Choroby cywilizacyjne.docx

Choroba

- jedno z podstawowych pojęć medycznych, ogólne określenie każdego odstępstwa od stanu określanego jako pełnia zdrowia organizmu. Dokładne sprecyzowanie stanu określanego jako choroba jest równie trudne jak określenie stanu pełni zdrowia, gdyż podlega subiektywnej ocenie.

Zwalczaniem chorób u ludzi zajmuje się

medycyna, a u zwierząt weterynaria. Nauką

o chorobach roślin jest fitopatologia. Poznanie przyczyn chorób pozwala na zapobieganie im czyli profilaktykę chorób. Na poziomie społeczeństw, populacji czy na poziomie globalnym stosując metody epidemiologiczne można wpływać na zwalczanie chorób trapiących te skupiska ludzkie prowadząc politykę zdrowotną(zdrowie publiczne).

Czynniki chorobotwórcze są następujące:

-czynniki fizyczne - stan fizyczny organizmu (nadwaga itp.)

-starzenie się organizmu

-uraz mechaniczny

-uraz psychiczny

-wada genetyczna

-czynniki chemiczne (zatrucia)

-czynniki zakaźne

-czynniki środowiskowe – choroby populacyjne

Rozwój choroby

I. OKRES UTAJENIA

(dla chorób zakaźnych OKRES WYLĘGANIA) Trwa od zadziałania czynnika chorobotwórczego do wystąpienia objawów.

II. OKRES ZWIASTUNÓW

(prodromalny) Trwa od pojawienia siępierwszych objawów do

pełnego rozwoju objawów klinicznych. Okres ten może kończyć się

wyzdrowieniem, ponieważ mechanizmy obronne ustroju mogą być

bardzo silne i zahamować rozwój choroby.

III. OKRES JAWNY

To okres, w którym występują podstawowe objawy choroby:

podmiotowe (odczuwane przez pacjenta) przedmiotowe (widoczne)

Przebieg tego okresu zależy od reakcji ustroju na bodziec patologiczny. Pod względem nasilenia procesu chorobotwórczego dzielimy na:

-ostre

-podostre

-przewlekłe

IV. OKRES ZDROWIENIA

To okres kiedy, następuje przesilenie i rozpoczynają się wycofywać

podstawowe objawy choroby.

V. WYZDROWIENIE

Pełne wyzdrowienie oznacza likwidację wszystkich zaburzeń i przywrócenie pełnej funkcji ustroju.

Definicja Choroby Cywilizacyjnej

Choroby cywilizacyjne są definiowane jako globalnie występujące, powszechne choroby, do których wystąpienia lub rozprzestrzenienia przyczynił się postęp współczesnej cywilizacji. Z tego też powodu zamiennie używa się nazwy „choroby XXI wieku”. Definicja ta odnosi się jednak do określonego czasu i miejsca. Choroba raz zakwalifikowana jako cywilizacyjna pozostaje nią jedynie do czasu, kiedy ludzkość nie upora się z owym problemem, a zachorowalność i śmiertelność z jej powodu nie zmniejszy się i nie straci wymiaru globalnego.

Do chorób cywilizacyjnych można zaliczyć:

1. Choroby sercowo – naczyniowe:

    a) Nadciśnienie tętnicze: U większości osób cierpiących na nadciśnienie nie da się zidentyfikować jego przyczyn. Lekarze nazywają takie nadciśnienie pierwotnym lub samoistnym. Wynika ono z uwarunkowań genetycznych danej osoby i nie jest spowodowane żadnym zewnętrznym czynnikiem.

Jeżeli jednak chcemy wymienić zewnętrzne czynniki powodujące nadciśnienie to będą to choroby nerek, serca lub gruczołów wewnątrzwydzielniczych. Podwyższone ciśnienie może być również skutkiem zażywania niektórych leków. Poniżej znajduje się lista czynników ryzyka, które mogą przyczynić się do nadciśnienia tętniczego.

  b) Stabilna choroba wieńcowa: Stabilna choroba wieńcowa to jedna z najczęstszych

chorób układu sercowo-naczyniowego. W większości krajów europejskich stwierdza się ją u 20 000–40 000 na milion mieszkańców. Podstawowym objawem, na który skarży się chory, jest dławica piersiowa, czyli uczucie ucisku, pieczenia bądź dławienia w okolicy zamostkowej, wywołane wysiłkiem fizycznym, stresem, zimnym powietrzem, ustępujące w spoczynku lub po zażyciu krótko działających nitratów. Dolegliwości wynikają z niedokrwienia mięśnia sercowego, którego przyczyną jest miażdżyca tętnic wieńcowych. Badaniem pierwszego wyboru u większości pacjentów z podejrzeniem

stabilnej choroby wieńcowej jest elektrokardiograficzny

test wysiłkowy, zaś metodą uznawaną obecnie za

podstawową w diagnostyce tego schorzenia — koronarografia.

Umożliwia ona ocenę anatomii tętnic wieńcowych

oraz lokalizację zwężeń, co pozwala na ustalenie

sposobu postępowania (rewaskularyzacja bądź farmakoterapia)

i określenie rokowania.

c) Zawał serca jest najczęściej spowodowany zmianami miażdżycowymi tętnic wieńcowych serca. Ognisko miażdżycy powoduje zwężenie światła tętnicy. Powoduje to uczucie dławienia w klatce piersiowej w sytuacji stresowej bądź przy wysiłku fizycznym. Bezpośrednio zawał wywoływany jest przez pęknięcie blaszki miażdżycowej bądź narastanie zakrzepu na jej powierzchni. Jeśli średnica zostanie zwężona o 2/3 do 3/4 wówczas występuje zawał mięśnia sercowego. Często oderwany zakrzep zatyka po prostu tętnicę całkowicie tamując dopływ krwi. W obszarze zaopatrywanym przez daną tętnicę, mięsień pozostaje niedotleniony i rozpoczyna się jego nieodwracalne uszkodzenie. Nieprzywrócenie krążenia w tętnicy w ciągu około 6ciu godzin powoduje całkowite obumarcie danej tkanki i martwicy fragmentu mięśnia sercowego.

Zawał serca może przebiegać pod różnymi postaciami od prawie niezauważalnych do bardzo silnych. Ostry zawał serca wywołuje tępe bóle promieniujące z okolic sercowych do szyi, pleców i ramion oraz przyspieszone tętno. Mniej więcej 80% zawałów to formy ostre.

  d) Miażdżyca  polega na odkładaniu się cholesterolu i innych lipidów w błonie wewnętrznej tętnic. W niektórych miejscach powstają szczególnie duże skupiska nagromadzonych lipidów. W miejscach tych w tętnicach powstają zmiany zwane przez lekarzy kasakami. Miejsca tego zgromadzenia lipidów wapnieją, powodując zwężenie światła tętnic oraz ich "zwapnienie". Tętnice stają się mniej elastyczne i utrudniają przepływ krwi. Narastające zwapnienia w końcu blokują przepływ krwi tak bardzo, że następuje niedokrwienie narządów. Dodatkowo w obszarach zmian występują także ubytki śródbłonka, powodujące przyścienne gromadzenie się płytek krwi i narastanie zakrzepów. Pęknięcie narastającego zakrzepu prowadzi do zamknięcia światła tętnicy i udaru.

2)    Choroby układu oddechowego:
    a) POChP - Przewlekła obturacyjna choroba płuc : należy do głównych przyczyn przewlekłej chorobowości i umieralności na świecie. Zajmuje 4. miejsce wśród przyczyn zgonów, a jej znaczenie przypuszczalnie będzie rosnąć w miarę starzenia się populacji i ciągłego narażenia na czynniki ryzyka zachorowania.

Przewlekła obturacyjna choroba płuc jest częstą chorobą, której można zapobiegać i którą można skutecznie leczyć. Charakteryzuje się trwałym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które zwykle postępuje i wiąże się z nasiloną przewlekłą odpowiedzią zapalną dróg oddechowych i płuc na szkodliwe cząstki lub gazy (głównie dym tytoniowy). Do ogólnej ciężkości choroby u poszczególnych pacjentów przyczyniają się zaostrzenia i choroby współistniejące.

3)    Otyłość (łac. obesitas) – nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego fizjologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne, mogące prowadzić do niekorzystnych skutków dla zdrowia. Za otyłość uważa się stan, w którym tkanka tłuszczowa stanowi więcej niż 20% całkowitej masy ciała u mężczyzn oraz 25% u kobiet. Otyłości towarzyszy nadwaga, czyli nadmierna masa ciała powyżej masy optymalnej.

Nie tylko ilość, ale również rozmieszczenie nadmiernej ilości tkanki tłuszczowej ma znaczenie. Zgromadzenie tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej, nazywane otyłością brzuszną (otyłość androidalna), ma większe znaczenie patologiczne niż równomierne rozłożenie lub podskórne zgromadzenie tkanki tłuszczowej.

Stwierdzono, że otyłość zwiększa ryzyko zapadalności na niektóre choroby, w tym choroby układu krążenia, cukrzycę typu 2, obturacyjny bezdech senny, niektóre typy nowotworów, zapalenie kości i stawów i dlatego też skraca oczekiwaną długość życia. Wyjątkowo duża otyłość prowadzi do niepełnosprawności.

4)    Cukrzyca

Mianem cukrzycy określa się grupę chorób metabolicznych, których cechą wspólną jest występowanie podwyższonego poziomu cukru we krwi (hiperglikemii). Cukier we krwi występuje w postaci glukozy. Pochodzi on z pożywienia oraz jest produkowany przez wątrobę. Poziom cukru regulowany jest przez 2 hormony produkowane przez trzustkę - insulinę i glukagon. Hormony te mają działanie przeciwstawne wobec siebie.

·         Gdy poziom cukru we krwi rośnie (na przykład po posiłku) trzustka wydziela zwiększoną ilość insuliny do krwi. Insulina powoduje, że nadmiar cukru przekształcany jest w glikogen i magazynowany w wątrobie i mięśniach oraz w komórkach tłuszczowych.

·         Gdy natomiast poziom cukru w organizmie spada, trzustka wydziela glukagon, który wywołuje uwalnianie glukozy z powrotem do krwi.

Cukrzyca występuje wtedy, gdy powyższy mechanizm regulacyjny zawodzi i poziom cukru we krwi wzrasta powyżej dopuszczalnych norm. Występuje kilka podstawowych przyczyn zaburzenia mechanizmu gospodarki cukrowej w organizmie. Ze względu na przyczynę powstawania, cukrzyca dzielona jest na kilka typów:

Cukrzyca typu 1

Cukrzyca typu 1 występuje w sytuacji, gdy organizm nie produkuje wystarczającej ilości insuliny. Przy braku insuliny, glukoza nie może być transportowana z krwi do komórek i w efekcie jej poziom we krwi rośnie nadmiernie. Szacuje się, że na świecie ok. 5-10% osób ze zdiagnozowaną cukrzycą, choruje właśnie na cukrzycę typu 1.

Cukrzycę typu 1 leczy się przede wszystkim poprzez podawanie insuliny.

Cukrzyca typu 2

Ten rodzaj cukrzycy charakteryzuje się tym, że ciało staje się odporne na insulinę, z tego też powodu cukrzyca typu 2 nazywana jest też cukrzycą insulinoodporną. W przypadku tej odmiany cukrzycy, trzustka wydziela insulinę, ale albo wydziela jej zbyt mało, albo organizm staje się na nią uodporniony i przestaje odpowiednio reagować.

Cukrzyca typu 2 jest zdecydowanie najczęściej występującym rodzajem cukrzycy. Szacuje się, że spośród osób zdiagnozowanych, 85-95% ma właśnie cukrzycę typu 2. Jako jej przyczynę, bardzo często wskazuje się otyłość i siedzący tryb życia. Z reguły dotyka ona osoby powyżej 40 roku życia, jednak coraz częściej diagnozuje się ją również u osób młodszych, a nawet u dzieci.

Cukrzyca typu 2 staje się coraz większym problemem w społeczeństwach rozwiniętych oraz coraz częściej określana jest chorobą cywilizacyjną. W bogatych społeczeństwach, takich jak Wielka Brytania lub USA, dotkniętych cukrzycą typu 2 jest coraz więcej osób. Szacuje się, że jest to około 8-10%, z czego 25% nie wie, że choruje na cukrzycę.
W leczeniu cukrzycy typu 2 przede wszystkim zaleca się ruch i utratę wagi oraz dietę.

Cukrzyca ciężarnych

Cukrzyca ciężarnych jest to zjawisko występowania podwyższonego poziomu cukru u części kobiet podczas ciąży. Z reguły cukrzyca ta ustępuje po zakończeniu ciąży. Stanowi ona zagrożenie zarówno dla kobiety jak i dla płodu. Dodatkowo u 5-10% kobiet, diagnozuje się cukrzycę typu 2 zaraz po ciąży, a u 40-60% rozwija się ona w ciągu kolejnych 5-10 lat życia.

Inne rodzaje cukrzycy

Występują również inne rodzaje cukrzycy wynikające z przyczyn genetycznych, przebytych zabiegów, infekcji i innych chorób. Szacuje się, że te rodzaje cukrzycy to między 1% a 5% wszystkich zdiagnozowanych przypadków.

5)    Nowotwory

(łac. neoplasma, skrót npl., od stgr. νέος – nowy; πλάσμα – twór, wytwór, kształt) – grupa chorób, w których komórki organizmu dzielą się w sposób niekontrolowany przez organizm, a nowo powstałe komórki nowotworowe nie różnicują się w typowe komórki tkanki. Utrata kontroli nad podziałami jest związana z mutacjami genów kodujących białka uczestniczące w cyklu komórkowym: protoonkogenów i antyonkogenów. Mutacje te powodują, że komórka wcale lub niewłaściwie reaguje na sygnały z organizmu. Powstanie nowotworu złośliwego wymaga kilku mutacji, stąd długi, ale najczęściej bezobjawowy okres rozwoju choroby. U osób z rodzinną skłonnością do nowotworów część tych mutacji jest dziedziczona.

Dziedzinami medycyny zajmującymi się rozpoznawaniem i leczeniem chorób nowotworowych są onkologia, chirurgia onkologiczna, patomorfologia (szczególnie histopatologia oraz cytopatologia).

6)    Osteoporoza

Osteoporoza to układowa choroba kości, charakteryzująca się małą masą i obniżoną jakością tkanki kostnej, co w konsekwencji prowadzi do zwiększonej podatności szkieletu na złamania, nawet po urazie niskoenergetycznym, czyli takim, który u zdrowego człowieka nie powoduje takiego uszczerbku. Z języka greckiego wyraz osteoporoza (osteon – „kość” i porus – „otwór”) można przetłumaczyć jako „dziurawą kość”. Istotą choroby jest zaburzenie procesów niszczenia i odbudowy kośćca, które u zdrowego człowieka pozostają w równowadze, a u chorych na osteoporozę przesunięte są w stronę niszczenia (człowiek traci więcej tkanki kostnej niż jest w stanie odbudować). Osteoporoza występuje głównie u kobiet po menopauzie i u mężczyzn w podeszłym wieku, ale może również dotknąć nawet dzieci. W Polsce choruje ok. 7% kobiet w wieku 45-54 lata, około 25% kobiet w wieku 65-74 lata i aż 50% kobiet w wieku 75-84 lata.

Klasyfikacja osteoporozy

Osteoporoza pierwotna – nie powodują jej inne choroby ani przyjmowane leki:

·         typ A (typ II według ...