Frances L. Ilg. - Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy.pdf

(45601 KB) Pobierz
FRANCES L. ILG, LOUISE BATES AMES,
SIDNEY M. BAKER
,
ROZWOJ PSYCHICZNY
DZIECKA
od ij do lij
lat
Poradnik dla rodziców, psychologów
i
lekarzy
P
r
ze
kład:
Mir
osła
w
Przylip
iak
GDAŃS
KI
E
WYDAWN
ICTWO P
SYCHOLOG
ICZNE
Gdańsk
2005
Spis
treści
Wstęp
...
.
...
.
...........
.
.
.
.
..
....
...
....
•
.
.
.
....•..
.
.
.
....
..
.
.
.
.
..
.
......
9
Rozdział
1.
Wiek a zachowanie dziecka
.
.
...
..
.
.
.
.
...
.
.
.....
.
.
....
..
.
.
.
.
.
..
.
11
Lepsze
i
gorsze
etapy .......
...
....
.
....
.
....
.
.
...
..
..
.
.
.
.
..
.........
.
.
.
.
....
13
Sugestie
.....
.
.
.
....
.
...
.
......
.
.
......
.
.
.
_
.
.
•
.....
.
.
.
.
...
.
..
.
....
.
.
.
.
.
.
.
..
17
....
.
.
......
.
.
.
, ..
..
..
.
.
.
.
.........
19
.
.
..
.
..........
.
.
.
.
.
.
.
.............
19
O
czym
trzeba
pamiętać
w
związku
z etapami
rozwoju
......
..
.
.
.
.
..
.
...
........
.
.
22
Cztery
tygodnie
..................................
....
.
.
.
.
.
...
...
.
.
...
...
.
..
23
S
zesnaście
tygodni
......
.
..
..
....
.
..
.
...
.
..
..
.
.....
.
....
..
..
..
..
.
.
.........
.
24
Dwad
zieścia
osiem tygodni
..
.
.......
....
..
....
.
...
.
.
.
.
.
.....
.
..
.
.
........
25
Czterdzieści
tygodni
...
.
.
..
.
.
.
......
..
.....
.
..
.....
.
.
.
.
.
.....
.
...
.
.
.
..
.
.
.
.
...
27
Dwanaś cie mi
es
ięcy
..
...
.
.......
...
...
.
.
..
..
.
.
.
..
.
.
.
.
..
...
..
.
.
.
.....
.
.•...
.
. 28
Piętn
aście
mies ięcy
.
·........
.
..............
.
......
.
.
..
.
.
..
.
.
.
..
.
...
..
,
......
29
Os i
e
mnaś cie mies i
ęcy
..
..
..
.
.
.
.....
.
.
.........
.
.
.
.
.
..
.
.
...
....
.
.
.
..
.
......
..
30
Dwa Jata
..
.
..............•...
.
.
.
......
.
.
.
.......
.
.
.•
.....
.
..
.
.
....
.
.
.
.....
32
Dwa i
pół
roku
..
.
.....
.
.
...
....
.
.
.
...
..
...
..
..
.
.
.
.
.
........
..
.
.
.
_.
....
.
..
_.
34
Trzy
lata_ .....
.
....
..
.
..
..
..
,,
...
.
.
.
.
..
..
.
.
.•..............
.
.
.
...
.
.
....... 35
Trzy i
pó
ł
roku
....
.
.
.
.
.
.
.
.
.... _.
....
.
... _..
.
.
.
....
.
..
...
..
..
..
.
..
...
.
.
.
....
36
Cztery lata
.
.
..
..
.
_. .
...
.
.
.
.
..
.
, ....
..
,
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
.
..
.
......
.
.......
.
...
.
.
38
Cztery
i
pół
roku
..
.
.....
.
.
...
..
.
....
..
.
..
.
.
.
.
.
.
.
.
.
...
..
....
...
... _. .
.
..
..... 40
Pi
ęć
lat
.....
.
....
....
...
.
..
.
..
...
.
.
.
.
.
.
..
.
.
..
.
.
....
.
.
...
.
.......
..
.....
.
.
.42
Pię
ć
i
pół-
s
ześć
lat
...
.
„
. . . „
„ ......
.
..
„ ...
.43
Siedem lat
.............
.
.
.
...
.
....
.
...
....
.
..
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
...
.
..
..
.
........
.45
Osiem lat
...
.
..
...
..
..
..
..
.
...
.
.
.
.
.....
.
. ,
..
.
...
..
..
.
.
.
•...
.
..
..
.....
..
..
.
.4
7
Dziew ięć
lat
..
..
..
.
.....
.
..
.
.
...
.
.
.
.
.
...
,
,
..
.
.
.
......
.
.
.
...
...
.
.
....
.
.
.
.... 48
D
z
iesięć
lat
.......
.
...
..
.
..
....
.
.
.
.
.
....
.
..
..
.
.
.
.
.
.......
.
...........
.
.....
50
„
.••••••••••••••••
•
.
„
••• „
Rozdział
2. Wiek dziecka a etapy rozwoju
Cykle
zachowań
..............
.
...
.
...
...
Rozdział
3.
Osobowość
.....
.
. _..
Osobowość
jako funkcja budowy
ciała
.
..
.
..
.
.......
.
....
.
..
.
__ .
.
.
..
.
.........
.
.
52
..
.
.....
.
.
....
.
.
.........
.
..
.
.
.
.
.
..
...
.
..
.
53
Trzy typy
budowy
ciała.
Spanie. Jedzenie. Emocje.
Nadwrażl iwość
ektomortika.
Hałaśliwy
mezomortik.
Funkcjonalne
podejście
do
osobowości
...
..
.......
.
....
.
.
..
.
.
..
.
..
.
..
.
.
.
.
.
......
61
Peryfef)jne i zogniskowane. NiezdolnoSi: do
przejścia.
Dzieci,
których zachowanie
w nowych sytuacjach
jest
zaskakująco
dobre,
a
póżni ej si ę
pogarsza.
Osobowość
a
rozwój
lewej
lub prawej
półkuli
mózgowej. Dziecko
destrukcyjne. Dziecko
autystyczne.
Cóż
więc można zrobić?
.
.......
.
.
....
.
.......
.
.
..........
.
...
.
.....
..
.
.
.
.
..
..
70
Rozdział
4. Jedzenie
.........
.
........
.
.
.
:
..................
.
..
.
.......
_...
72
Sekwencje
rozwojowe
...........
.
....
.
...
..
....
..
..
.
...
...
_.......
.
..
.
.
..
....
73
Okres
ni emowlęcy- nieustające
ucztowanie.
Osłabiony
apetyt. Wybrecne
- marudne
-
Szybkość
i motywacja.
Lepszy
apetyt.
Ciągły
ruch.
Wilczy apetyt.
kapryśne.
Spokój.
Apetyt i upodobania
..
.....
..
..
.
.
.
.
.
.........
.
.
...
.
...
..
..
...
.
.
.
.
...
.
...
.
.
.
.
.
79
Różnice
indywidualne
..
.
.
.
...
.
....
.
.............
.
.
..
.....
..
.
...
.
.
.
..
...
.
..
.
.
81
Szczególne problemy
.......
.
.
.
.
......
....
......
.
...
....
...
..
.
.
...
..
........
.
81
Kolki
niemowlęce.
Wymioty.
Przywiązanie
do butelki. Odmowa przyjmowania
stałych
pokarmów.
Niechęć
do
samodzielnego jeczenia. Apetyt
na
potrawy pikantne. Jak
sprawić,
by dzieci
lubiły
jeść-
zasady
ogólne.
.86
5. Sny
i
spanie
.........................
.....
...
·
... ·
.
·
..
. .. 86
IGadzenie dziecka
do
łóżka
.
...
.
....
...
.
.
...
.
..
..
..
.
·
Wiek
niemowlęcy.
Zapotrzebowanie na sen u dwulatka.
Rytuał
zasypiania
u
dwuipółlatków.
Zasypianie
-
trzy do
dziesięciu
lat.
Problemy ze spaniem
.
.
.
.
.
. ..
...
....
.
.
.
.
.. 91
Budzenie
się
i
płacz
w nocy.
Nocne
:Zycie trzylalków. Wchodzenie do
łóika
rodziców. Duie
łóiko
wwieku
czterech
lat.
Złe
sny i koszmary senne.
Lęl<i
związane
ze
spaniem.
...
.
.
......
.
.
..
..
...
.
.•
.
•...
.
.
.
.
•
...
.
... 99
Drzemki
........ .
Budzenie
się
.....
.
. . ..
.
.•...
.
....
.
.
.....
.
..
.
.
.
•
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
.
..
.
.
..
.....
102
..
..
..
.
.....
.
.
...
.
.
...
.....
..
.
.....
.
.
........
103
Różnice
indywidualne
Rozdział
6. Wydalanie
.................
.
..........
.
...
.
.
.
.
..
......
.
·
......
105
.
.105
Kontrolowanie
pęcherza
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. .
.
.
.
.
.
.
. .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
. .
.
. .
Indywidualne
różnice
w
załatwiani
u
potrzeb
fizjologicznych .....
..
..
.
.....
..
.•
.... 107
Kontrolowanie
wypróżnień
...............
.
.
..................
..
..
.
.
.........
108
„Od
kiedy
mogę
oczekiw
ać,
że
moje dziecko
będzie
suche
przez
całą
noc?"
...•..
..
........
..
....
..
........
.
.
.
110
„Czy
mam
wysadzać
go w nocy?"
...............................
111
Problemy
z
załatwianiem się
......
.
..
..
..
......
.
.....
.
.......
..
....
.....
.....
113
Moczenie
nocne.
Dzieci
moczące się
w
dzień
do trzeciego
lub
czwartego
roku
iycia.
Dziecko,
które moczy
się
podczas
zabawy.
Moczenie
się
wszkole.
Niezwykłe
i
dziwaczne
nawyki higieniczne.
Kłopoty
z
wypróinianiem.
Rozdział
Stopień dojrzałości
....................
..
...
.
.
..
....
.
•
....
.
•
.
....
.
•.......
170
,,Ale
jaki jest iloraz inteligencji mojego
dziecka?" .....
,
..
.
..
..
.
..
..
.
.
...
..
..
..
..
.
173
Dzieci
specjalnej
troski
.
..........................
.
.....
.
.
, ....
.
, .
.....
.
....
174
Co
robić,
jeżeli
u dziecka
stwierdzono
WDM,
nadpobudliwość,
dysleksj
ę,
niezdolność
do nauki? .
.
. .
.
.
..........
....
.
,
.
.
......
176
Rozdział
10. Zachowania
i
zainteresowania seksualne
...
.... ,
...
.
...
..
.....
179
Jak
rozmawiać
z
dziećmi
o seksie? ..................
.
.
..
...
..
.........
.
..
.
....
179
Jak
informować
o seksie? . . .
.
. ......
....
......
.
.
.
..
..
.
.
,
,
..
....... 180
Kiedy
mówić, skąd się
biorą
dzieci? ..
.
.
..
.
.......
,
...
.
.
.
.
.
.
.
..
.
...
.
..
....
.
.... 182
Zabawy
seksualne . .
.
.
.
.
. ..
.
.
..
.
..
,
......
.
, ....
.
.
....
....
..
.
.
.
183
Różnice
indywidualne
................
.
.
.
,
.
..
.
.
...
....
..
.
...
..
......
.
.
, ,
....
185
Zainteresowanie
płcią
przeciwną
.............
.
........
.
..
.
.
,
.
......
.
....
.
....
186
Rozdział
11. Stosunki
między
rodzicami a
dziećmi
................
...
......
.
189
Matka
-
dziecko
.
.
.
. .
.
. . .
. ......
....
............
.....
..
.
190
Dwa
lata.
Dwa i
pół
rok.u Dwa i
pół
do trzech lat.
Trzy
lata.
Trzy
i
pół
roku. Cztery lata
Pięi:
do
sze5ciu
lat.
Siedem
lat. Osiem
lat.
Dziewięć
lat.
Dziesięć
łat.
Ojciec
-
dziecko
..
..
.
...
.
.
................
.
..
..
...
.
.
.
.
....
,
.....
..
......
.
.. 201
Trzy
do
pięciu
lat.
Sześć
lat. Siedem
do
dziesięci
u
lat.
Rozdział
12. Bracia i siostry
.
...........
..
...
..
.
.
.
. , .
.
.
.
.
.........
...
......
208
Co
można
zrob
ić,
by
poprawić sytuację?
....
....
......
........
...
..
....
.
...
,
..
.
.
209
Nowe
dziecko
............................
.
.
.
.
.
....
...
...
..................
213
Przygotowanie
dziecka na przybycie
rodzeńslwa.
Co
zrobić
ze starszym dzieckiem, kiedy matka idzie
do szpitala. Co z
zazdrością?
Rozdział
.
..
124
.
..
129
Napady
wściekłości
.
.
. .
.
.
.
.
. . . .
.
.
.
. .
. . .
.
.
. . . . . .
.
.
. .
.
. .
.
.
.
.............
129
Ssanie kciuka
.....
.
.....
..
..........
.
.....
.
.................
.
............. 130
Ssanie
kciuka z
dodatkowym
przedmiotem. Czy ssanie kciuka jest szkodliwe? Co
należy
ro
bić
(i czego
ro
bić
nie
naleiy)
ze
ssaniem kciuka.
Gryzienie
...
......
.
.....
•
...
.
...
.
.
•
.
....
..
...•.....
•
...
.
...
.
.
..
.
.
..
.
..
.... 136
Obgryzanie paznokci
.
.....
.•.
.
..
........•.
..
.
.
.
.
•.......
.
.
.
...
..
.
.
•........
138
Rozdział
7.
Rozładowywanie
napięć
emocjonalnych
...
.
..............
..
.
Okresy
wzmożon ego
napięcia
..............
......
.
....
.
......
.
•
...
...
.....
13. Telewizja
..........
.
.
.
.
.
.
.
.
•
....•..
.
.
.
.
...
.
.
.....
219
Pł aczliwość
...........
.
.
.
.
.
.
..
.
.
..
.
.
.
.
..
.
..
.....
...
...
.
.
.
..
•
.
.
.
.
..........
143
Apetyt na
przedmioty ..
.
.
...
.•
•.
..
••.
.
....•
.
................
•
•......
.
.
.
....
144
Tiki ..
...
..
..........
.
•
..
.
.
.
...
.
..
.•.
.
...
•..
..
..
.
.
.
...
.
...
.•...
..........
145
1,;~~~tJ
·
~~1lf~=J~:ska:
:
<
:
Hl!
!i!
~~:
; . ;
.
:
.
.
• : :
:
...
:
:
: :
.
:
:
.•
;
.
: :
.
:
:
;
;
;
:
:
• :
:
:
:
; : ; :
:
: .
•
:
•
; .
.
;
;
;
;
~ ~
Rozdział
14. Sukces w szkole
........
.
.
.
.
.
.
.
..
.
.
.
.
...
.
.
....
..
..
....
.
.......
228
Każde
dziecko
w
odpowiedniej
klasie
. . . . . . .
.
.
. .
.
.
.
.
. .
.
• •
.
. .
.
. .
.
.
.
...
..
..
228
Powtarzanie klasy
.
.
.
..................
..
.
..
•
..
.
.....
.
.......
..
.
.
.
...
.
.
..
.
.
230
Inne przyczyny
niepowodzeń
szkolnych ......
..
..
..
..
..
.. ,
........
.
.
...
........ 232
Wzrok ......
....
.
........
..........
.
.
.
.
.......
...
..
.
...
...
•
.
.
.
...
.
.
.....
.
233
Zdrowie
a
osiągnięcia
szkolne
.
.
.
.
..
........
..............
.
.
....
...
... , ,
...... 236
Polityka
edukacyjna ....
.
.................
.
.........................
..
..
.
... 238
Calodzienne
za1ęcia
szkolne
w
klasie zerowej. Zasada
głównego
nurtu.
Niezdolność
do
nauki.
Wnioski
........
.
....
.
.....
...
.
.
.
...........................
.
.
.
. ,
...
...... 241
~o~d~iał
15.
Co
mówić
o
śmierci,
Bogu,
adopcji i
rozwodzie
...
.
.....
,
..
.
..
..
243
Sm1erc....
..
.
.
......
.
...........
.
. ...
.
.
.
............
..
...
.
.
.
.
,
.... 243
Religia
.......
.
..
......
.......
.
..
.
.
.......
.
......
.
.
.
.....
....
.
•
.......
....
246
Co
mówić
na temat
adopcji? . .
.
.
.
.
.
.
. . .
..
.
.
..
.....
..•
.
.
..
.
........
.
.
.......
248
Dziedziczenie czy
wychowanie.
Rozwód
.
................
.
.
.
........
,
..
.
.
...
.
•.......
...
.........
..
.......
25
1
Rozdział
8.
Lęki
.
. .
.
. .
.
. .......
..
....
...
.
....
.
.
.....
.
.
.
....
..
.
.
....
.....
156
.
.
. .
.
.
. .
. .
. . .
.
.•
..
...
.
.
..
•
..
.
.
..
156
Kazdy
wiek ma
swoje
lęki
Ucieczka
przed
źródłem
lęku
jest
naturalną reakc1ą
..•..
.
..
.
..
.
•.
.
.
...
...
.
..... 159
Paniczny
lęk,
po
którym
następuje
fascynacja ........•
.
..
.
.
.
..
.
.
.....
.
...
..
.
.
..
160
~H~~=~
~~~~o~c'.~
: .
:
.
: : :
: : : : :
.
:
.
:
.
:
:
:
.
. : :
:
: ...
:
:
:
:
:
:
:
: : :
:
:
:
:
:
:
:
: :
: : :
:
:
: :
Lęk
przed
dentystą
. .
. .
.
.
.
.
. .
.
.
. .
. . .
.
. .
.
.
.
.
.
.
.
. .
.
.
-
...
.
.
..
.
.
.
...
.
-
.
...
..
166
Lęk
przed
szpitalem .........
.
.
,
....
...
...
.
.
..
.
...
.
.
.
.
..
....
..
...
.
..........
167
Rozdział
9. Inteligencja
........
...
.
..
........
.
.
.
...
.......
..
.
.
...
.
.......
.
169
Inteligencja a
poziom
dojrzałości
..
.
...
...
.
.....
.
.
.
..
....
.
.
..
.
.
.
..
.
.
.
•
.
•
..
..
..
169
Rozdział
16. Problem dyscypliny
.
......
...
..
..
.
...
...
.
........
..
.
.
..
,
.
....
255
Poziom dyscypliny
...
....
.......
....
....
.
..
..
.......
.•
..........
.
.....
..
...
256
Techniki dostosowane do stopnia rozwoju ...
..
.
..
, ..
.
..
..
.....
..
.
..
.
..
........
.
257
Pragmatyka
życia
r
odzinnego ........
..
...
..........
..... ,
.
..
.
...
..
,
.
...
.
....
260
Dziecko
niszczycielskie
...
.
..
.
..
.....
.
..
....................
.
......
........
.
262
Wskazówki ogólne
.
.
.
.
.
.
.
. . .
.
. . . . .
.
. .
.
.
.
.
. .
. .
. .
.
.
..•...
.
.....
.
.
...
...
264
Trzymajcie
się
tego, co raz
postanowiliilcie.
Ojciec
i matka
wspierają
się
wzajemnie.
Bić
czy
nie
bić?
.
.
.
.
. . . . . . .
.
. .
. .
. . .
.
. .............•...
..
.......... 265
Dyscyplina
wśród rodzeństwa
...............
.
...
..
............
.
.
·
· ·
·
·
·
·
·
·
·
·
· ·
266
Dostosowanie dyscypliny do temperamentu
.
...
....
..
......
.
..
..
.
... · ·. · ·
·
·
·
.267
Rozdział
17. Zaburzenia kondycji psychicznej
.....
...
....
.... ·
·
.
·
· ·
·
·
·
·
· · ·
.269
Stres i przyczyny
złego
zachowania .......
.
....
.
..
.....
.
...
.
.
.
.
.
.....
·
·
....
.
·
.269
Skąd
wiemy,
ż.e
dziecko jest chore? . .
.
. . . .
.
. .
.
. .
. .
.
. .....
.
.... ·
·
· ·
·
·
·
·
·
·
·
· 271
Organ
izacja
myślenia
rodziców.
Przykład
-chłopiec
o imieniu
Sławek.
Nazwy
i listy.
Rozdział
18. Lista diagnostyczna
.
..
.
..........
.
...
..
...
...
.
....
.
·
· ·
...
·
... 281
.......
..
....
..........
.
.
..
.
...
...
.
.
.
..
...... 291
19. Testy
....... .
Testy
psychologiczne, rozwojowe,
sprawdzające
wzrok,
słuch
i
mowę
.........
...
......
..
.....
.
.•....
•
..
·
....
.... 291
Badania
fizyczne
..............
...
....
.
.
...
....
.
.........
..
...
..
·
· · ·
..
. ·
·
·
.292
Elektroencefalogram
(EEG) .....
......
...........
.
•
....
.
.
.
...
..
..
.
....
.
... · .293
Badania innych
rytmów organizmu
.
.
..
.
.....
....
.
......
....
.......... · .
.
.
...
.
294
Rozdział
Wstęp
Praca nad niniejszym wydaniem tej
książki stała
się
dla autorów
interesującą okazją
do porównania porad i wskazówek z pierwszego
wydania, które
ukazało się
w roku 1955, z tym co
mają
do powiedze-
nia dzisiaj,
dwadzieścia pięć
lat
później.
Okazało się, że
podstawowe tezy
pozostały
bez zmian. W dalszym
ciągu
twierdzimy,
że
zachowanie
jest
funkcją
struktury.
Człowiek
zachowuje
się
tak, a nie inaczej w znacznym stopniu dlatego,
że
jego
ciało
jest tak, a nie inaczej zbudowane. Zachowania ludzkie
rozwijają
się według
pewnego wzorca i
dają się
z
dużą dozą trafuości
przewidy-
wać.
Dotyczy to
zresztą
nie tylko
zachowań
poszczególnych jedno-
stek. Ogólne wzorce
zachowań dotyczą także
poszczególnych etapów
życia
ludzkiego.
Każda
istota
ludzka jest
niepowtarzalną indywidualnością, choć
oczywiście kształtowaną także
przez
wpływy
świata
zewnętrznego.
W ogromnym
więc
stopniu
dziecięce
zachowania
zależą
od odziedzi-
czonej przez dane dziecko struktury fizycznej, a
także
od etapu roz-
woju, który w danym momencie
osiągnęło.
W czasie kiedy
pisaliśmy tę książkę,
wielu psychologów
miało
zwyczaj
obwiniać
rodziców o
każde
nie
pasujące
do normy lub choc'by
·
tylko
niepożądane
zachowanie ich dzieci, jakim jest na
przykład
moczenie nocne,
porażki
szkolne, autyzm, a nawet
posługiwanie się
,,nie
tą" ręką. Szczęśliwie
na przestrzeni lat od roku 1955
większość
pediatrów i psychologów
dziecięcych przestała upatrywać głównej
przyczyny problemów z rozwojem psychicznym dzieci w "czynnikach
rodzinnych" i rodzicielskiej
nieumiejętności.
W swoich zapatrywaniach na
dziecięce
zachowania
specjaliści
skłaniają się
obecnie ku stanowisku biologicznemu. Coraz powszech-
niejszą akceptację
zyskuje
pogląd, że
przyczyn
rozdrażnienia,
obni-
żonego
nastroju czy
złego
zachowania
należy szukać
w samym dziec-
§Efgifr::··· ••
•
•
•••
•
•
•
••
··•.
••.:· ·
•
•·• ••
:•·• •
m
•
•
•
··
••
·
•
• •
· •
Mońologia
krwi.
Żelazo. Skład
chemiczny krwi.
Badanie
tarczycy.
Aminokwasy.
Testy
alergiczne
...
.
........
.
.
.
......
.
...
.
.........
..
.......
.
·
·
·
·
·
·
· ·
·
· ·
·
· ·
299
Odstawienie i podanie. Dodatki
spożywcze.
Wykrywanie alergii przez badanie
krwi.
Badanie skóry.
Wykrywanie trucizn ..
.
..
.
............................... .
Ołów. M
iedż.
Rtęć
i arszenik. Formaldehyd. Tienek
węgla.
..
.
......
.
.
.....
305
Inne trucizny.
Testy
na wykrycie
minerałów
.....................
...
.
.
...
....
.
..
..
..
.......
· 307
Witaminy .....................
..
.
..
............
.....
..
·
.. ·
·
· ·
·
·
·
·
·
· · · ·
·
·
.308
Światło
i powi
etrze..
. . . .
. .
.
.
.
. . . .
.
..
.
....
..
....
..
.......
.
.
.
·
·
....
. ·
.309
Rozdział
20.
Jak
stosować
listę diagnostyczną
i gdzie
szukać
pomocy ....
....
310
Stosowanie
listy
diagnostycznej ................
..
..
.......
.
.........
·
·
.....
· .3
10
Zapobieganie
.................
.
„
. . . .
•
••.
.
. . . .
..
. . . .
•
. . .
.
..•
••
·
· · · ·
·
· ·
· ·
·
·
·
.311
W poszukiwaniu pomocy
z
zewnątrz
...
...
...
.
..
....
.
.
...
.
...
.
.
.
....
• ·
· ...
· · ·
.312
Rozdział
21.
Leczenie
.
............
...
...
.....
...........
.
.
.....
.
........
.
.
314
Psychoterapia
.
......
..
.
..
.....................
.
...
.
...
..
..... · · ·
·
·
· ·
·
·
· · · ·
315
Terapia indywidualna.
Terapia
grupowa. Terapia rodzinna.
Terapia farmakologiczna
. . . .
.......................
.
.
.3
16
środki
pobudzające.
środki uspokajające.
Silne
środki uspokaj ające. Środki
przeciwdrgawkowe. Lit. Srodki
antydepresyjne.
środki
przeciwbólowe.
Terapia
żyw
ieniowa
....
.
...
.
.
......
•
.......
..
.........
.....
.
.
·
.
·.
·
·
·
.
.
·
· ·
·
.32
1
Niedobór witamin.
Megawitaminy.
Leczenie alergii
..
...
..
...
..........................
.
.
.......
·
.
·
·
· ·
·
·
· · · · ·
·
322
Rozdział
22.
Stosowanie ........
.
......
.
..
.
....
...
.......
.
.....
.
...
.
·
· · ·
·
·
324
Sieć
wzajemnych
powiązań
....
.
...
.
......
.
.
.
....
.
.
...
..
......
.
.
.... · ·
....
· · ·
324
~~:~t1~~~~~~!=0ri~:::
.::.
:
..:::::::.::
::::.:::: :.::::::.::: ::::
:::::::.:
:~~~
Bibliografia
....
.
.....
.
.......
.
.
.
..
..
.
.
....
.
..
.
....
.
...
.
·
·
·
·
·
·
· ·
· · · · ·
· · ·
·
329
10
ROZWÓJ PSYCHICZNY DZIECKA OD
OOO
10 LAT
ku. Powodem
mogą być
po prostu
właściwośd określonego
wieku
albo danej
osobowości. Może też być
tak,
że
dziecko
znalazło się
w sytuacji szczególnie mu nie
odpowiadającej
albo
stawiającej
przed
nim zbyt wielkie wymagania. Rodzice lub nauczyciele
mogą ją
zmie-
nić.
Rozdział
l
Generalnie zatem
nastąpiła
zmiana nastawienia,
polegająca
na
tym,
że
zaprzestano obwiniania rodziców i nauczycieli,
za~ceptowa~
no
zaś
zasady, które
wyłożyliśmy
w pierwszym wydamu naszeJ
książki.
Teraz jednak zarówno my, jak i inni
specjaliści, jesteśmy
w trakcie wykonywania
następnego,
ogromnego kroku. Zajmujemy
się już
nie tylko leczeniem
niepożądanych,
dokuczliwych lub
wręcz
patologicznych
zachowań,
lecz potrafimy
też
w wielu wypadkach do-
radzić
rodzicom, jak ich
uniknąć.
Oznacza to,
że wcześniej
doradzali-
śmy,
co
należy robić
z
jakimś niepokojącym
zachowaniem wtedy,
kiedy
już się
ono
pojawiło.
Teraz natomiast, przynajmniej w pewnym
stopniu, potrafimy zapobiec jego pojawieniu
się
.
Trzy obszary, w któ-
rych takie zapobiegawcze kroki
mogą zostać podjęte, związane są
ze
zdrowiem ogólnym,
szkołą
oraz z tym tak bardzo istotnym
środkiem
kontaktowania
się człowieka
z otoczeniem, jakim jest wzrok. Wierzy-
my
głęboko, że
w
miarę
jak
rośnie
wiedza o ludzkim ciele i jego
funkcjonowaniu, w
miarę
jak przestaje
się szukać
winy u rodziców
albo w otoczeniu, a zaczyna
rozumieć
uwarunkowania biologiczne,
wiele
dziecięcych zachowań,
które tak
długo spędzały
rodzicom sen
z powiek,
może
nie tylko
doczekać się wyjaśnienia
i skutecznej kore-
kty, lecz przede wszystkim-
czynności
zapobiegawczych.
Niniejsze wydanie
zostało
rozbudowane o
całkiem nową część
.
Jej
treścią są
bardzo drobiazgowe i, mamy
nadzieję,
praktyczne rozwa-
żania dotyczące
zdrowia fizycznego dziecka. Doradzamy rodzicom, co
przede wszystkim
muszą brać
pod
uwagę, jeżeli
ich dziecko zachoru-
je. Udzielamy
szczegółowych
wskazówek, jak - we
współpracy
z le-
karzem -
postępować
w takich przypadkach.
Nowe wydanie powinno
więc być
pomocne nie tylko wtedy, kiedy
zachowanie dziecka wzbudza niepokój rodziców, lecz
również
przy
bardziej typowych, zwyczajnych
kłopotach. Pomoże
ono
rozwiązać
problemy zdrowia fizycznego i psychicznego, zanim jeszcze
się
one
pojawią,
lub - zanim
osiągną niepokojące
rozmiary.
Wiek a zachowanie
dziecka
Dziecięce
zachowania
mają
sens. Na
szczęście
im
więcej
rodzice o nich
wiedzą,
tym
więcej
sensu
potrafią
z nich
wydobyć.
Trzy rzeczy szczegól-
nej
wa~,
o
k_tóry~h ~cemy
tutaj
powiedzieć, pomogą
Wam
stać się
lepszymi rodzicami,
ruż wynikałoby
to jedynie z
miłości
i dobrej woli.
Po pierwsze, zachowania ludzkie
-
a zatem
również
i
zachowania
Wasz~o
dziecka -
rozwijają się według
pewnych wzorców i w wysoce
przewidywalny sposób. To,
kim
Wasze dziecko
będzie,
jest
oczywiście
uzależnione
od sposobu, w jaki
się
je traktuje, ale podstawowe
drogi
rozwoju
osobowości zależą
bardziej
od
t;ego, kim ono jest,
niż
od
tego, co
Wy sami robicie Oub
też
czego nie robicie). Doktor Arnold Gesell
już
dawno
stwierdził, że
zachowania ludzkie
podlegają
pewnym
stałym
prawom, podobnie jak struktura fizyczna.
Ciało
Waszego dziecka roz-
wija
się we~g określonego
wzorca i to samo dzieje
się
z jego
psychiką.
Po drugie, zachowania
są wyraźnie uzależnione
od struktury. Oz-
nacza to,
iż
dzieci
zachowują się
tak, a nie inaczej w znacznym sto-
pniu dlatego,
że są
tak, a nie inaczej zbudowane. Ludzie
różniący się
budową fizyczną różnią się też
zachowaniem, nawet
jeżeli
wzrastali
w
tym
samym
środowisku.
Wrodzone predyspozycje dziecka oraz
właściwości
etapu rozwojo-
wego, który
właśnie osiągnęło, wpływają
na jego zachowanie w sto-
pniu nie mniejszym
niż
sposób,
w
jaki jest ono traktowane przez
Was oraz innych ludzi.
Niniejsza
książka
opowie Wam o etapach rozwoju
osobowości
dziecka podczas pierwszych
dziesięciu
lat
życia.
Opowie Wam rów-

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin