Kwaśniewicz W. - 1000 słów o broni białej i uzbrojeniu ochronnym.PDF

(47518 KB) Pobierz
Włodzimierz Kwaśniewicz
I
1000
SŁÓW
O BRONI
BIAŁEJ
I UZBROJENIU OCHRONNYM
WYDAWNICTWO
MINISTERSTWA
OBRONY
NARODOWEJ
z•
'
OD
AUTORA
Książka
„1000
slów o
broni
białej
i uzbrojeniu ochron-
nym" jest
słownikiem
znaczeniowym
obejmującym około
1000
terminów
(ponad
500
haseł
głównych)
z
dziedziny
bronioznawstwa,
w zakresie
broni
w
ujęciu
historycznym,
i
obejmuje
w/w
problematykę
od
starożytności aż
do
cza-
sów
nam
współczesnych,
głównie
w
europejskim
kręgu
kulturowym nQ. zasadzie
daleko
idącej
selekcji.
Zawiera ona
część
słownikową
złożoną
z
haseł
znacze-
n
iowych z
zakresu pochodzenia,
ewolucji,
konstrukcji oraz
funkcji
broni
białej
i
miotającej,
a
także
uzbrojenia ochron-
nego, celowo
pomijając całokształt
problematyki broni pal-
nej,
jako
odrębnej
w
swej specyfice
konstrukcyjnej
i
funk-
cjonalnej.
Następnie
zawiera ona indek5 wybitnych twór-
ców
broni
białej
i uzbrojenia
ochronnego
oraz
wykaz
muaealnych zbiorów militariów w
Polsce
i na
świecie.
Połączenie
w
jedną całość
problematyki broni
białej
i
miotającej,
a
także
uzbrojenia
ochronnego, przeprowa-
dzone
zostało
z
pełną świadomością
i
celowośc!ą.
Trudno
jest bowiem
rozpatrywać
odrębnie
wyżej
wymienione
ro-
dzaje broni
ze
względu
na ich wzajemne
powiązanie
i
współ­
zależność
tak
w zakresie
pochodzenia,
jak i
funkcji
,
które
to funkcje wzajemnie
się
warunkowaly
wpływając
na
kon-
strukcję,
formy,
jakość
oraz
zdobnictwo. Tego
typu
uzależ­
nienia
między bronią białą,
uzbrojeniem ochronnym i
bronią
palną również
występowały,
ale
}:aczęły
one
występow~ć
znacznie
później
przede
wszystkim
ze
względu
na
swe
rnoz-
liwości
funkcjonalne.
od
autora
od
autora
7
.
··
nym
" i· est
iłustrowan
go rodzaju ktore w ramac
h
t ei· sern
y
t
jak i
inn~ sło\vnclii
w
Wyda;.,nictwie
MON.
Ksiąilka
ta
ukazały s_1ę
doty
t~fch
terminów
i
pojęć
z zakresu
broni
me uimuie.
w~~~-
oraz uzbrojenia ochronnego.
Jej
zada-
b1ałeJ
·~stm;~~~~~iel
w
jedną całość
(na
zasadzie
~op~larnego
mem
J
d"
.
kreślonei·
wiedzy)
uporzadkowame
i
zmter-
·
'
1
·· ·
kompen
1um
0
ach tei·
pro
. towanie
podstawowej termmo ogu w ram
,
-
t k"
głównie
europejskiego
kręgu
kulturowego, a
na
je::~l~ ~~lskiego
oraz
pozaeuropejskiego
(w bardzo
skrom-
nym zakresie).
W rozumieniu i stosowaniu terminów
·
u.jętych
w
książce
,po
dzień
dzisiejszy brak
j
ednomyśln~ści
tak
wśr?d.
zi:ia~­
ców przedmiotu,
jak
i
wśród
szerokich
rzesz
miłos?i~ow
militariów.
Większość
tych terminów
(poza
pewną iloscią
używanych
w
dawnych polskich inwentarzach i
w
źródłach
pisanych, jak
też
pochodzenia
obcego,
które
stały
się
pod-
stawowymi
dla
używanych
obecnie) jest
wynikiem
praktyki
muzealnej XIX i
XX
w.
i nie
zawsze
j.est historycznie
właściwa
i uzasadniona.
Jednakże
zebranie i
opracowanie
~ejże
terminologii,
jako
pewnego kodu
pomagającego
w
mte:pretowaniu
broni
i uzbrojenia
•
rzez czytelnika,
je~t
p
kon~eczne z~ ~zględu
na
stosowanie
jej
w
i:óżnych
publi-
kaciach
poswięconych
militariom. Podana
terminologię
autor nie ti:aktuje
jako
ostateczną,
ale jako
propozycję
uza-
sadmo_ną
_h1storyczn_ie
i
logicznie,
mogącą
jednakże ulegać
zmianie,
Ja~
kazda mna terminologia,
będąca przecież
efek-
tem pewnei umowy.
Książka „~ooo
slow yom
słownikiem
znaczeniowym, tak
·
broni
białej
i uzbrojeniu
ochron-
:s
b:e
oraz
wpływu
na
kształtowanie świadomości
i
obyczajowości
narodowej.
Autor bardzo serdecznie
dziękuje
recenzentowi
książki
mgr.
Jerzemu Teodorczykowi z
Muzeum
Wojska Polskiego
w
·
Warszawie za
dokonanie bardzo
wnikliwej
analizy i
re-
cenzji.
Cenne
uwagi
i
spostrzeżenia
recenzenta
pozwoliły
autorowi
nadać książce właściwy kształt
oraz zakres
mery-
toryczny.
Serdeczne
wyrazy
wdzięczności składa
autor
swojej
żonie
Ewie, której
tę !książkę
dedykuje, za
olbrzymią
wyrozumiałość, cierpliwość
i
daleko
idącą
pomoc
okazaną
podczas
pisania
tej
pracy.
ks~,l_O~O
słów
si~ą: Jn·przez::z?ną
dla bardzo licznej i
powiększającej
szczegól~~e
na
.
i~nl
r~eszy
~iłośników
historii
wojskowości,
o
broni
białej
i uzbrojeniu ochronnym" jest
sobie
mniemza_s
..
0
be
ci_ nerow
militariów.
Autor
pozwala
o
wym
zrębei:c,
~zd ędz~e.
ona
dla
kolekcjonerów
podstawo-
dostarczając
i:
1
~. o~osci
z
'"'?'żej
wymienionej
dziedzipy,
śleń
jednostkow
;~
ylko
_
0
kr_e~lonych
poszukiwanych okre-
jącej funkcjono~
'.ale
rowrue~
wiedzy
historycznej ukazu-
jenia ochronneganie poszczegolnych typów
broni
i
uz;bro-
kulturowych
w o,
e
0
.w~tałych
w
określonych
kręgach
lucji,
znacze~a ~~~~l
cie
i~h
pochodzenia, konstrukcji, ewo-
IS
e
oręznego,
jak
również pozaorężmego
A
adargc -
owalna tarcza ze
skorupy
żółwia
lub
ze skóry
hipopotama,
używan a
w
XI
w.
przez Maurów w Hiszpa nii.
Adlcrgarnitur
-+
zbroja
orla.
adżam
kilidż
-
szabla
per-
ska
charakteryzująca
się
mocno
pochylonym w kierunku
głowni
trzonem
rękojeści
oraz
głownią
o
znacznej
kr
zy\v
iżni
e.
ak
tcon
-
rodzaj
zbroi
mięk­
kiej w
postaci watowanego
i
pikowanego
kaftana,
używa
­
nego w
Europie Zachodniej w
XII-XIII
w.
akinakes
-
krótki
scyt yjski
i
sarmacki m
iecz
brązowy
no-
szony wraz z
lukiem,
strzałam
i,
t
oporkiem bojowym
oraz
spisą
-
w
gorycie
przytroczonym do
pasa;
używany
od VII
w.
p.n.e.
alabarda -
staropolska
nazwa
halabardy.
anclacc - krótki
sztylet
wio-
ski
używany
w
XV
w.
ancilc
legendan1a
tarcza,
pr
zewężona
po
środku,
zrzuco-
na
z
nieba
·
podczas
zarazy
w
Rzymie; w celu
uniemożliwienia
jej rozpoznania
i
kradzieży,
król
Numa Pompiliusz
kazał sporzą­
dzić
11 'takich identycznych
tarcz,
które przechowywali tzw.
Saliowie
(kapłani
stowarzysze-
nia
religijnego),
którzy co roku
w marcu i
vi
paź dzierniku
nie-
śli
je w uroczystych procesjach
organizowanych ku
czci
boga
Marsa.
oszczep do
miotania;
cha-
rakteryzująca
się
grotem zaopa-
trzonym
w specjalne haczyko-
wate zadziory
wygięte
ku
tyło­
wi,
uniem ożliwia jące
W;'<!
iągnię­
cie
go z
ciała
przeciwnika;
wbity w
tarczę
przeciwnika
od-
słania!
jego
ciało
z powod
u
niemożliwosci
szybkiego
wyciąg­
broń
frankońska
nięcia.
a
ogon
-
narodowa
angular -
asyryjski
łuk ką
­
towy,
·którego
nazwa p
ochodzi
od
łacińskiego określenia kształ­
t
u
trójkąta
równoramiennego,
jaki
przybierał
po
naciągnięciu
cięoiwy;
zaniknął
po najazdach
perskich oraz
po
upadku
pań­
stwa
asyryjska-babilońskiego
w
VI
w.
p.n.e.
anima - t
yp zbroi
powstały
we
Włoszech
w
I
połowie
XVI
w.;
półzbroja
składająca
się
z kirysu, taszek oraz
o.c hrony
ran1ion,
zbudowana
całkowicie
z
folg;
płyty
tej
zbroi
były
uformowane
w
wąskie
pasy
za-
chodzą ce
na
siebie
od
dołu
i po-
ł
ączone
były
za
pomocą
skórza-
nych rzemieni oraz nitów.
antaba - umocnien,ie metalo-
we na
łożu
kuszy
mocujące
do
niego
luk kuszy.
„AR"
-
monogram Augusta
II
Sasa, skrót od jego
tytułu:
Augustus Rex (August Król),
umieszczany
na glowniacl: pol-
skiej broni
siecznej
w
I
poło­
wie XVIII w.
::i::
:ub
spec:a::tle
tsy-p~:--m
wale).
~
aby
I?'.'.io::ane pociski
oo :.atocze:--..iu parabolicznej
:W.ii
·~
~c:Yh-
o!c"e~o:.::-
,;:
~
~$
«:::::>'
4-
~
~
~
r
"
:~-<.71:•
~~
~
-
arm.et-
-
\Vłoski
hełm za..~~­
:-Ję::··
\\-
:::P~'?: p:-::~-~~lc~-
.
~:oso..
~'""
do =o:o!
rri.eo.10.:.ans:ech.
3ri·.-teria
barobalis1~-crna
ceL
~~Ji!{~~~=~a;J~
och~owej.
·~
..
~·~
artyleria
n_ew:o~a
~tycz:n:i
-
s:a.-oty:ne
:. s=eor...IO\"\"!ec:De
rr:a-
B
ba;net -
b:ała,
chlr:,-
::lio:a}ące
ciz::ałające
:asa.Ó=ie
"'\~
""'-'
~-~o:·=ys:a.::.ia sp:-ęż.y­
s:ośc: =-a:e:-:ału
u.-~·:ego
cio
bu-
::a
"1-ó:ka
siec::z:a
b:oń
0ezoo~~ecin.io
zw-1.ązana
<0
,
L
~
~o:::-:_-gEu_~:O~ózo~~:a~,~c~~:
p:ę:e; C:ęcó"ńie.
artyleria przedog-niowa
-
a..""t;;:eria
ba:o~t:•"CZ!:.aT
::o:i.
a=~:­
b:-oni.ą
pa!ną
-
1
v.--yjątkiem
bagne6;:i
na
:na.~-::iar;;ricil
p:S:O!elach
XIX-wiecznych).
;.ctó-
są
IU
dh.:gą
z
rei
częścią
sllidową
stała
S:ę
:e...-ia.
arlnle:
-
~
~e:i:oba:is:yczr:a.
....-
).\II
..,·.;
za
jego
'1.-ynala::cę
~j
-
abl.syń.sk:
o~cze~
arca.balh--U
-
c.:=:a.~..a,
e5-
;::±::E'l2.
:ubb11h-i:a
:'Q=>O.,,.,.-_xc;:-
::.!:i=.a
-;r:
ś:"ed!:i~ec::-..:-
~
~-.:=o­
p:..e Za:.!:.1.x=::e;
v;sc!:oC.:::e:
~
~,..;..;__
=.:!l:aiąca.
o
Zelaz:::::::r-.
grocie. d!cgok:
o"oło
50
c::.
częs:o
za:::-.:::.-:::i
:-o~
re::.:·
specjal::}"!!li
s-~bs:.a!!c:a..~!
:i::!:
"-:t:l.
oópo?."iec:i!l?.o do
u:raża się
:nbis=-a
wo:n:.-
Lt:d-
W"
.::a
x:\
ma.-sza.łka
?!'a!:!c:sli;:a
!.-auYoisa
:&;1-1691),
a
;ego
:ia-
r.ra
t>C>C!!odzi
a.:bo
od
!:'ancus-
k:ego ·
sz:-y~e:u
bayo::e:!e,
a:oo
od
do
zas:oso~~
....-~
b.
p!e.-śeer.ia !'ta_'ll~ct.::ego
::a
:u:ę
b:o::i
palnej or-..z
;p:ęż:-::
··
za~o-xej, ;..~óra ;>O~
go
do Xej
::r:ocońać.
oo?.·oó:.:;ac
:y:n samym
oósu::lię2e gło~
=-.i
".\· bo!i.
p:-z.ez
co :i.ie
o:o;;o~la
0!12
::.!±y.
:ak
:o
:ob:.! b.
szpu.'1;0-...7. W
XIX
·v.
pc!a"."t"":ły
S:ę
;:i:-:::·
O.
sp~-nujące
:a=-
s..'.d,
uła:-w!ające ~e
b.
::a
:u..:ę
o:a::
::ciej::::o7.a=..:e
::ie:.
a
:nogą
b~·ć po!ączo::e
:
:±.!
;:a.-ab::Oo""2,
::ia
stale
f::p.
"b
:JosM
~-::ó!.k!l
.
!JlO<lloC!
b:.-C
~;t-a;:e
,·:ip.
kb
Be:-:~
~~
.
=.ogą
te±
O~-ć
osa.d::ane obok
:~:
·:ip.
~b
Uc:uer
uols...!.ti
!
::?ie:U:ecić·:
~lc:ześ:::lle
-
stnso=e
bagne:::
"°"=:aaa:ą
głov.-!tię
p:---=-ai?>:e
w.
prov.-adz!.ły
U:ep~e":a
k-0:1s::u.!::c-.-=::e
cio-
:a:..:
tego
n:::as:a Bayo:me.
Początko;,o
p::-epa:ott:ar:yr.:i
-
o:a:
::.az~-a
;:~=::
cę::~
~e:
~.;.s:::T
<i.:-=ewc-..: :: d..'Le\'\-a assagajowego
(s:ą<i
!"...azwar.
ata~an
d:-e!
::t:ał ~: s=::.·!e~
w!Lladanego
!::zo::e.""r:
:-ęitoj~ci
do luiy
:nu.s:z-
kie:u
wojs~owego
(:ZW.
b.
s=pu.::.-
o.
=
::.a':!:ąg.a.::~
za
~~o
Y~'JT!"O:~.z:
...:.:r..:es::-
wl.eiCe
po:::.<>=ą
S"".a:-opo:Sa
to:>:y.
:=ą
:a.kiego
b.
były
:-ie.'<-
zne:-
~~:;:~;~ffi:$~~
cr:-c:..::
~
:2:.aga::
....
angus1ówk:i. -
XYITl-
wiec=::a
s::at>!a
po·,;;:- -.a
oaói
·~·
-vn:e
~~~~&?:~
=
~
-""."~~
00o:.
sieb!e.
c:ea-::
1
2
-=-
~
-
•
.h
::;a:_.~----~k!o.;e:)~
-'"bb:__;_
.
_
_
•
••
-
~
0
gł.o'1'."'!'..i
z
~~"i~;:.-::-~
:r:.o::'>-
Sasa
-
Acg,.;s:.
:ó:e
ko!'delas:;·)
pełciąc
po
wyko-
:::ys;:a::iu
amunicji
:-olę
piki.
B.
~-eE.-:-.in0"3ł
stopXO'XO
z
u:-
b:-ojenia
piechoty
b..-oń ~-ewco­
wą
:
dopro'Waóził
cio
::niesie!!ia
jej
pGdziału
dość
sze..-oką.
iednos!ectt.ą9
:-=a-
g:a~e..-r:::
_.;.ugJS.a.
II
-~R.
f
•
..\<.:g·.:..s:as Rex
-
::a
pHrinie:ów
o:az
u
scJ1yłh-u
m~e:e„ó-s;
)..\!:
Cziej
ci:wó:--
!ub
!:"ó!g:=:as'.ą
o
p:z.e:c-oju
~o!O"~·ym.
~~ c~o!ll
9"'.;U
~
z
od!e-
t'?5C!_,;-
~
a..
o
::!aSie
.;J.
-
P::-.c.eo:!2.2
.d:"e7;'!:;;:,.,.2
S:.a::isła~-a
- A'..lg!.ls:.a
S:1.!S
K=ó:..
A:t!!:is:a
III
!:il>
Po~..ia:o·
...·-
Sasa
s:-iego
S--'L.."t.
(S:=.islaus
Augu-
Rex
-
Sta.n.is!:at\-
August
woje-
K.-o~J:
szab~e
takie produkoVi.-ane
~~
~~
z
~:~~
<i~~~.:a
~
::.a:-cz.
-'!_oc!:."J
g.i:T.f:
oyl;.-
~ócir.ń-a
sacdo::cie.'""Slriego
i
!c'a-
w
manuiakturach
~ ~1~~e"~~~;
(~
::a~==-c:.!::::.~ ~es:~
s·--
kows;Gego.
0
gdzie
podówczas
~idov:ały się
kopa.Jn!e !"ady
zelaza,
a
twła
to
broń
tak
z.~a­
kG:nita.
że
jakoki
jej próbowa-
=.o pop:-zez
obc!r~nie g~·oźdz!
o:az
k!arr:~
p:-zy
drzwiach.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin