(K)Bidzan Leszek - Depresyjne zaburzenia nastroju u osób w wieku podeszłym.pdf

(210 KB) Pobierz

Medycyna Wieku Podeszłego 2011, tom 1, nr 1, 31–41

PRACA POGLĄDOWA

Depresyjne zaburzenia nastroju u osób w wieku podeszłym

Leszek Bidzan

Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku

Przedrukowano za zgodą z:

Psychiatria w Praktyce Klinicznej

2008; 1: 1–11

Zaburzenia nastroju należą do najczęściej występu-

jących zaburzeń u osób w wieku podeszłym. Obraz

kliniczny, przebieg, a także leczenie w pewnym stop-

niu różnią się u osób starszych i młodszych. Rozpo-

znanie zaburzeń nastroju u osób w wieku podeszłym

jest trudne ze względu na częstą dominację w obra-

zie klinicznym innych objawów, takich jak: lęk, ob-

niżenie funkcji poznawczych, skargi natury soma-

tycznej. Etiologia depresji wieku podeszłego jest

niemal zawsze wieloprzyczynowa. Ustalając diagno-

zę i określając metody terapii, konieczne jest

uwzględnienie współistniejących chorób somatycz-

nych oraz stosowanego leczenia. Bezpieczeństwo

i skuteczność określonych metod terapii są odmien-

ne w różnych grupach wiekowych, zmieniają się rów-

nież u tego samego chorego w trakcie jego życia.

Terapia zaburzeń depresyjnych wieku podeszłego

zawsze musi mieć charakter holistyczny. Oprócz

właściwie dobranego leczenia metodami biologicz-

nymi kluczowe znaczenie ma nawiązanie relacji

z chorym, stworzenie mu poczucia bezpieczeństwa

i zainteresowania. Obecnie dostępnych jest wiele le-

ków o wystarczającej skuteczności i zadowalającym

profilu bezpieczeństwa u osób w wieku podeszłym.

Medycyna Wieku Podeszłego 2011, 1 (1), 31–41

słowa kluczowe: zaburzenia depresyjne, wiek pode-

szły, obraz kliniczny, leczenie

WPROWADZENIE

Adres do korespondencji:

lek. Piotr Buchta

III Katedra i Oddział Kliniczny Kardiologii

Śląski Uniwersytet Medyczny

Śląskie Centrum Chorób Serca w Zabrzu

ul. Szpitalna 2, 41–800 Zabrze

tel. 0 32 273 23 16, faks 0 32 273 26 79

e-mail: scchs@infomed.slam.katowice.pl

Zaburzenia nastroju należą do najczęściej występują-

cych zaburzeń u osób w wieku podeszłym [1–3]. Dzieli się

je na maniakalne (z podwyższeniem nastroju) oraz depre-

syjne (z obniżeniem nastroju). U części osób okresy obni-

żonego nastroju występują naprzemiennie z okresami

podwyższonego nastroju. Mówi się wówczas o zaburze-

niach dwubiegunowych. Najczęściej jednak pojawiają się

okresy depresji. Mogą one być przedzielone wyraźnymi

okresami remisji, podczas których pacjent nie wykazuje

jakichkolwiek objawów psychopatologicznych, mamy

wówczas do czynienia z tak zwaną depresją nawracającą.

Zazwyczaj okresy depresji, nawet nieleczone, kończą się

po rozmaicie długim czasie, który, niestety, może się prze-

ciągać do wielu miesięcy. Wystąpienie depresji (nazywa-

ne w systemach klasyfikacyjnych „epizodem”) wcale nie

musi oznaczać, że po pewnym czasie pojawi się ona po-

nownie. U dużej części osób depresja występuje tylko raz

w życiu i nigdy nie powraca, nawet jeżeli nie stosuje się

działań profilaktycznych. Czasami jednak depresja nie

kończy się powrotem do stanu przed chorobą i mimo upły-

wu miesięcy lub lat trwa nadal. Pewna poprawa, która może

wówczas wystąpić, nie jest równoznaczna z pełną remisją.

Do takiego niekorzystnego przebiegu predysponuje obec-

ność dodatkowych czynników, do których należą zarów-

no współistniejące choroby fizyczne, jak i psychiczne.

W okresie starości szczególnie często dochodzi do współ-

występowania wielu czynników o niekorzystnym wpływie

na przebieg zaburzenia depresyjnego [4, 5].

Nieco innym zagadnieniem są zaburzenia dystymicz-

ne, oznaczające przewlekłe stany depresyjne o nasileniu

mniejszym niż w przypadku epizodu depresyjnego. Nie-

które klasyfikacje rozróżniają „depresję z melancholią”

i „depresję bez melancholii”. W pierwszym przypadku

dominują uwarunkowania biologiczne (endogenne),

a w drugim przyczyny depresji trzeba upatrywać w reak-

cji określonego typu osobowości na niekorzystne czynni-

ki środowiskowe. Do objawów mających świadczyć o endo-

www.mwp.viamedica.pl

Medycyna Wieku Podeszłego 2011, tom 1, nr 1, 31–41

gennym charakterze należą: wyraźny zanik odczuwania

przyjemności, brak aktywności, wyraźne spowolnienie

psychoruchowe, a zwłaszcza zaburzenia tak zwanych

funkcji cyklicznych, w tym szczególnie zaburzenia snu

z charakterystycznym zbyt wczesnym budzeniem się

z poczuciem wyczerpania i często lęku. Dla postaci endo-

gennych bardziej typowe są rozmaite reakcje somatycz-

ne. Należy jednak stwierdzić, że dążenie do ścisłej klasy-

fikacji natury i postaci zaburzeń nastroju w przypadku

osoby w wieku podeszłym nie zawsze ma sens. Zaburze-

nia nastroju u takich osób zasadniczo różnią się od stwier-

dzanych u osób młodszych. Wynika to ze współdziałania

wielu dodatkowych czynników, które w młodszych gru-

pach wiekowych nie występują lub też są wprawdzie

obecne, ale nie odgrywają istotniejszej roli. Szczególnie

próba określenia, czy zaburzenie ma charakter endogen-

ny czy też raczej egzogenny, jest zwykle skazana na nie-

powodzenie. Najczęściej obecne są czynniki obydwu ty-

pów, co skłania do zastosowania kompleksowego lecze-

nia, które uwzględni różne aspekty funkcjonowania oso-

by w podeszłym wieku [6].

Trudno zwłaszcza ustalić naturę zaburzenia w przy-

padku pierwszego zachorowania. U osób, u których

w młodszych okresach życia rozpoznano już chorobę jed-

no- lub dwubiegunową, również należy się liczyć ze

zmianą zarówno jej przebiegu, jak i obrazu klinicznego

wraz z procesem starzenia się.

Stany patologicznego obniżenia nastroju należy od-

różnić od naturalnych reakcji psychologicznych. W sytu-

acji zaistnienia niekorzystnych okoliczności życiowych,

szczególnie straty osoby bliskiej, obniżenie nastroju jest

procesem zupełnie naturalnym. Często odróżnienie sta-

nów fizjologicznej żałoby od zaburzenia depresyjnego

jest trudne. Pomocne w różnicowaniu może być to, że

w przypadku reakcji żałoby obniżenie nastroju jest dość

ściśle związane z zaistniałą sytuacją, odnosi się to również

do wypowiadanych treści. W miarę upływu czasu nastrój

się wyrównuje, chyba że nadal utrzymują się niekorzyst-

ne czynniki wyzwolone przez sytuację, która zapoczątko-

wała taką reakcję. Głębokie przygnębienie, trwające

przez długi czas, wypowiadanie niedorzecznych treści

depresyjnych, a zwłaszcza tak zwane objawy „endogen-

ne”, mogą już wskazywać na depresję [3, 7, 8].

Rozpoznanie zaburzeń nastroju w okresie starości jest

trudnym zadaniem. Należy zdawać sobie sprawę, że

znaczna część zaburzeń pozostaje nierozpoznana lub jest

niewłaściwie rozpoznana, co powoduje często zaniecha-

nie leczenia lub prowadzenie terapii w zupełnie nieodpo-

wiednim kierunku.

Zaburzenia nastroju u osób w wieku podeszłym rzad-

ko spełniają wszystkie kryteria diagnostyczne określone

dla tej kategorii chorób. W okresie starości mamy raczej

do czynienia z objawami zaburzeń nastroju w szerokim

pojęciu niż z konkretną jednostką chorobową opisaną

poprzez systemy diagnostyczne [9].

Zaburzenia depresyjne, o czym należy pamiętać, czę-

sto współwystępują w wielu stanach chorobowych. Prak-

tycznie trudno wskazać taką kategorię diagnostyczną,

w której nie byłyby obecne zaburzenia nastroju.

ZABURZENIA DEPRESYJNE

Depresja to zaburzenie życia emocjonalnego, którego

podstawowym objawem jest dominujące uczucie smutku,

przygnębienia, zniechęcenia. Zaburzenia depresyjne

przybierają kilka postaci, które opisują systemy klasyfika-

cji. Należy jednak zdać sobie sprawę, że stwierdzane ob-

jawy nie zawsze są możliwe do zakwalifikowania w okre-

ślonych kategoriach diagnostycznych. Uwaga ta odnosi

się zwłaszcza do psychopatologii wieku podeszłego.

POSTACIE DEPRESYJNYCH ZABURZEŃ NASTROJU

Epizod depresyjny

Pojęciem tym określa się stan obniżonego nastroju, ale

również utraty zainteresowań i zmniejszenie energii, któ-

re w istotny sposób wpływają negatywnie na funkcjono-

wanie człowieka. Nie są to jedyne objawy. Często poja-

wiają się również: zaburzenia koncentracji uwagi i zdol-

ności myślenia, utrata poczucia własnej wartości, poczu-

cie winy, zahamowanie lub niepokój, zaburzenia snu oraz

zmiany łaknienia i masy ciała. Problem pojawia się wów-

czas, kiedy te „dodatkowe”: objawy zaczynają domino-

wać w obrazie klinicznym. Jest to częsta przyczyna trud-

ności i błędów diagnostycznych. Taka sytuacja jest szcze-

gólnie częsta u osób w wieku starszym i dodatkowo skom-

plikowana poprzez zgłaszanie wielu skarg somatycz-

nych. Skargi somatyczne w przebiegu zaburzeń depresyj-

nych stanowią złożony problem. Z jednej strony mogą być

wynikiem typowo depresyjnego postrzegania własnego

ciała („jest chore”, „umiera”), a z drugiej strony trzeba rów-

nież pamiętać o zwiększonej predyspozycji do odczuwa-

nia doznań bólowych w trakcie depresji. Zarówno sama

depresja sprzyja obecności zaburzeń somatycznych

(układ sercowo-naczyniowy, oddechowy, immunolo-

giczny, endokrynologiczny), jak i choroby somatyczne

www.mwp.viamedica.pl

Leszek Bidzan,

Depresyjne zaburzenia nastroju u osób w wieku podeszłym

poprzez różne mechanizmy sprzyjają stanom depresyj-

nym. Dodatkowym elementem tego skomplikowanego

układu wzajemnych zależności jest stosowanie leków,

z których niektóre mają działanie depresjogenne. Są to na

przykład leki hipotensyjne, kortykosteroidy, antagoniści

wapnia, część leków przeciwnowotworowych. Działanie

depresjogenne ma też wiele leków psychotropowych.

Zaburzenia depresyjne u osoby starszej, jak już wspo-

mniano, mogą dość często różnić się od spotykanych

w młodszym wieku [10, 11]. Jedna z różnic może polegać na

odmienności w ekspresji lęku. Lęk jako jeden z istotnych

objawów zaburzeń depresyjnych u osób młodszych wy-

daje się częściej ujawniać w bezpośredniej postaci i jako

taki jest werbalizowany. U osób starszych często przybiera

on postać przesadnego zamartwiania się, nieuzasadnio-

nych obaw, przedłużonego czuwania, zaburzeń koncen-

tracji i pamięci. Niejednokrotnie objawia się tylko w po-

staci somatycznej jako zmęczenie, uczucie duszności lub

hiperwentylacji, potliwość, dolegliwości bólowe głowy,

mięśniowe, żołądka (i wiele innych), wymioty lub biegun-

ka oraz przyspieszone bicie serca.

Nasilenie depresji może przybierać różne stopnie, któ-

re często się zmieniają u pacjenta w trakcie trwania jed-

nego epizodu. Jak wiadomo, epizod depresyjny, nawet

nieleczony, powinien ustąpić w ciągu różnie długiego

okresu. Powinien, ale zwłaszcza u osób w wieku pode-

szłym często w ogóle nie ustępuje, przechodząc w stan

przewlekły. Jednak nawet wówczas, kiedy depresja

utrzymuje się przez kilka lat, zawsze możliwe jest uzyska-

nie remisji, chyba że oprócz depresji rozwija się inna cho-

roba, która maskowała swój początek objawami depresyj-

nymi. Z taką sytuacją można mieć do czynienia w przy-

padku procesów otępiennych [12].

Depresje psychotyczne

fikować ich treść pod wpływem otoczenia. Niekiedy na-

wet sam przyznaje, że jego wypowiedzi są absurdalne.

Oprócz urojeń spotyka się również inne objawy psycho-

tyczne. Są to najczęściej omamy słuchowe, których treść

wiąże się z urojeniowymi sądami. Inne, poza słuchowy-

mi, rodzaje omamów mogą się wprawdzie pojawić w de-

presji psychotycznej, ale są rzadkie i raczej powinny su-

gerować inne niż depresyjne podłoże chorobowe. W de-

presjach psychotycznych bardziej wyrażone są zaburze-

nia funkcji poznawczych [15].

Depresje psychotyczne wiążą się z większym ryzy-

kiem samobójstwa niż pozostałe. Obecność objawów psy-

chotycznych w depresji wiąże się zwykle z przedłuża-

niem się fazy depresyjnej, niekiedy przez okres ponad

2 lat. Długotrwałość choroby łącznie z obecnością obja-

wów psychotycznych powoduje w większym stopniu niż

w przypadku innych zaburzeń depresyjnych upośledze-

nie w funkcjonowaniu społecznym i zawodowym chore-

go, co prowadzi do inwalidztwa.

Dystymia

O tej kategorii zaburzeń mówi się wówczas, kiedy

pojawia się przewlekłe, trwające powyżej 2 lat poczucie

obniżonego nastroju lub smutku. Zwykle nie występują

tutaj z taką intensywnością pozostałe objawy, szczególnie

określane pojęciem „endogenne”. Obraz kliniczny tego

zaburzenia nie jest tak „dramatyczny”, jak można to ob-

serwować w trakcie epizodu depresji. Zaburzenia dysty-

miczne zasadniczo nie uniemożliwiają człowiekowi funk-

cjonowania, ale w znacznym stopniu je utrudniają. U osób

w wieku podeszłym zaburzenia dystymiczne w wielu

przypadkach wiążą się z obciążeniem somatycznym, czę-

sto o charakterze przewlekłym. Uważa się, że w okresie

starości występują częściej.

Objawy depresyjne („mała depresja”)

Objawy psychotyczne w przebiegu zaburzeń depre-

syjnych u osób w wieku podeszłym są stosunkowo częste.

Urojenia są najczęściej nihilistyczne lub hipochondrycz-

ne, charakteryzują się absurdalnością i najczęściej towa-

rzyszą stanom związanym z uszkodzeniem mózgu

w przebiegu różnych etiologicznie chorób. We współcze-

snych systemach klasyfikacji chorób psychicznych depre-

sjom z towarzyszącymi objawami psychotycznymi przy-

znano osobne miejsce wśród zaburzeń nastroju [13, 14].

Często u podłoża wypowiadanych urojeń leży nie

zawsze artykułowane pragnienie śmierci. Chory na de-

presję wypowiadający urojenia może zmieniać lub mody-

Bardzo często u osób w wieku podeszłym stwierdza-

ne zaburzenia nie spełniają kryteriów diagnostycznych epi-

zodu depresyjnego lub dystymii. Najczęściej obserwuje się

pojedyncze objawy typowe dla depresji, którym często to-

warzyszą inne, nietypowe (wg kryteriów diagnostycznych),

często związane ze sferą somatyczną. Niektórzy próbują sto-

sować termin „małej depresji”, oznaczającej stan pod wzglę-

dem intensywności zbliżony do zaburzeń dystymicznych,

ale o krótszym okresie trwania, któremu towarzyszą często

takie objawy, jak: brak energii, zanik zainteresowań i moty-

wacji, pogorszenie funkcji poznawczych.

www.mwp.viamedica.pl

Medycyna Wieku Podeszłego 2011, tom 1, nr 1, 31–41

Objawy depresyjne w innych zaburzeniach

psychopatologicznych

Kategoria „Zaburzenia nastroju” (ICD-10,

International

Classification of Disorders, tenth revision)

nie wyczerpuje

wszystkich możliwości wystąpienia objawów depresyj-

nych. Trudno właściwie wskazać postać zaburzeń psy-

chopatologicznych, w której nie występowałyby objawy

depresji. Do kategorii zaburzeń, w przebiegu których

objawy depresji pojawiają się typowo, można zaliczyć:

zaburzenia poznawcze i wszelkie stany tak zwanego „or-

ganicznego” uszkodzenia mózgowia, nadużywanie i uza-

leżnienie od substancji psychoaktywnych, zaburzenia

lękowe i pokrewne, zaburzenia osobowości, w tym uwa-

runkowane procesami patologicznymi mózgowia (tzw.

„charakteropatie”).

Objawy depresyjne w przebiegu

procesów otępiennych

Obniżenie funkcji poznawczych sprzyja pojawieniu

się zaburzeń nastroju. Związek zaburzeń otępiennych

z obniżeniem nastroju jest złożony i niewątpliwie uzależ-

niony od postaci etiologicznych demencji. Sama obecność

otępienia wpływa w oczywisty sposób na obraz psycho-

patologiczny depresji, ale również pojawienie się tej ostat-

niej niekiedy w dramatycznym stopniu pogarsza funkcjo-

nowanie chorego. Zaburzenia depresyjne towarzyszące

otępieniom często nie są rozpoznawane, a przez to nie

podejmuje się ich leczenia, co wpływa negatywnie na stan

chorego [16–18].

Obraz psychopatologiczny depresji wykazuje

pewną zmienność w zależności od stopnia nasilenia otę-

pienia. Wśród łagodnych postaci demencji częściej

stwierdza się dystymię. Również w mniej nasilonych

postaciach otępienia dominują zaburzenia nastroju

z dysforią, zmniejszenie łaknienia, lęk, myśli samobój-

cze. Natomiast takie objawy, jak utrata energii i zainte-

resowań wraz z wyrażonymi zaburzeniami funkcji po-

znawczych, są charakterystyczne dla silniejszych sta-

nów otępienia [19–21].

Pomiędzy poszczególnymi postaciami otępienia

stwierdza się pewne różnice w obrazie depresji. Na przy-

kład w otępieniu czołowo-skroniowym do jednych

z pierwszych objawów należy apatia, której jednak nie to-

warzyszą pozostałe charakterystyczne objawy depresji,

takie jak: smutek, płaczliwość oraz poczucie beznadziej-

ności. W dalszych etapach choroby obraz może się jednak

zmieniać i zbliżać do „typowego” dla depresji. Znaczne

zróżnicowanie obrazu klinicznego zaburzeń depresyj-

nych stwierdza się w otępieniach naczyniopochodnych.

Głębokie zmiany w substancji białej wiążą się z wyraźną

redukcją pobudzenia, czemu towarzyszy jednoczesne

głębsze przygnębienie [22].

Pewne cechy charakterystyczne ma depresja w prze-

biegu otępienia wielozawałowego. Częściej niż w innych

postaciach otępień stwierdza się w tym przypadku zmia-

ny nastroju, w tym takie, które zachodzą w ciągu doby.

Fluktuacja nastroju może prowadzić również do zmian

w funkcjonowaniu, które nie znajdują wytłumaczenia

w stanie fizycznym. Można się spodziewać zaburzeń psy-

chotycznych (urojeń depresyjnych) o treści dostosowanej

do aktualnego nastroju [23].

W demencji podkorowej spowodowanej zawałami

lakunarnymi wynikającymi z zamknięcia światła tętni-

czek występują apatia, spowolnienie procesów psychicz-

nych oraz spowolnienie ruchowe [24].

Uszkodzenie tkanki mózgowej sprzyja wystąpieniu

licznych objawów psychopatologicznych, co oznacza, że

prawie zawsze „typowym” objawom depresyjnym towa-

rzyszy wiele innych zjawisk psychopatologicznych,

znacznie modyfikujących obraz. Szczególnie wystąpienie

objawów psychotycznych oraz agresji, nierzadkie w prze-

biegu demencji, może sprawiać, że objawy depresji są

mało widoczne.

Zespół depresyjny powoduje zaburzenia funkcji inte-

lektualnych, co wykazano za pomocą metod psychologii

klinicznej również u osób bez klinicznych cech otępienia.

Należy wobec tego oczekiwać, że pojawienie się depresji

w przebiegu procesu otępiennego nasili istniejące już

wcześniej upośledzenie czynności poznawczych.

Depresja nawracająca

Jest to niejednolita grupa zaburzeń, która klinicznie

charakteryzuje się okresowymi stanami obniżonego

nastroju z występującymi pomiędzy nimi okresami re-

misji. Zaburzenia te zwykle rozpoznaje się we wcześ-

niejszych okresach życia. Przeciętny wiek zachorowa-

nia to 4. lub 5. dekada życia, chociaż choroba ta może

po raz pierwszy wystąpić również znacznie później.

Można się spodziewać pojawienia się kilku nawrotów,

w tym zawsze, w każdym wieku, może wystąpić epizod

maniakalny, co powoduje, że rozpoznanie zaburzeń

depresyjnych nawracających nigdy nie będzie dia-

gnozą ostateczną. Obraz kliniczny poszczególnych

epizodów wykazuje pewne różnice w zależności od

www.mwp.viamedica.pl

Leszek Bidzan,

Depresyjne zaburzenia nastroju u osób w wieku podeszłym

Tabela 1.

Czynniki zwiększające ryzyko samobójstwa

u osób w wieku podeszłym

Cechy zespołu

depresyjnego

· Depresja o dużym nasileniu

· Poczucie winy

· Poczucie beznadziejności

· Niska samoocena

· Anhedonia

· Lęk przewlekły, niepokój

· Bezsenność

· Ujawniane myśli lub zamiary samobójcze

· Przewlekła subdepresja

Cechy

demograficzne

· Wiek podeszły

· Płeć męska

· Osoby owdowiałe (rozwiedzione)

(obu płci)

Sytuacja socjalna

· Samotność

· Zła sytuacja materialna

· Utrata źródeł utrzymania

Dane z wywiadu

· Próby samobójcze w przeszłości

· Samobójstwa osób bliskich (krewnych,

osób ważnych dla pacjenta), okres

żałoby

Inne cechy

· Złe przystosowanie społeczne

· Nadużywanie alkoholu

· Zaburzenia osobowości

(cyklotymiczne, antyspołeczne)

· Przewlekłe choroby somatyczne

· Przewlekła bezsenność

· Przewlekłe dolegliwości bólowe

· Organiczne zespoły mózgowe

świadome, wcale nierzadkie u osób w wieku podeszłym,

a często wynikające z zaburzeń pamięci.

TERAPIA ZABURZEŃ NASTROJU

Ogólne zasady

wieku osoby, u której wystąpią. Im starsza osoba, tym

bardziej mogą być u niej wyrażone takie objawy, jak

niepokój, lęk oraz objawy psychotyczne.

RYZYKO SAMOBÓJSTWA

Przy okazji omawiania problemów związanych z za-

burzeniami nastroju należy pamiętać o problemie samo-

bójstw. Niestety, wiek podeszły oraz zaburzenia nastro-

ju, szczególnie depresyjne, znacznie zwiększają groźbę

podjęcia próby samobójczej.

Ryzyka popełnienia samobójstwa nigdy nie można

całkowicie wykluczyć. Istnieje jednak kilka czynników,

które łączą się z większym ryzykiem. Przedstawiono je

w tabeli 1. Często chory podejmuje próby samobójcze przy

użyciu leków. Dlatego też, przepisując jakikolwiek śro-

dek, należy zawsze brać pod uwagę możliwość jego

przedawkowania. Możliwe jest tutaj zarówno przedaw-

kowanie świadome (w celach samobójczych), jak i nie-

Pojęcie „zaburzenia nastroju” obejmuje stany wpraw-

dzie podobne pod względem obrazu klinicznego, ale

uwarunkowane bardzo różnymi procesami. Jednym

z elementów patogenezy zaburzeń nastroju są zmiany

w układach neuroprzekaźnikowych, zwłaszcza w układach

noradrenergicznym i serotoninergicznym. Jednak po-

strzeganie tych złożonych patogenetycznie zaburzeń tyl-

ko w kontekście stanu neuroprzekaźników jest niedo-

puszczalnym uproszczeniem. Szczególnie u osób w wie-

ku podeszłym zaburzenia nastroju, a zwłaszcza stany

depresyjne, są uwarunkowane wieloma przyczynami, co

zmusza do podjęcia wielokierunkowych działań terapeu-

tycznych.

Znaczna część stanów depresyjnych (zwłaszcza lżej-

szych) nie zawsze wymaga podjęcia leczenia farmakolo-

gicznego. W innych przypadkach przyczyną depresji

może być właśnie stosowanie leków; w takim przypadku

działanie powinno się sprowadzić do odstawienia takie-

go środka, a kiedy z przyczyn medycznych nie jest to

możliwe — do redukcji jego dawki lub zamiany na inny.

Wiele stanów depresyjnych wynika z niekorzystnych

uwarunkowań środowiskowych lub jest przejawem za-

burzeń osobowości (niektóre ze stanów dystymicznych),

w takich przypadkach raczej trudno oczekiwać, że zasto-

sowanie leku przyniesie radykalną poprawę. Farmakolo-

gia może być w tej sytuacji pomocna jedynie w reduko-

waniu niektórych objawów (nasilone objawy wegetatyw-

ne, lęk, zaburzenia snu).

Zarówno indywidualne, jak i grupowe formy psycho-

terapii stanowią istotny element leczniczy w depresjach

wieku podeszłego. Jak podkreślano, zaburzenia depresyj-

ne u osób w tym wieku stanowią zwykle wieloczynniko-

wy problem, dlatego ich leczenie nie może pomijać od-

działywań psychologicznych. Metody biologiczne łącznie

z psychoterapią są o wiele bardziej efektywne. W wielu

przypadkach leczenie może się opierać wyłącznie na psy-

choterapii.

Spośród metod psychoterapii kierunek poznawczy

wydaje się najbardziej właściwy w leczeniu depresji wie-

ku podeszłego. Zakłada się tutaj, że u podłoża depresji leżą

głęboko zakorzenione schematy negatywnego myślenia,

które powodują, że wszelkie wydarzenia, również obojęt-

www.mwp.viamedica.pl

Plik z chomika:

pgwizdal

(K)Bidzan Leszek - Depresyjne zaburzenia nastroju u osób w wieku podeszłym.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: