Msza w późniejszych epokach
· J. S. Bach Wielka msza h-moll
Wielka msza h-moll BWV 232 uważana jest przez krytyków za najdoskonalsze dzieło muzyki religijnej Jana Sebastiana Bacha .
Msza h-moll w historii literatury muzycznej jest utworem nietypowym, powstała bowiem ponad podziałami między Kościołem katolickim i protestanckim w dwuwyznaniowych Niemczech .
Katolicka msza napisana przez protestanckiego kantora była zjawiskiem wyjątkowym. Jej historia powstania wiąże się ze staraniami Bacha o posadę nadwornego kompozytora na katolickim dworzeelektora Saksonii i króla Polski Augusta III w Dreźnie , z tą myślą przesłał dwie pierwsze części mszy: Kyrie i Gloria w 1733 roku. Ale w opinii muzykologów dzieło to nie jest do końca jednoznaczne, jest w swoim klimacie zarówno katolickie jak i protestanckie, gdyż z tych dwóch tradycji czerpał kompozytor. Z tego też powodu, nie mając praktycznego zastosowania, msza h-moll nie była wykonana nigdy za życia Bacha. Monumentalna, wykraczająca poza ramy kompozycji obrzędowej, jest uważana za przejaw tego, co w człowieku odwołuje się wprost do Stwórcy, do religijności, nie analizującej przynależności do kościoła jako wspólnoty.
W 1945 roku rękopis partytury, wraz ze zbiorami Pruskiej Biblioteki Państwowej (tzw. „Berlinki”) trafił do Biblioteki Jagiellońskiej , gdzie znajdował się aż do roku 1977, kiedy to I sekretarz KC PZPREdward Gierek wręczył go wraz z manuskryptami partytur m.in. „ Czarodziejskiego fletu ” Mozarta iIX symfonii Beethovena przewodniczącemu Niemieckiej Socjalistycznej Partii Jedności Erichowi Honeckerowi .
BUDOWA UTWORU
Msza składająca się z 26 wokalno-instrumentalnych ogniw (17 chórów, 3 duety i 6 arii ) obejmuje pięć głównych części mszy: Kyrie , Gloria , Credo , Sanctus , Agnus Dei . Dwie pierwsze były utworami nowymi, następne oparł Bach - co było częstą praktyką w owych czasach - na wcześniejszych kantatach , wykorzystanych jednak w nowatorski sposób. Dzięki charakterystycznej dla Bacha konsekwencji w budowaniu formy kompozycja tworzy jednolitą całość.
Dzieło wspiera się na rozbudowanych partiach polifonicznych chóru. Partie chóralne, z jednej strony rozpisane na typową dla twórczości Bacha formę kantaty, z drugiej nawiązują do stylu szkoły rzymskiej Palestriny , a nawet jeszcze wcześniejszych; Credo czerpie z motywów chorału gregoriańskiego .
W utworze Bach zastosował symbolikę liczb. Np. w Credo dużą rolę odgrywa liczba 7, która symbolizuje Stworzyciela i akt twórczy. Wyraz credo pojawia się 49 razy (7x7).
Razem więc liczy cała Msza 27 ogniw.W dwu największych częściach, Gloria i Credo możemy doszukać się akcentów trynitarnych : liczą one po 9 ogniw, a więc 3x3 elementów. Obydwie te części posiadają symetralną strukturę, zwłaszcza Gloria , której centrum, tak strukturalnym, jak i (możemy się domyślać) teologicznym, jest Domine Deus, a w przypadku Credo- motyw ukrzyżowania
· W. A. Mozart Msza Koronacyjna C-dur
Msza C-dur "Krönungs - Messe" ("Koronacyjna") na 4 głosy, orkiestrę i organy ( nr 14 ) KV 317. Została skomponowana 23 marca 1779 w Salzburgu , przez Mozarta .
Msza Koronacyjna skomponowana została na użytek katedry w Salzburgu , przypuszczalnie z okazji świąt Wielkiej Nocy, a nie - jak dotychczas sądzono - z okazji koronacji cudownego obrazu Matki Boskiej w Maria-Plain niedaleko Salzburga. Wykonano ją także ( lub mszę C-dur KV 337 ) w trakcie uroczystości koronacyjnych cesarza Leopolda II na króla Czech 6 września 1791 roku w Pradze .
Nieskomplikowana, przejrzysta budowa, homofoniczne prowadzenie głosów chóralnych przy takich walorach jak świeżość motywów melodycznych i bardzo dobre brzmienie zadecydowały, że obokRequiem i motetu Exsultate, jubilate należy do najczęściej wykonywanych utworów kościelnych Mozarta.
· L. van Beethoven Missa Solemnis D-dur
Missa Solemnis (Msza uroczysta) D-dur op. 123 Ludwiga van Beethovena uważana jest za największe, obokMszy h-moll BWV 232 J. S. Bacha oraz Requiem d-moll KV626 i Wielkiej mszy c-moll KV 427 W. A. Mozarta, dzieło sakralne w historii muzyki. Określana jest często mianem mszy symfonicznej z powodu swych rozmiarów i struktury.
Beethoven rozpoczął pisanie Mszy w roku 1819, zamierzając ukończyć ją 20 marca 1820 roku; na ten dzień zaplanowana była bowiem ceremonia wyniesienia kardynała arcyksięcia Rudolfa (przyjaciela, ucznia i mecenasa kompozytora), do godności arcybiskupa Ołomuńca. Jak to często u Beethovena bywało, na dzień uroczystości gotowe były tylko trzy części: Kyrie, Gloria i Credo. Sanctus/Benedictus i Agnus Dei powstały dopiero trzy lata później. Uroczystość odbyła się bez Mszy, a pierwsze kompletne wykonanie dzieła miało miejsce w roku 1824 wSankt Petersburgu. Partytura Mszy uroczystej ukazała się drukiem u Schotta w Moguncji w roku 1827.
· W. A. Mozart Requiem d-moll
Requiem d-moll KV 626 (msza żałobna) powstałe w 1791 roku jest jednym z największych utworów sakralnych Wolfganga Amadeusa Mozarta, a zarazem jego ostatnią, niedokończoną kompozycją.
Napisanie tego dzieła zlecono Mozartowi w lipcu 1791 roku, listownie i anonimowo: podczas pracy nad Czarodziejskim fletem, latem 1791 roku, Mozart otrzymał od tajemniczego posłańca niepodpisany list. Anonimowy zleceniodawca zamówił u kompozytora mszę żałobną. Podejmowanie prób w celu ustalenia nazwiska zamawiającego posłaniec określił jako niemożliwe i bezcelowe. Mozart otrzymał z góry honorarium, w takiej wysokości, jakiej zażądał. Nie został określony termin ukończenia dzieła. Nie określono też nawet ramowej koncepcji utworu.
Mimo iż kompozycja była dla Mozarta bardzo interesująca, nie od razu przystąpił do pracy. Kiedy komponował Requiem, był już bardzo chory. Kompozytor nie zdołał ukończyć dzieła, choć zaprzątało go do ostatnich chwil życia – jeszcze 4 grudnia pracował nad wątkami Lacrimosa dies illa. Mozart prowadził wyścig z czasem, uważając, że pisze requiem na własną śmierć. Z takim przekonaniem zmarł.
Niedługo po śmierci Mozarta wyjaśniła się tajemnica związana z Requiem. Zlecenie stworzenia mszy żałobnej Mozart otrzymał w lipcu 1791 od amatora muzycznego, który często przywłaszczał sobie cudze kompozycje, wydając je pod swoim nazwiskiem, hrabiego Franciszka Walsegga zu Stuppach. Człowiek ten stracił przed laty żonę, pamięć jej zapragnął zaś w owym czasie uczcić podniosłym Requiem.
Mozart pracował nad mszą z dużymi przerwami, tworząc jednocześnie dwie opery "Czarodziejski flet" i "Łaskawość Tytusa" oraz pracując nad innymi mniejszymi dziełami instrumentalnymi i wokalnymi. Dzieło wykończyli na prośbę Konstancji jego znajomi kompozytorzy, Joseph Eybler oraz uczeń i przyjaciel rodziny Franz Xaver Süssmayr.
Mozart jest autorem w całości partii wokalnych i instrumentalnych z Introitus Requiem aeternam, wokalnych z Kyrie (instrumentalne uzupełnione na podstawie szkiców Mozarta przez Süssmayra), wokalnych Dies Irae, Tuba Mirum, Rex tremendae, Recordare, Confuntatis (instrumentalne uzupełnione według szkiców Mozarta przez Eyblera). Partie wokalne i instrumentalne Lacrimosa i Amen według szkiców wykończył Süssmayr. Mozart ukończył także partie wokalneDomine Jesu i Hostias, zaś niepełna instrumentacja wykończona została przez Süssmayra. On też samodzielnie skomponował Sanctus, Benedictus, Agnus Dei ...
taziurek