Beskid slaski zywiecki i Maly Przewodnik celownik Wydanie 1.pdf

(1422 KB) Pobierz

SPIS TREŚCI

Opracowanie:

Gabriela Turzańska, Maciej Żemojtel (na podstawie tekstów Jana

Czerwińskiego, Natalii Figiel, Pawła Klimka, Barbary Zygmańskiej oraz własnych)

Redaktor prowadzący:

Maciej Żemojtel

Redakcja i korekta:

Gabriela Turzańska, Maciej Żemojtel

Zdjęcie na okładce:

Opracowanie kartograficzne:

Maciej Drzniewicz, Katarzyna Głuc, Grzegorz

Marchut, Szymon Markowicz, Szymon Pernal

Koncepcja graficzna serii:

PANCZAKIEWICZ ART.DESIGN | Paweł Panczakiewicz

Projekt okładki i strony tytułowej:

MAZAKI STUDIO | Konrad Rządowski

Skład:

Małgorzata Czoch

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub

fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie

kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku

filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej

publikacji.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź

towarowymi ich właścicieli.

Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce

informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani

za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych

lub autorskich. Autor oraz wydawnictwo Helion nie ponoszą również żadnej

odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych

w książce.

Indeks atrakcji turystycznych

Atlas Beskidu Śląskiego,

Żywieckiego i Małego

Krajoznawcze ABC

Wydawnictwo Helion

ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice

tel.: 32 2309863

e-mail: redakcja@bezdroza.pl

księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl

Drogi Czytelniku!

Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:

http://bezdroza.pl/user/opinie/?bebec1

Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.

Wydanie I

ISBN: 978-83-246-6689-8

Atrakcje regionu

193

Informacje praktyczne

•

Kup książkę

•

Poleć książkę

•

Oceń książkę

•

Księgarnia internetowa

•

Lubię to!

Nasza społeczność

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę

Krajoznawcze ABC

Beskid Żywiecki

Położenie i topografia

Beskid Żywiecki jest najwyższą grupą górską polskich Beskidów, a jednocze-

śnie trzecim co do wysokości masywem w całych karpatach Zachodnich. Tutaj

wznoszą się szczyty Babiej Góry i Pilska, które jako jedyne w Beskidach Zachod-

nich wyrastają ponad górną granicę lasu. Jest to pasmo bardzo zróżnicowane

i rozległe, a odległość pomiędzy skrajnymi punktami jego obszaru przekracza

60 km. To jeden z najładniejszych regionów górskich w Polsce, bardzo atrakcyj-

ny turystycznie.

dokładne i jednoznaczne określenie granic Beskidu Żywieckiego sprawia pewne

kłopoty. Zwykle przyjmuje się, że granice tej grupy górskiej wyznaczają: Przełęcz

Zwardońska (675 m n.p.m.), górny bieg soły, dolina koszarawy, przełęcz Huci-

sko, dolina skawy i jej dopływu Bystrzanki w okolicach Jordanowa, Przełęcz Zu-

brzycka, podnóża Babiej Góry, grzbiet graniczny. w niektórych źródłach w gra-

nice Beskidu Żywieckiego włącza się też masyw Zabawy (na zachód od soły),

a także dużo niższe grzbiety ciągnące się pomiędzy doliną Bystrzanki i Przełęczą

Zubrzycką a Przełęczą sieniawską (719 m n.p.m.) – Pasmo Orawsko-Podhalań-

skie i działy Orawskie – całkiem jednak odmienne krajobrazowo, charakterem

bardziej zbliżone do pogórzy (toteż wyróżniane niekiedy jako Pogórze Orawsko-

-Jordanowskie) niż do dobrze wykształconych grup górskich. Przedmiotem spo-

rów geografów bywają też: Pasmo solnisk (nad lachowicami i stryszawą), Pasmo

łoska (nad koszarawą), Pasmo Pewelskie (zwane też Pewelsko-Ślemieńskim lub

czeretnikami), Grupa Mędralowej i „właściwe” Pasmo Jałowieckie, według typo-

wych podziałów turystycznych zaliczane zwykle do Beskidu Żywieckiego, w in-

nych regionalizacjach (za prof. J. kondrackim) uważne za część Beskidu Makow-

skiego. Trzeba też pamiętać, że pasma położone po polskiej stronie granicy nie

„urywają się” na niej, ale tworzą całość ze znajdującymi się na słowacji Beskidami

Orawskimi (Oravské Beskydy) i Beskidami kisuckimi (kysucké Beskydy). całą tę

grupę należy zatem traktować jako jedną, choć mocno rozczłonkowaną, trans-

graniczną jednostkę górską o większym zasięgu.

Na Hali Rycerzowej

fot. Andrzej Obrzut

Głębokie przełęcze i doliny dzielą Beskid Żywiec-

ki na kilka mniejszych grup. są to, kierując się od

zachodu: Pasmo wielkiej Raczy i Rycerzowej (na-

zywane popularnie workiem Raczańskim), Grupa

Pilska, Romanki i lipowskiej, Grupa Mędralowej

i Pasmo Jałowieckie, niewielki powierzchniowo,

ale wybitny masyw Babiej Góry i najbardziej na

wschód wysunięte Pasmo Policy (niekiedy te dwie

ostatnie grupy obejmowane są wspólną nazwą

Pasma Babiogórskiego). dalej na wschód położo-

ne są odmienne krajobrazowo: Pasmo Orawsko-

-Podhalańskie i działy Orawskie, czasem formalnie

także włączane w granice Beskidu Żywieckiego.

Najbardziej na zachodzie położone jest

Pasmo

Wielkiej Raczy i Rycerzowej.

Jego główny

grzbiet rozpoczyna się na Przełęczy Zwardoń-

skiej (675 m n.p.m.), która oddziela je od Beski-

du Śląskiego, po czym wznosi się stopniowo na

najwyższy w całym paśmie szczyt wielkiej Raczy

(1236 m n.p.m.). dalej biegnie na południe do

szczytu Orzeł (1119 m n.p.m.), następnie skręca

na wschód i przez kolejne kulminacje prowadzi

na wielką Rycerzową (1226 m n.p.m.). stąd opa-

da na głęboką przełęcz Przysłop (840 m n.p.m.),

po czym wznosi się na wysokie szczyty Beskidu

Bednarów (1098 m n.p.m.) i wybitnego Oszusa

(1155 m n.p.m.). Następnie zwraca się ku północy

i przez Jaworzynę (1052 m n.p.m.) obniża się na

głęboką przełęcz Glinka Ujsolska (845 m n.p.m.).

Grzbietem tym biegną europejski dział wodny

i granica państwa, a ponieważ teren jest ograni-

czony z trzech stron terytorium słowacji, został

przez turystów nazwany workiem Raczańskim.

Od głównego grzbietu odchodzą liczne boczne

ramiona, pooddzielane głębokimi dolinami, któ-

re mają układ dośrodkowy – wszystkie zbiegają

się w rejonie Ujsoł i Rajczy, a potoki nimi płynące

tworzą sołę. Z ważniejszych bocznych grzbietów,

godnych uwagi z punktu widzenia turysty piesze-

go, warto wymienić tu wybiegające na północ od

szczytu Bani wybitne i miejscami widokowe ramię

z kulminacjami Bendoszki wielkiej (1144 m n.p.m.)

i Praszywki wielkiej (1043 m n.p.m.), schodzące

nad Rycerkę dolną, oraz długi grzbiet opadają-

cy z Rycerzowej wielkiej nad Rajczę; na Rycerzo-

wej Małej odchodzi od niego wschodnia odnoga

z wybitnym szczytem Muńcuła (1165 m n.p.m.),

opadająca nad Ujsoły. wschodnia, niższa część

worka Raczańskiego ma nieco mniej urozmaico-

ną rzeźbę, jednak o jej atrakcyjności dla ambit-

nych wędrowców decyduje prawie zupełny brak

zagospodarowania turystycznego.

Na północ od przełęczy Glinka Ujsolska, za głę-

boką doliną Glinki i Ujsoły, leży zwarta

Grupa Pil-

ska, Romanki i Lipowskiej.

Oś całego masywu

stanowi wysoki grzbiet zaczynający się nad Rajczą

szczytem Redykalnego wierchu (1144 m n.p.m.).

dalej biegnie on przez kulminacje Boraczego wier-

chu (1244 m n.p.m.), lipowskiej (1324 m n.p.m.)

i Rysianki (1322 m n.p.m.), a następnie przez Trzy

kopce (1216 m n.p.m.), Palenicę (1343 m n.p.m.)

i Munczolik (1356 m n.p.m.) na wybitny szczyt

Pilska (1557 m n.p.m.) – drugi co do wysokości

szczyt polskich Beskidów, który opada stromo

na głęboką przełęcz Glinne (809 m n.p.m.). Od

grzbietu tego wybiegają liczne, nieraz silnie roz-

gałęzione boczne ramiona, m.in. odchodzący

z Rysianki ku północy rozbudowany grzbiet, któ-

rego najwyższym wzniesieniem jest Romanka

(1366 m n.p.m.) – piąty co do wysokości szczyt

Beskidu Żywieckiego.

Za przełęczą Glinne ciągnie się

Grupa Mędra-

lowej

(niekiedy identyfikowana jako zachod-

nia część Pasma Jałowieckiego i razem z jego

północno-wschodnią częścią zaliczana do Be-

skidu Makowskiego). Główny grzbiet biegnie

granicą od przełęczy Glinne przez szczyty stu-

denta (935 m n.p.m.), Beskidu korbielowskie-

go (955 m n.p.m.) i Beskidu krzyżowskiego

(923 m n.p.m.) na szeroką Przełęcz Półgórską

(854 m n.p.m.), za którą wznosi się samotny szczyt

Jaworzyny (1047 m n.p.m.). Od niej na zachód od-

chodzi długie ramię Przyborówki (882 m n.p.m.)

i kiczory (757 m n.p.m.) opadające nad krzyżo-

wą. Jaworzyna oddzielona jest głęboką przełęczą

Głuchaczki (830 m n.p.m.) od wyniosłego masy-

wu Mędralowej (1169 m n.p.m.), która bywa także

nazywana wielkim Jałowcem (stąd uzasadnione

jest określanie całego długiego pasma mianem

Pasma Jałowieckiego). Na północ wybiegają od

niego ramiona Jaworzyny (997 m n.p.m.) i Ma-

gurki (1114 m n.p.m.), która obniża się na głębo-

ką przełęcz klekociny (864 m n.p.m.). Za przełę-

czą rozpoczyna się wschodnia, bardziej zwarta

część pasma, według wielu źródeł w takich wła-

śnie granicach określana jako

Pasmo Jałowiec-

kie.

Grzbiet wznosi się przez czerniawę suchą

(1062 m n.p.m.) na Jałowiec (1111 m n.p.m.), a da-

lej przez kolejne kulminacje opada na głębokie

obniżenie przełęczy Przysłop (661 m n.p.m.). Za

nią ciągnie się ostatni człon pasma – wyniosły ma-

syw Magurki (872 m n.p.m.), który obniża się nad

suchą Beskidzką i dolinę skawy. Na północ od

Grupy Mędralowej i Pasma Jałowieckiego, oddzie-

lone dolinami koszarawy i stryszawki spiętymi

Przełęczą cichą (775 m n.p.m.), ciągną się mniej-

sze pasemka

Lasku

(in. łosek, 868 m n.p.m.) i

Sol-

nisk

(849 m n.p.m.), a dalej na północ, za przełę-

czą Hucisko,

Pasmo Pewelskie.

Na południowy wschód od szczytu Mędralowej,

za głęboką Przełęczą Jałowiecką (998 m n.p.m.),

ciągnie się wybitny

masyw Babiej Góry

– naj-

wyższego szczytu polskich Beskidów. Na wscho-

dzie ogranicza go głęboka przełęcz krowiarki

(1012 m n.p.m.), a siodło Brony (1409 m n.p.m.)

dzieli go na dwie wyraźnie kulminacje: Małą Ba-

bią Górę (1517 m n.p.m.), nazywaną także cylem,

oraz Babią Górę (1725 m n.p.m.), czyli diablak.

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę

Beskid Śląski, Żywiecki i Mały

Krajoznawcze ABC

Beskid Żywiecki

Babia Góra opada na północ wyjątkowo stromy-

mi stokami, rozciętymi przez liczne potoki, które

w Zawoi łączą się w skawicę.

Najbardziej na wschód wysuniętą część Beskidu

Żywieckiego stanowi

Pasmo Policy.

Tworzy je

wyraźny, wysoki grzbiet zaczynający się na prze-

łęczy krowiarki, który wznosi się następnie przez

cyl Hali Śmietanowej (1298 m n.p.m.) na wynio-

słą Policę (1369 m n.p.m.) – czwarty co do wyso-

kości szczyt Beskidu Żywieckiego. stąd obniża się

na Przełęcz kucałową (1170 m n.p.m.), następnie

przez szczyty Okrąglicy (1247 m n.p.m.), Urwani-

cy (1106 m n.p.m.), Naroża (1076 m n.p.m.) i nie-

co odosobniony czupel (887 m n.p.m.) opada

nad Bystrą i dolinę skawy. ku północy oddzie-

la się od niego kilka krótkich ramion z wybitny-

mi szczytami Budowni (810 m n.p.m.), Oblaka

(869 m n.p.m.), Jawora (857 m n.p.m.) i Burdelowej

Góry (761 m n.p.m.). Na południe natomiast opa-

da on stromymi stokami do doliny Bystrzanki i Za-

kulawki, która oddziela go od

Pasma Orawsko-

-Podhalańskiego.

Budowa geologiczna

Podobnie jak całe polskie Beskidy, także Beskid

Żywiecki zbudowany jest ze skał fliszowych, czyli

miąższowego kompleksu piaskowców i łupków

(a także zlepieńców i innych okruchowych skał

osadowych), naprzemianlegle warstwowanych.

warstwy skał są pofałdowane i ujęte w większe

jednostki tektoniczne nazywane płaszczowinami.

Teren Beskidu Żywieckiego budują utwory płasz-

czowiny magurskiej, w której dominującą rolę od-

grywają piaskowce magurskie – z nich zazwyczaj

zbudowane są grzbiety. charakterystyczne jest

to, że pomimo znacznej wysokości cała ta grupa

górska (w przeciwieństwie do sąsiedniego Beski-

du Śląskiego) jest uboga w skałki, których więk-

sze zgrupowanie znajduje się tylko w okolicach

Babiej Góry.

Bardzo ciekawie przedstawia się rzeźba terenu:

występują tu spore różnice wysokości, a stoki są

strome. Ponad wyrównaną linię grzbietową wy-

rastają tylko nieliczne szczyty, pośród których na

szczególną uwagę zasługuje rzeźba Babiej Góry.

Jej geneza była (i jest nadal) przedmiotem licz-

nych badań przyrodniczych. Grzbiet Babiej Góry

jest wyraźnie asymetryczny: południowe sto-

ki są łagodniejsze, natomiast północne opadają

niezwykle stromo, miejscami są bardziej skaliste,

przecinają je liczne żleby, a poniżej grzbietu wy-

kształcone są potężne zagłębienia, których gene-

za nie jest do końca wyjaśniona. Przypominają one

nieco płytkie kotły lodowcowe, co dało asumpt do

przyjęcia tezy o zlodowaceniu tego wierzchołka.

według innej hipotezy zagłębienia są wynikiem

działania osuwisk, które na mniejszą skalę do dziś

kształtują rzeźbę Beskidów. charakterystyczne są

również wielkie pola piargów świadczące o dużej

sile działania zjawisk peryglacjalnych.

Podobnie jak w całych zbudowanych z fliszu kar-

patach Zewnętrznych, w Beskidzie Żywieckim

występują osuwiska oraz jaskinie, których licz-

ba jest jednak znacznie mniejsza, niż w sąsied-

nim Beskidzie Śląskim (zinwentaryzowano do-

tąd ok. 60 jaskiń, z których największa jest jaskinia

Oblica, o łącznej długości korytarzy wynoszącej

436 m i deniwelacji 21 m, położona w okolicach

skawicy). w sopotni wielkiej znajduje się najwięk-

szy (ok. 10 m) wodospad w polskich Beskidach.

Przyroda

Beskid Żywiecki to pod względem przyrodni-

czym jeden z najciekawszych regionów pol-

skiej części karpat Zachodnich. decyduje o tym

przede wszystkim duża (jak na warunki beskidz-

kie) wysokość szczytów (dwa z nich wyrastają po-

nad górną granicę lasu). dzięki temu dobrze wy-

kształcona jest piętrowość zjawisk przyrodniczych,

będąca charakterystycznym elementem krajobra-

zu gór. Najpiękniejszym ich przykładem (jedno-

cześnie jednym z najbardziej modelowych) jest

Babia Góra. łatwo rozpoznamy tu prawie wszyst-

kie typowe dla naszej strefy geograficznej piętra

roślinne (z wyjątkiem najwyższego, nieobecnego,

piętra turni). Najniżej położone jest

piętro pogó-

rzy

charakteryzujące się występowaniem drzew

liściastych, m.in. dębu, wiązu, jesionu i grabu – za-

chowało się ono w szczątkowym stanie, ponieważ

na jego miejscu najszybciej wyrastały zabudowa-

nia i powstawały pola uprawne. Nieco wyżej, się-

gając do wysokości ok. 1150 m n.p.m., ciągnie się

piętro

regla dolnego.

charakterystycznym ga-

tunkiem jest tutaj buk, a dominującym zbioro-

wiskiem – buczyna, często z wyraźnym udziałem

jodły i domieszką świerka. w naturalnym stanie re-

giel dolny zachował się tylko w kilku miejscach –

większość lasów została bowiem przekształcona

przez działalność człowieka, przede wszystkim

w wyniku zastępowania buka wydajniejszym ze

względów gospodarczych świerkiem. wyżej roz-

ciąga się

regiel górny

tworzony przez ubogie

gatunkowo bory świerkowe, a ponad nim

piętro

kosodrzewiny

– w Beskidach Zachodnich wy-

stępuje ono naturalnie tylko na Pilsku i Babiej Gó-

rze. szczyt diablaka leży już w

piętrze hal.

Babia Góra – „Królowa

Beskidów” (widok ze

stoku Jałowca)

fot. Andrzej Obrzut

W górnoreglowej

świerczynie

Kup książkę

Poleć książkę

Kup książkę

Poleć książkę

Beskid Śląski, Żywiecki i Mały

Plik z chomika:

gabrysia.bieda

Inne pliki z tego folderu:

20 lat mniej Cofnij czas i zachowaj wieczna mlodosc.pdf (1337 KB)
Aktywnie po Polsce Przewodnik dla ludzi pelnych energii Wydanie 1.pdf (6339 KB)
100 sposobow na zwiekszenie odpornosci Seriaporad pl.pdf (1892 KB)
Alchemia portretu Warsztaty Boleslawa Lutoslawskiego.pdf (1270 KB)
Amsterdam Udany weekend Wydanie 1.pdf (2281 KB)

Beskid slaski zywiecki i Maly Przewodnik celownik Wydanie 1.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: