowej banki powinny pełnić następujące funkcje:
pośredników, czyli podmiotów pośredniczących w dokonywaniu transformacji otrzymanych
depozytów w kredyty (udostępniających środki finansowe otrzymane od grupy klientów,
posiadających ich nadwyżkę klientom, którzy zgłaszają ich niedobór),
płatników, czyli podmiotów, które poprzez udzielanie kredytów jednej stronie realizują
zobowiązania wobec drugiej strony (czyli dokonują płatności swoich klientów),
gwarantów, czyli podmiotów popierających swoich klientów w spełnianiu ich zobowiązań, są
one zarazem instytucjami zaufania publicznego,
agentów, czyli podmiotów działających w imieniu klientów w zakresie emisji papierów
wartościowych i zarządzania własnością klientów.
Bank zgodnie z przyjętą definicją w krajach Unii Europejskiej jest instytucją, która prowadzi działalność
we własnym imieniu i na własny rachunek, na podstawie zezwolenia władz nadzorczych, a działalność
ta polega na przyjmowaniu depozytów (lub innych środków powierzonych pod jakimkolwiek tytułem
zwrotnym) i udzielaniu kredytów lub wydawaniu pieniądza elektronicznego.
11.10.16r.
Istota i podział rynku finansowego
Przepływ strumieni finansowych między grupami podmiotów gospodarczych:
gospodarstw domowych
przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych
instytucji państwowych
podmiotów zagranicznych
pośredników finansowych
Rynek finansowy – ustawiczny ruch pieniądza między pomiotami gospodarczymi
rozliczanie transakcji
finansowanie działalności gospodarczej
podmioty mające nadwyżki środków finansowych
podmioty szukające środków na finansowanie działalności
Cyrkulacja ekonomiczna
Rynek
produktów
finalnych
Gosp. domowe
przedsiębiorstw
a
Rynek
czynników
produkcji
Przepływ towarów
Przepływ pieniądza
Gospodarstwa domowe:
- maksymalizacja użyteczności zasobów, którymi dysponują
- dysponują siłą roboczą, chęć do pracy, dochody
Przedsiębiorstwa:

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin