AZJA
· 44,6 mln km2
· 4210 mln ludzi (dane z 2012 roku), co stanowi 60,3% ludności świata
· Średnia gęstość zaludnienia 108 osób/ km2
· PKB per capita (2010): 8155 USD w Azji Wschodniej
· 27% światowej produkcji
· Azja jest trzecim co do wielkości nominalnego PKB na wszystkich kontynentach
· Złoża ropy naftowej (Azja Południowo-Zachodnia, Zachodnia, Centralna i Południowo-Wschodnia) szacowane są na 70% zasobów światowych
· Złoża: gazu ziemnego, węgla kamiennego, uranu występują w Azji Środkowej, złoża rud żelaza i metali nieżelaznych: manganu, wolframu, niklu, chromu, miedzi, cyny, cynku, ołowiu, antymonu, rtęci i boksytów. Eksploatuje się też (głównie na Syberii) złoto, srebro i diamenty
· 48 państw oraz 2 terytoria zależne - Autonomię Palestyńską i Makau (do XII 1999)
· Organizacje międzynarodowe Azji i Pacyfiku:
Ø Forum Morza Czarnego na rzecz Partnerstwa i Dialogu
Ø Komisja Gospodarczo-Społeczna Narodów Zjednoczonych ds. Azji i Pacyfiku
Ø Organizacja Współpracy gospodarczej
Ø Pakt Bezpieczeństwa Pacyfiku (ANZUS)
Ø Południowoazjatyckie Stowarzyszenie Współpracy Regionalnej
Ø Szanghajska Organizacja Współpracy (SCO)
Ø Organizacja Paktu Południowo-Wschodniej Azji (SEATO)
WOJNA KOREAŃSKA 1950-1953
Po kapitulacji Japonii, ZSRR zajął uprzemysłowione terytoria mandżurskie. Traktując je jako wojenne trofeum, Stalin nakazał wywiezienie stamtąd zasobów przemysłowych zanim powrócą one do Chin. Droga Kremla do Japonii wiodła przez Półwysep Koreański.
Po kapitulacji Japonii, ZSRR zajął uprzemysłowione terytoria mandżurskie. Traktując je jako wojenne trofeum, Stalin nakazał wywiezienie stamtąd zasobów przemysłowych zanim powrócą one do Chin. Droga Kremla do Japonii wiodła przez Półwysep Koreański. Podczas gdy Amerykanie lądowali na Okinawie, Armia Czerwona zajmowała północną część Korei. Rosjanie praktycznie byli o krok od zdobycia przyczółka do wypadu na Japonię.
38 równoleżnik – USA i ZSRR przyjęły go za linię oddzielającą strefy okupacyjne w Korei. Miało to charakter tymczasowy. Stanom Zjednoczonym nie zależało na całkowitym zniszczeniu Japonii, należało również uważać, aby władzy nie przejęli w niej komuniści. Dla Amerykanów Korea miała być buforem chroniącym Japonię przed komunizmem. W latach 1946-49 południowa część Korei przechodziła poważne wstrząsy społeczno-polityczne. Były one związane z rywalizacją lewicy i prawicy popieranych przez ZSRR lub USA.
W 1947 r. Amerykanie podjęli decyzję o wycofaniu się z półwyspu. Pozostawili po sobie silną prawicę Li Syngmana (Syngman Rhee) rządzącą na południu. 14 listopada 1947 r. ONZ przejęła tymczasową kontrolę nad Półwyspem Koreańskim. Na marzec 1948 r. wyznaczono termin ogólnokrajowych wyborów demokratycznych, co miało być wstępem do zjednoczenia kraju. Do Korei przybyła międzynarodowa komisja ONZ. Nie zezwolono jej jednak na wjazd do radzieckiej strefy okupacyjnej. Moskwa odmawiała uznania ordynacji wyborczej południa. Chciała zjednoczenia dokonanego przez Phenian i Kim Ir Sena.
10 maja 1948 roku w części południowej przeprowadzono wybory. Prezydentem został Li Syngman. W parlamencie zostawiono 100 wolnych miejsc dla przedstawicieli z północy. Wobec tego, faktu Kim Ilsong (Kim Ir Sen), popierany przez ZSRR, proklamował utworzenie Koreańskiej Republiki Ludowo-Demokratycznej (KRL-D) ze stolicą w Phenianie. Do końca czerwca 1949 r. obecność Amerykanów w Korei Pd. To kilkuset doradców wojskowych. Państwo liczyło ok. 20 mln obywateli, nie posiadało artylerii, ani broni pancernej. Nie było przygotowane do obrony. Na terenie KRL-D był cały ciężki przemysł nastawiony na produkcję wojenną. Ponadto powstanie ChRL umocniło pozycję północy jako lokalnego mocarstwa.
Dean Acheson ‚ sekretarz stanu USA; w przemówieniu ze stycznia 1950 r. stwierdził, iż Korea Pd. Nie leży w amerykańskiej strefie bezpieczeństwa. Na początku 1950 roku w Pekinie spotkali się przedstawiciele ZSRR, ChRL i KRL-D. Omawiali tam plany uderzenia na Koreę Pd. Autorem projektu zjednoczenia był Kim Ir Sen. Obawiał się on, że amerykański protektorat nad Japonią doprowadzi do odbudowy planów imperialnych przez Tokio z Koreą Pd. Jako pozycją wyjściową. Oprócz tego Korea Pd. była popierana przez USA, co niepokoiło północnokoreańskich komunistów będąc dla nich zagrożeniem. ZSRR niechętnie popierał otwarty konflikt, ale pragnął utrzymania władzy komunistycznej w Korei Północnej.
W czerwcu 1950 r. z oficjalną wizytą do Seulu przybył Jon Foster Dulles, doradca prezydencki do spraw Dalekiego Wschodu. W obawie przed zmianą polityki USA, Kim Ir Sen przyspieszył prowadzoną mobilizację i 23 czerwca 1950 roku wydał rozkaz uderzenia na południe w ciągu 48 godzin. Tym posunięciem zaskoczył również Moskwę. W niedzielę 25 czerwca 1950 roku wojska KRL-D przekroczyły 38 równoleżnik. Główne uderzenie skierowano na dolinę Czeruon wiodącą do Seulu. 28 czerwca siły KRL-D opanowały Seul.
Ofensywa Korei Pn. zaskoczyła wszystkich. Sekretarz Generalny ONZ, Trygve Lie zwołał od razu posiedzenie Rady Bezpieczeństwa, która odbyła się bez udziału delegata ZSRR Gromyki. Uchwalono rezolucję, która głosiła:– natychmiastowe zaprzestanie walk– wycofanie sil KRL-D za 38 równoleżnik– nieudzielanie pomocy agresorowiRada Bezpieczeństwa wystosowała również odezwę do wszystkich członków ONZ z prośbą o zbrojne wsparcie Korei Pd. Prezydent Truman wyraził zgodę na wysłanie sił USA do Korei 30 czerwca. Nieliczne jednostki amerykańskie poczęły lądować w Korei.
Gen. Douglas MacArthur został zobowiązany do udzielenia pomocy wojskom południowokoreańskim. 7 lipca z ramienia ONZ utworzono armię pod dowództwem MacArthura. Lotnictwo USA nie było w stanie powstrzymać nacierających wojsk. Po zajęciu Seulu, wojska północne przekroczyły rzekę Han i parły dalej na południe. Do 1 sierpnia armia północy zdołała opanować niemal cały Półwysep za wyjątkiem Pusanu, który stał się ostatnią enklawą obrony na lądzie. W pierwszych 6 tygodniach wojny Korea Pd. straciła ponad 70 tys. rannych, zaginionych i zabitych, USA ponad 6 tys.
Od 7 lipca ONZ stała się gwarantem suwerenności Republiki Korei. Siły ONZ dowodzone przez MacArthura składały się w 90 % z Amerykanów. Pozostali to Brytyjczycy, Turcy, Kanadyjczycy, Francuzi oraz siły z RPA. Na początku sierpnia siły ONZ broniące Pusanu liczyły 141 tys. żołnierzy. Dowodził nimi gen. Walton H. Walter. Liczące ok. 70 tys. wojska KRL-D w tym rejonie, skoncentrowały się na zdobyciu enklawy.
15 września 1950 r. siły USA wykonując plan MacArthura wylądowały w Czemulpo (Imczon). W krótkim czasie odbiły one Seul i wdarły się na tyły wroga. Po dwóch tygodniach armia Kim Ir Sena rozpoczęła odwrót i do 25 września wycofała się za 38 równoleżnik.
Prezydent Truman nie przewidywał działań ofensywnych. Nie zakładano zniszczenia przeciwnika, a tylko wyparcie go za linię demarkacyjną. Nie wetował jednak posunięć MacArthura. W listopadzie 1950 r. siłom północy udało się odrzucić siły ONZ od 38 równoleżnika. Według Trygve Lie linia demarkacyjna miała stać się teraz granicą. Zdanie jego oraz Trumana nie powstrzymały jednak MacArthura, który chciał zgnieść Koreę Pn. 7 października Zgromadzenie Ogólne przyjęło wniosek USA i pozwoliło przekroczyć linię przez siły ONZ.
25 września 1950 r. chiński sztab generalny poinformował ambasadora Indii K. M. Pannikara, że ChRL będzie musiała zareagować na bombardowanie Mandżurii przez USA. Jak to określono, ChRL będzie zmuszona zareagować „stosownie do działań Waszyngtonu”. Jeszcze 1 października Zhou Enlai (Czou En-Laj), minister spraw zagranicznych ChRL ostrzegał ONZ i USA przed przekroczeniem ustalonej linii. Dla ChRL było to równoznaczne z atakiem na ich sojusznika. Trzeba jednak zaznaczyć, że zarówno USA, jak i ChRL nie chciały aby konflikt doprowadził do wybuchu kolejnej wojny światowej.
14 października armia chińska przekroczyła rzekę Yalu, o czym nie wiedziano na Wake, gdzie doszło do spotkania Mac Artura i Trumana. Chińczycy przyjęli taktykę partyzancką. Głównodowodzącym był Lin Biao (Lin Piao). Armia ChRL weszła do Korei siłą 60 tys. ludzi. Chińczycy zaatakowali dopiero pod koniec października pod Czangdżin W grudniu 1950 r. siły ONZ wycofały się za 38 równoleżnik. Truman przyjął teraz taktykę status quo ante bellum co do Korei tj. uznanie suwerenności obu państw koreańskich. 11 kwietnia 1951 roku dymisję otrzymał MacArthur, który otwarcie wypowiadał się za kontynuowaniem wojny. Armia chińska podjęła jeszcze ofensywę w czerwcu 1951 roku, ale nie potrafiła przełamać oporu na linii demarkacyjnej.
1 czerwca 1951 roku Trygve Lie wydał komunikat wyrażający chęć zakończenia konfliktu. 12 dni później Jakov Malik, ambasador ZSRR przy ONZ, zaproponował, aby strony konfliktu podjęły rokowania pokojowe. Wystosowana do Pekinu przez Waszyngton propozycja spotkała się z przychylnym przyjęciem.
30 czerwca 1951 roku Li Syngman przedstawił następujące propozycje:– całkowite wycofanie Chińczyków za Yalu– przerwanie dostaw sprzętu do KRL-D z ChRL i ZSRR– rozbrojenie armii północnokoreańskiej– udział obu Korei w negocjacjach– porozumienie pokojowe nie może być przeszkodą w zjednoczeniu kraju
1 lipca 1951 roku Kim Ir Sen w porozumieniu z Mao Zedongiem wyraził zgodę na propozycje podjęcia rozmów. Na miejsce pertraktacji wybrano Kesong koło Seulu.
Amerykanie zaaprobowali propozycje Korei PN.: – zatrzymanie walk na pozycjach z lipca 1951 roku – utworzenie strefy zdemilitaryzowanej na 38 równoleżniku – wymianę jeńców wojennych – powołanie międzynarodowej komisji, aby kontrolowało przestrzeganie zawieszenia broni
W sierpniu mimo toczących się rozmów doszło do starć na froncie, były one jednak mało znaczące. Negocjacje nie zostały zerwane. Poprawa sytuacji na froncie dawała bowiem możliwość wymuszenia ustępstw na przeciwniku. 22 października negocjacje przeniesiono do Panmudżonu i kontynuowano je do czerwca 1953 roku. Dopiero śmierć Stalina umożliwiła porozumienie. Wpłynęła ona na postawę Mao Zedonga i Kim Ilsonga.
27 lipca 1953 roku podpisano akt zawieszenia broni na Półwyspie Koreańskim: – strefa zdemilitaryzowana wzdłuż 38 równoleżnika – nadzór ONZ nad zawieszeniem broni – żadne z państw koreańskich nie może bardziej rozbudować swych wojsk – oba kraje mają prowadzić negocjacje zjednoczeniowe – wymiana jeńców wojennych między KRL-D, a Republiką Korei
Ostatnim akcentem konfliktu były porozumienia genewskie z 1954 r., które usankcjonowały utworzenie dwóch państw koreańskich. Tymczasowość układów przerodziła się w niezwykle trwały pokój, a istnienie dwóch Korei jest dziś reliktem konfrontacji dwóch światów.
Lusienka16