I. TEMAT WYKŁADU: CELE I ZADANIA DYDAKTYKI MEDYCZNEJ I WYCHOWANIA ZDROWOTNEGO.
DYDAKTYKA OGÓLNA – teoria nauczania i uczenia się
• Jest to nauka o nauczaniu i uczeniu się system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących: procesu nauczania/uczenia, zależności, prawidłowości nauczania - uczenia się i sposobu kształtowania procesu nauczania przez człowieka.
• Dydaktyka ogólna – obejmuje wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej.
• Dydaktyki szczegółowe – metodyki nauczania poszczególnych przedmiotów – teorie nauczania i uczenia się przedmiotów na określonych szczeblach nauczania.
DYDAKTYKA MEDYCZNA - należąca do dydaktyk szczegółowych - jest rozwinięciem dydaktyki ogólnej w kierunku wyspecjalizowanego kształcenia zawodowego pracowników ochrony zdrowia.
PRZEDMIOT ZAINTERESOWAŃ DYDAKTYKI MEDYCZNEJ - kształcenie i doskonalenie zawodowe i działalność edukacyjna profesjonalisty zdrowia wobec pacjenta i grup społecznych.
Edukacja pacjenta i grup społecznych ukierunkowana jest na:
• pobudzanie aktywności człowieka do rozwijania własnych zainteresowań
• zdobywanie wiedzy o zdrowiu
• kształtowanie umiejętności prowadzenia zdrowego stylu życia
• kształtowanie systemu wartości i pozytywnych postaw wobec zdrowia
• rozwijaniu u ludzi własnych kompetencji w odniesieniu do zdrowia.
PROCES KSZTAŁCENIA/DYDAKTYCZNY – to uporządkowany w czasie ciąg zdarzeń obejmujący takie czynności nauczycieli i uczniów, ukierunkowane przez odpowiedni dobór celów i treści oraz uwzględniający takie warunki i środki, jakie służą wywołaniu pożądanych zmian w uczniach.
UCZENIE SIĘ JEST PROCESEM INTELEKTUALNYM I EMOCJONALNYM powodującym określone, względnie trwałe zmiany w sposobie myślenia, odczuwania i działania. Dużą rolę odgrywa motywacja i aktywność.
EFEKTYWNOŚĆ UCZENIA SIĘ ZALEŻY OD: osobistego zaangażowania, motywacji, informacji zwrotnej.
NAUCZANIE- organizowanie uczenia i kierowanie uczeniem się uczniów (elementy wychowawcze).
Nauczanie determinowane jest przez: cele, treść, osobowość nauczyciela, zasób wiedzy wyjściowej uczniów, materialno-techniczne wyposażenie szkoły.
ZASADY KSZTAŁCENIA –„ ZASADY NAUCZANIA, UCZENIA SIĘ”
Zasady nauczania (kształcenia) - to normy dydaktyczne (ogólne prawidła), które wskazują, jak należy organizować i realizować proces kształcenia, aby osiągnąć zamierzone cele.
ZASADY KSZTAŁCENIA wg. Nowackiego T.
1. zasada poglądowości
2. zasada świadomej aktywności
3. zasada wiązania teorii z praktyką
4. zasada systematyczności (systemowości)
ZASADA POGLĄDOWOŚCI - Cel: ograniczenie lub usuniecie z procesu nauczania/uczenia się słownego przekazu wiadomości. Tam gdzie to możliwe wprowadzenie bezpośredniego poznania za pomocą obserwacji, eksperymentu czy rysunku.
ZASADA ŚWIADOMEJ AKTYWNOŚCI - zadaniem nauczyciela w procesie kształcenia jest zaznajomienie uczącego się z celami ogólnymi i szczegółowymi, rezultatami ich osiągania i wartościami tych rezultatów.
Warunkiem wyzwalającym aktywność jest:
• samodzielne wykonywanie czynności poznawczych,
• ocena wyników pracy i samoocena,
• wskazanie osiągnięć,
• wsparcie i pomoc.
ZASADA WIĄZANIA TEORII Z PRAKTYKĄ - racjonalne łączenie teorii z praktyką:
§ łączenie myślenia i poznawanych treści o charakterze praktycznym z myśleniem i treściami o charakterze teoretycznym
§ łączenie zdobywanych wiadomości w struktury i posługiwanie się nimi w praktyce, zwłaszcza przy zdobywaniu dalszych wiadomości
§ łączenie nauki z techniką, przechodzenie od praw nauki do zasad techniki
§ łączenie poznania z działaniem, planowanie i wykonywanie różnorodnych przedmiotów i czynności związanych z treścią nauczania.
ZASADA SYSTEMATYCZNOŚCI - proces kształcenia jest układem, uporządkowanym zbiorem ściśle ze sobą powiązanych składników: nauczyciel, uczący się, cele, metody, środki nauczania wchodzących ze sobą w określone związki czasowo – przestrzenne, przyczynowo – skutkowe. Układ składników i związków między nimi powinien być uporządkowany w sposób logiczny.
ZASADA PRZYSTĘPNOŚCI - (stopniowania trudności) opiera się na prawidłowościach rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży, występujących w procesie kształcenia.
• w nauczaniu należy przechodzić od tego, co dla ucznia bliskie, do tego co dalekie
• od tego co jest dla uczniów łatwiejsze, do tego co trudniejsze
• od tego co jest uczniom znane, do tego co nowe i nieznane
• należy uwzględnić różnice w tempie pracy i stopniu zaawansowania w nauce poszczególnych uczniów.
ZASADA INDYWIDUALIZACJI ZESPOŁOWOŚCI - takie organizowanie procesu nauczania – uczenia się, w którym: uwzględnia się wszelkie walory indywidualne każdego uczącego się, z drugiej strony nauczyciel znajduje płaszczyznę współpracy i współdziałania wszystkich uczących się.
GŁÓWNE ZASADY DYDAKTYKI W KSZTAŁCENIU I EDUKACJI ZDROWOTNEJ
§ precyzyjne określenie celów kształcenia (zadań dydaktycznych)
§ strukturyzacja wiedzy
§ stopniowanie trudności
§ samodzielne rozwiązywanie problemów
§ zaplanowane i systematyczne działania nauczycieli
§ aktywny udział uczących się
§ indywidualizacja uczenia
§ kontrola postępów
§ informacja zwrotna.
ROLA WSPÓŁCZESNEGO NAUCZYCIELA
• precyzyjne określenie szczegółowych celów kształcenia
• aktywizowanie uczących przez tworzenie atrakcyjnych sytuacji problemowych
• zastąpienie nauczania kierowanym samokształceniem
• wypracowanie trafnych, rzetelnych i obiektywnych metod oceny wyników kształcenia.
CECHY NOWOCZESNEGO MODELU KSZTAŁCENIA
• jedność nauczania i uczenia się
• jedność oddziaływań dydaktycznych i wychowawczych
• wszechstronność
• indywidualizacja
• aktywizacja
• elastyczność metodyczna, organizacyjna i programowa.
LITERATURA ZALECANA DO PRZEDMIOTU:
1. Arends R.J.: Uczymy się nauczać. WSiP, Warszawa, 1994.
2. Ciechaniewicz W.: Pedagogika. PZWL, Warszawa 2008
3. Kruszewski K.: Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. PWN, Warszawa 1998
4. Kupisiewicz Cz..: Dydaktyka ogólna. Oficyna Wydawnicza Graft Punkt, Warszawa 2000
5. Wasyluk J.: Podręcznik dydaktyki medycznej. CMKP, Warszawa 1998
6. Woynarowska B.: Edukacja zdrowotna. PWN 2012;
7. Andruszkiewicz A., Banaszkiewicz M.: Promocja zdrowia dla studentów studiów licencjackich kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. PZWL, Warszawa 2010.
II. TEMAT WYKŁADU: KLASYFIKACJA CELÓW KSZTAŁCENIA. KONCEPCJE TAKSONOMICZNE CELÓW KSZTAŁCENIA.
CELE KSZTAŁCENIA – są nadrzędnym elementem systemu kształcenia, obejmują nauczanie i cele uczenia się. To świadomie założone skutki planowej działalności nauczyciela i ucznia w procesie dydaktyczno – wychowawczym. Stanowią opis stanu projektowanej przyszłości w zakresie operacji i procesów umysłowych ucznia.
CELE KSZTAŁCENIA – to zadania dydaktyczne, sformułowane w ten sposób, że dają się: zaobserwować, zmierzyć i ocenić.
SFORMUŁOWANY CEL KSZTAŁCENIA POWINIEN:
n jednoznacznie określać planowane zmiany w wiedzy i postawie ucznia w procesie dydaktyczno – wychowawczym
n wskazywać warunki w jakich efekty mogą być przez ucznia ujawniane
n określać wymagany poziom nabywanej wiedzy i umiejętności wg przyjętego układu taksonomicznego.
CELE OGÓLNE – wyznaczają perspektywę pracy dydaktycznej w dłuższym czasie, stanowiąc pomost między szczegółowymi i głównymi celami kształcenia.
CELE SZCZEGÓŁOWE – są celami konkretnymi, których realizacja przyczynia się do osiągnięcia celów ogólnych. Obejmują zarówno wiadomości jak i umiejętności.
EFEKTY NAUCZANIA/EDUKACJI
Definiując efekty nauczania/edukacji (oczekiwane kompetencje), należy skoncentrować się na tym, co uczeń/pacjent powinien wiedzieć, rozumieć i/lub zademonstrować po zakończeniu programu nauczania/edukacyjnego. Określają co uczący się, a nie nauczający powinni wykonywać (efekty kształcenia/kompetencje).
Definicją celu kształcenia/ efektów nauczania/edukacji jest jego oczekiwany, mierzalny rezultat końcowy, a nie opis lub streszczenie programu.
SCHEMAT USTALANIA CELÓW OPERACYJNYCH WG. R. MAGERA
n sytuacja sprawdzenia – warunki, w których należy się spodziewać działania słuchacza
lub w których będzie ono obserwowane
n opis zachowania słuchacza (co słuchacz wykona lub jakie działanie nauczyciel uzna za
dowód osiągnięcia celu)
n kryteria osiągnięć – standard lub poziom wykonania uznany za wystarczający.
OPERACJONALIZACJA CELÓW KSZTAŁCENIA – zamiana celów ogólnych na szczegółowe
1. Sprecyzowanie – pozbawienie wyrażen służących ozdobie.
2. Uszczegółowienie – zmiana pojedynczego hasła w kilka dłuższych zdań (czynność, treść, warunek, kryterium).
3. Konkretyzacja – możliwie dokładne określenie zarówno sytuacji, w której działanie się dokonuje, jak i stanu końcowego, do którego działanie zmierza.
4. Upodmiotowienie osiągającego cel, polegające na osobistym zaangażowaniu, inwencji i odpowiedzialności słuchacza.
ZASADY OPERACJONALIZACJI CELÓW KSZTAŁCENIA
1. Poszanowanie osobowości ucznia – słuchacz powinien mieć swój udział w operacjonalizacji, prawo do podejmowania stanowiska wobec celów które przedstawi nauczyciel.
2. Umiar w uszczegóławianiu – nie może być prowadzone aż do poziomu pojedynczych wiadomości, umiejętności.
3. Zachowanie celu ogólnego w pamięci – cel kształcenia szkoły/uczelni.
4. Otwartość zbioru celów operacyjnych – włączyć słuchaczy do projektowania celów, uwzględniać nowości, rozwój nauki.
5. Pełna realizacja celów operacyjnych – sprawdzenie czy cel założony został osiągnięty.
TAKSONOMIA CELÓW KSZTAŁCENIA – teoria dotycząca klasyfikacji celów kształcenia według przyjętych zbiorów pojęć i kryteriów klasyfikujących działalność człowieka w trzech dziedzinach (sferach): poznawczej, afektywnej i psychoruchowej
I. TAKSONOMIA CELÓW KSZTAŁCENIA/NAUCZANIA wg Wasyluka
n ...
lala_sosna