13_01_poltowicz.pdf

(290 KB) Pobierz

OID (256) 1/2013

JAK ZAPEWNIĆ DOBRY START PISKLĘTOM?

Początek odchowu to kluczowy okres w ży-

ciu kurcząt mający istotne znaczenie dla prze-

biegu całego cyklu produkcyjnego. Podczas

tych kilku pierwszych dni po wylęgu dochodzi

u nich do bardzo intensywnego wzrostu, które-

go tempo znacznie przekracza wzrost w póź-

niejszym okresie życia. Współczesne brojle-

ry mogą więc w ciągu zaledwie kilku pierw-

szych dni życia zwielokrotnić swą masę cia-

ła z dnia wylęgu. Dlatego właśnie, w ich przy-

padku, dobry start i utrzymanie wzrostu zgod-

nie z założeniami genetycznymi są tak istotne.

Równocześnie bowiem, krótki bo zaledwie 5 -

6 tygodniowy okres ich użytkowania sprawia,

że nawet niewielkie zaniedbania w tym okre-

sie mogą mieć fatalne skutki dla przyszłej pro-

dukcyjności ptaków.

Jednym z najistotniejszych czynników dobre-

go startu jest wysoka jakość jednodniowych

piskląt. Zdrowe, silne i w pełni rozwinięte pi-

sklęta charakteryzują się wyższą przeżywalno-

ścią, chętniej pobierają paszę i lepiej przyra-

stają. Większość hodowców bez trudu potra-

fi rozpoznać pisklęta dobrej jakości. Jednakże

ich ocena prowadzona może być wieloma meto-

dami, zaś pełna charakterystyka może obejmo-

wać wiele różnych cech klasyfikowanych jako

fizyczne, mikrobiologiczne czy serologiczne.

Rutynowa ocena jakości piskląt w zakładach

wylęgowych polega najczęściej na ich oględzi-

nach i uwzględnia stopień resorpcji woreczka

żółtkowego oraz obecność bądź brak deforma-

cji ciała. Dobrej jakości pisklęta powinny być

zatem suche, czyste, mieć całkowicie zresor-

bowany woreczek żółtkowy i wygojony pępek.

Muszą być także wolne od jakichkolwiek defor-

macji ciała oraz mieć zdrowe, błyszczące oczy.

Ponadto dobrej jakości pisklęta nie mogą wy-

kazywać żadnych objawów odwodnienia czy

schorzeń układu oddechowego. Powinny nato-

miast odznaczać się dużą aktywnością rucho-

wą, interesować się otoczeniem i reagować na

dźwięki.

Pisklęta jednodniowe, będące końcowym pro-

duktem zakładu wylęgowego, są zarazem ma-

teriałem wyjściowym do produkcji brojlerów.

W takim przypadku jakość piskląt sprowa-

dza się głównie do niskiej śmiertelności, do-

brego wykorzystania paszy i dużych przyro-

stów masy ciała. Wśród licznych cech charak-

teryzujących wysoką jakość wstawianego ma-

teriału nie mniej ważne jest także jego wyrów-

nanie. W dużym sadzie piskląt, przy panującej

między nimi konkurencji, dobry start mniej-

szych i słabszych ptaków jest bardzo utrudnio-

ny. Z uwagi na krótki cykl produkcyjny, w ko-

lejnych tygodniach chowu, osobniki słabsze

mogą już nie zdołać nadrobić swych zaległo-

ści. W konsekwencji dojść może do znacznego

JAJA I PTAKI HODOWLANE

zróżnicowania stada, co z kolei bardzo utrud-

nia właściwe nim zarządzanie i ma wpływ na

jakość i wielkość produkcji. Uważa się więc po-

wszechnie, że jakość i dobre wyrównanie jed-

nodniowych piskląt warunkuje dobry start pta-

ków i ma decydujący wpływ na przebieg i koń-

cowy efekt produkcji drobiarskiej.

Jakość jednodniowych piskląt jest ważnym,

lecz nie jedynym warunkiem ich dobrego star-

tu. Dla osiągnięcia optymalnych wyników pro-

dukcyjnych nie mniej ważne jest właściwe za-

rządzanie stadem, szczególnie w pierwszym ty-

godniu odchowu. Zakupione pisklęta powinny

być zaszczepione przeciwko chorobie Marec-

ka. Szczepienie to wykonywane jest wkrótce po

wylęgu i chroni ptaki przez tą chorobą przez

cały okres ich użytkowania.

W pierwszych dniach po wylęgu w organizmie

ptaków zachodzą istotne procesy fizjologiczne

rzutujące na ich dalszy rozwój. Pomimo tego,

że jako zagniazdowniki, jednodniowe pisklęta

są zdolne do samodzielnego życia, ich układy

termoregulacyjny, immunologiczny i pokarmo-

wy, nie są jeszcze w pełni rozwinięte.

Po wylęgu ptaki musza być przetransportowa-

ne do wychowalni. W tym czasie pisklęta po-

zbawione są dostępu do wody i paszy, zaś utrzy-

manie właściwych warunków cieplnych i wil-

gotnościowych możliwe jest jedynie przy dys-

ponowaniu specjalistycznym, klimatyzowanym

środkiemtransportu.

Przed zasiedleniem budynek musi być staran-

nie przygotowany. Wszelkie czynności zwią-

zane z myciem i dezynfekcją obiektu powin-

ny zostać zakończone co najmniej kilka dni

przed przybyciem piskląt. Pozwoli to na na-

leżyte wysuszenie i nagrzanie budynku, przy

czym istotne jest nie tylko utrzymanie właści-

wej temperatury powietrza, ale również tem-

peratury ściółki, wilgotności względnej i ru-

chu powietrza oraz stężenia dwutlenku węgla.

Ogrzewanie kurnika należy rozpocząć 2 - 3 dni

przed wstawieniem piskląt. Najlepiej rozpocząć

je przed rozłożeniem ściółki, co pozwoli na na-

grzanie posadzki. W zimie ptakom należy za-

pewnić grubszą warstwę ściółki. Ściółka (cię-

ta słoma, trociny) powinna być dobrej jakości,

posiadać dobre właściwości higroskopijne i izo-

lacyjne, być sucha, nie spleśniała, bez zanie-

czyszczeń mikrobiologicznych, chemicznych

i mechanicznych.

W pierwszych dniach odchowu temperatu-

ra podłoża i powietrza w wychowalni mierzo-

na na wysokości grzbietu piskląt, czyli ok. 50

mm nad ściółką, powinna wynosić 33

C. Utrzy-

manie w tym czasie wilgotności względnej na

poziomie 60% - 70% zapobiegnie ich odwod-

nieniu. Zalecany ruch powietrza dla piskląt to

0,2-0,3 m/s, zaś stężenie dwutlenku węgla nie

może przekraczać 0,25%. W miarę wzrostu pi-

skląt temperaturę w ich otoczeniu należy sys-

tematycznie obniżać, co 2 - 3 dni o 1

C. Do-

brym wskaźnikiem właściwego doboru tem-

peratury jest zachowanie się piskląt. Ciasne

ich stłoczenie oraz gromadzenie się w pobli-

żu źródeł ciepła wskazuje, że temperatura jest

niewystarczająca. Zbyt niska temperatura nie

zapewnia komfortu termicznego ptakom, wy-

wołuje stres oraz wpływa na niewłaściwą re-

sorpcję woreczka żółtkowego i niedostateczne

wykorzystanie jego zawartości. Ponadto część

pobieranej przez ptaki paszy wykorzystywana

jest do ustabilizowania temperatury ciała. Za-

stosowanie dodatkowych źródeł ciepła (kwok)

do ogrzewania piskląt jest bardziej efektywne

niż utrzymanie wymaganej temperatury w ca-

łym pomieszczeniu. Pozwala bowiem na utwo-

rzenie dwóch stref termicznych - cieplejszej

bezpośrednio pod kwoką oraz chłodniejszej

na jej obrzeżach. W takich warunkach pisklęta

mogą same wybierać temperaturę najbardziej

dla nich odpowiednią. Piskląt nie należy rów-

nież przegrzewać. Wysoka temperatura oto-

czenia zmniejsza ich aktywność, może także

OID (256) 1/2013

prowadzić do powstawania wodobrzusza. Roz-

praszanie się kurcząt i unikanie źródeł ciepła

świadczy, że temperatura w ich otoczeniu jest

zbyt wysoka.

Należy pamiętać, że układ termoregulacyjny

jednodniowych piskląt jest niedojrzały i roz-

wija się dopiero w ciągu pierwszych 4 - 5 dni

po wylęgu. Początkowo pisklęta nie są w stanie

same regulować temperatury ciała. Dlatego też

ich zachowanie przypomina trochę zachowanie

zwierząt zmiennocieplnych, dostosowujących

ciepłotę ciała do temperatury otoczenia. Jednak

w przeciwieństwie do nich, optymalna tempe-

ratura ciała piskląt jest bardzo wysoka i dla pra-

widłowego przebiegu procesów metabolicznych

musi wynosić 40,6

C. Po 4 - 5 dniach po wylę-

gu pisklęta potrafią już utrzymać temperaturę

swego ciała, przy czym rozwój ich systemu ter-

moregulacyjnego uzależniony jest od szeregu

czynników, m.in. od rasy, linii czy wieku stada

rodzicielskiego. I tak np. u piskląt po młodych

nioskach rozwój ten może być dłuższy nawet

o 24 - 48 godz. niż w przypadku piskląt wylę-

żonych z jaj zniesionych przez starsze kury. Pi-

sklęta pochodzące od młodych niosek są zatem

bardziej wrażliwe na warunki termiczne niż pi-

sklęta niosek starszych, dlatego też wymagają

większej uwagi. I chociaż w pierwszych dniach

życia przechodzą przez takie same fazy rozwo-

jowe wiadomo, że ich system termoregulacyj-

ny jest słabiej rozwinięty. Pisklęta pochodzą-

ce od młodych niosek wymagają wiec wyższej

temperatury otoczenia, koniecznej do utrzy-

mania ciepłoty ciała na optymalnym poziomie

40,6

C. Równocześnie jednak, zapewnienie im

odpowiednich warunków chowu w pierwszych

dniach życia, pozwala na uzyskanie przyrostów

porównywalnych z przyrostami piskląt po star-

szych nioskach i ograniczenie wśród nich upad-

ków do minimum.

Jak już wspomniano, również system pokar-

mowy jednodniowych piskląt nie jest jeszcze

zupełnie rozwinięty. W celu optymalizacji po-

czątkowego tempa wzrostu i prawidłowego roz-

woju całego organizmu konieczna jest więc sty-

mulacja rozwoju przewodu pokarmowego po-

przez wcześnie rozpoczęte i odpowiednio zbi-

lansowane żywienie. Niezmiernie ważne jest

przy tym, aby już od pierwszego momentu za-

siedlenia kurnika wszystkim ptakom zapewnić

nieograniczony, łatwy dostęp do paszy i wody.

Należy więc zadbać o właściwą ilość karmideł

i odpowiednie ich zawieszenie. Wysokość kar-

mideł należy dostosować do wielkości ptaków

tak aby ich brzeg znajdował się maksymalnie

na wysokości grzbietu kurcząt. Karmidła dla

piskląt powinny znajdować się więc na wysoko-

ści ściółki i być tak napełnione aby umożliwić

ptakom pobieranie paszy bez wchodzenia do

nich. Mieszanki dla piskląt powinny mieć for-

mę kruszonki, być lekkostrawne i dobrze zbi-

lansowane pod kątem wszystkich składników

pokarmowych. Zadbanie o to skutkuje dobrym

startem wynikającym z dostarczenia wszyst-

kich składników pokarmowych, budulcowych

i energetycznych oraz witamin i mikroelemen-

tów niezbędnych do prawidłowego rozwoju pi-

skląt. Poza dostępnością poszczególnych skład-

ników pokarmowych w paszy i ich przyswajal-

nością, istotnym czynnikiem jest także możli-

wość wchłonięcia ich przez układ pokarmowy

ptaka. Przyspieszenie rozwoju przewodu pokar-

mowego i podjęcia swych funkcji przez kosm-

ki jelitowe piskląt usprawnia proces wchłania-

nia składników pokarmowych i umożliwia lep-

szą ich przyswajalność. Dzieje się to m. in. po-

przez zwiększenie powierzchni chłonnej jeli-

ta. Z kolei niedorozwój poszczególnych struk-

tur układu pokarmowego piskląt utrudnia pro-

ces wchłaniania i jest przyczyną niskich przyro-

stów i zwiększonych upadków, co na przestrze-

ni całego cyklu produkcyjnego daje wymierne

straty ekonomiczne. Prawidłowy wzrost piskląt

zgodny z ich genetycznym potencjałem wyma-

ga wiec pełnego rozwoju przewodu pokarmo-

wego i zaspokojenia zapotrzebowania na skład-

niki odżywcze na każdym etapie ich rozwoju.

OID (256) 1/2013

Obok niedorozwoju struktur układu pokarmo-

wego piskląt, słabe funkcjonowanie tego syste-

mu wynika również z braku naturalnej mikro-

flory jelit. Mikroflora taka wpływa korzystnie

na pracę przewodu pokarmowego i równocze-

śnie przeciwdziała zasiedleniu i rozwojowi bak-

terii chorobotwórczych zwiększających podat-

ność piskląt na zakażenia i zaburzenia trawie-

nia. Ponadto bakterie bytujące w przewodzie

pokarmowym obniżają pH środowiska, w któ-

rym żyją poprzez produkcję kwasów organicz-

nych i w związku z tym, stanowią dodatkową

ochronę przed zakażeniem.

Oprócz korzystnego wpływu na rozwój prze-

wodu pokarmowego, wczesne dostarczenie pi-

sklętom pożywienia chroni zawarte w żółtku

immunoglobuliny przed wykorzystaniem ich

do celów energetycznych. Immunoglobuliny te

stanowią bowiem istotny element odporności

przekazanej pisklęciu przez jego matkę. System

odpornościowy piskląt uaktywnia się i rozwija

już po wylęgu i decyduje o przyszłej odporno-

ści w całym późniejszym życiu ptaka.

Dostarczenie wody pitnej pisklętom jest tak

samo ważne jak szybkie zapewnienie im do-

stępu do paszy. Woda do pojenia piskląt powin-

na spełniać wymagania stawiane wodzie pitnej

dla ludzi. Jej temperatura powinna wynosić

10 - 15

C. Woda podawana w korytkach musi

być zawsze czysta i świeża. W pierwszych

dniach odchowu warto z nich korzystać zanim

pisklęta nauczą się pić z automatycznych poideł

kropelkowych. Wysokość poidła kropelkowego

powinna być tak ustawiona, aby jego zakończe-

nie z kroplą wody znajdowało się na wysokości

oczu ptaka. Podczas pierwszych trzech dni od-

chowu do pojenia piskląt należy stosować wodę

czystą. W późniejszym okresie, w zależności od

potrzeb i kondycji stada podawać w niej moż-

na dodatek kwasów organicznych, preparatów

witaminowych, probiotyków lub szczepionek.

Początek odchowu piskląt niejednokrotnie prze-

sądza o końcowym wyniku produkcyjnym. Dla

dobrego ich startu niezmiernie ważna jest już

pierwsza doba po zasiedleniu kurnika. W tym

czasie ptaki powinny być bacznie obserwowa-

ne przez obsługę fermy, co umożliwi określenie

ich zachowania, reakcji na temperaturę otocze-

nia, kontrolę pobierania wody i paszy. Pamiętać

przy tym należy aby wszelkie czynności w wy-

chowalni wykonywać spokojnie i nie niepokoić

piskląt swoją obecnością. Większość producen-

tów drobiu posiada odpowiednią wiedzę i do-

świadczenie w prowadzeniu stada, a mimo to

nie potrafi ustrzec się przed błędami i zapo-

biec stratom. Zdarza się bowiem, że przy ruty-

nowej obsłudze ptaków, kluczowe warunki śro-

dowiskowe takie jak temperatura ściółki, ruch

powietrza czy wilgotność względna powietrza

przestają być kontrolowane, a niedobory wody

lub paszy mogą pozostać niezauważone. W ta-

kich sytuacjach należy się liczyć ze zwiększo-

ną częstotliwością upadków wynikających

np. z odwodnienia lub niedożywienia piskląt,

a w przyszłości z niskimi efektami produkcyj-

nymi.

dr inż. Katarzyna Połtowicz

Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt

Instytut Zootechniki PIB

Balice

Plik z chomika:

crazyraven

Inne pliki z tego folderu:

13_01_poltowicz.pdf (290 KB)

13_01_poltowicz.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: