PLANOWANIE I REALIZACJA ZAJĘĆ PRZYSŁUGUJĄCYCH DZIECIOM I MŁODZIEŻY NIEPEŁNOSPRAWNYM POSIADAJĄCYM
ORZECZENIE O POTRZEBIE KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO W PRZEDSZKOLACH I SZKOŁACH OGÓLNODOSTĘPNYCH LUB INTEGRACYJNYCH
Założenie ogólne
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach oraz w ośrodkach (Dz. U. Nr 228 poz. 1489) należy rozróżnić następujące kategorie uczniów / dzieci wymagających stosowania w procesie kształcenia specjalnej organizacji nauki i metod pracy dydaktycznej objętych kształceniem specjalnym :
─ niepełnosprawnych,
─ niedostosowanych społecznie,
─ zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
Kształcenie specjalne organizuje się dla uczniów niepełnosprawnych wymienionych w § 2 ust. 1 pkt. 1-9 w/w rozporządzenia :
1. niesłyszących,
2. słabo słyszących,
3. niewidomych,
4. słabo widzących,
5. z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
6. z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim,
7. z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
8. z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
9. z niepełnosprawnościami sprzężonymi ( o występowaniu niepełnosprawności sprzężonej mówimy w przypadku, gdy w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego poradnia psychologiczno-pedagogiczna wskaże występowanie u ucznia co najmniej dwóch niepełnosprawności) posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, wydane przez publiczną poradnię psychologiczno-pedagogiczną.
W myśl obecnie obowiązujących rozporządzeń przez określenie „uczniowie niepełnosprawni” należy rozumieć uczniów, dla których poradnia wydała orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego. Uczniowie niedostosowani społecznie i uczniowie zagrożeni niedostosowaniem społecznym, nie należą do grupy uczniów niepełnosprawnych.
Uczeń niepełnosprawny to taki, który ma specjalne potrzeby zdrowotne i edukacyjne z powodu choroby, uszkodzenia i dysfunkcji niektórych organów ciała, czy zaburzenia jednej lub więcej sfer rozwoju. Ze względu na specjalne potrzeby zdrowotne należy dziecko objąć odpowiednio sprofilowaną rehabilitacją, ze względu na jego specjalne potrzeby edukacyjne należy zapewnić mu warunki i metody edukacji specjalnej (Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, 2003 r., t. I, s.895).
W ujęciu Światowej Organizacji Zdrowia „dzieckiem niepełnosprawnym jest takie dziecko, które bez specjalnych ulg i specjalnej pomocy z zewnątrz jest długotrwale, całkowicie lub w znacznym stopniu niezdolne do uczestnictwa w grupie normalnie rozwiniętych i zdrowych rówieśników”.
W przypadku uczniów niepełnosprawnych podejmuje się działania o charakterze rewalidacyjnym.
Rewalidacja oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej sprawności. Jest procesem wychowawczym, z zaplanowanymi celami, uwzględniającym wiedzę teoretyczną i działanie skierowane na osobę niepełnosprawną w celu usprawniania zaburzonych funkcji rozwojowych i intelektualnych.
Rewalidacja indywidualna – interwencja, specjalna pomoc pedagogiczna i wychowawcza dla uczniów z odchyleniami w stanie zdrowia i rozwoju zmierzająca do spowodowania określonych, pozytywnych zmian w zakresie sfery poznawczej i emocjonalno – motywacyjnej oraz w strukturze wiedzy i umiejętności szkolnych dziecka.
Rewalidacja indywidualna jest to ogół działań, które podejmuje się, aby pomóc dziecku niepełnosprawnemu osiągnąć najwyższy z możliwych dla niego poziom funkcjonowania psychicznego i fizycznego. W czasie pracy z dzieckiem niepełnosprawnym wszystkie działania mają na celu doskonalenie funkcji niezaburzonych oraz optymalne usprawnianie tych, w których wystąpiły dysfunkcje.
Rewalidacja indywidualna jest blokiem zajęć wspomagających rozwój dziecka: zajęć rozwijających, kompensacyjnych, usprawniających.
Główne kierunki oddziaływań rewalidacyjnych:*
· optymalne usprawnianie, rozwijanie tych wszystkich funkcji psychicznych i fizycznych, które są najsilniejsze i najmniej uszkodzone,
· optymalne korygowanie funkcji zaburzonych, defektów i zniekształceń,
· kompensowanie, czyli wyrównywanie przez zastępowanie,
· dynamizowanie rozwoju (stymulowanie).
Rewalidacja może być realizowana w zależności od indywidualnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych oraz możliwości psychofizycznych uczniów wynikających z niepełnosprawności w formie zajęć indywidualnych lub grupowych.
I. Podstawa prawna organizacji zajęć rewalidacyjnych, zajęć specjalistycznych oraz innych zajęć dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
· ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.),
· rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61 z 2001 r. poz. 624 z późn. zmianami),
· rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 22 lutego 2012 r. poz. 204, z późn. zm.),
· rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach, placówkach (Dz. U. z 2013 r. poz. 532.),
· rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 228 poz. 1490 z 2010 r. z późn. zm.).
II. Realizacja zajęć rewalidacyjnych, specjalistycznych oraz innych zajęć z dziećmi i młodzieżą posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego
Przydzielenie dodatkowych godzin na prowadzenie zajęć z uczniami niepełnosprawnymi wynika z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. § 2 ust. 1 pkt 3, 4 w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych.
Zgodnie z rozporządzeniem (Załączniki do rozporządzenia MEN z dnia 7 lutego 2012 r.) tygodniowy wymiar godzin zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych w każdym roku szkolnym wynosi:
a) w oddziale specjalnym – po 10/12 godzin na oddział (w zależności od rodzaju szkoły),
b) w oddziale ogólnodostępnym lub integracyjnym – po 2 godziny na ucznia.
Rozporządzenie wprowadziło od dnia 1 września 2012 r. możliwość 2 godzin rewalidacji dla każdego ucznia.
Zgodnie z powyższym rozporządzeniem uczeń niepełnosprawny uczący się w oddziale ogólnodostępnym lub integracyjnym musi mieć zapewniony udział w co najmniej 2 godzinach zajęć rewalidacji tygodniowo.
Zapewnienie organizowania zajęć wynika również z rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych. Zgodnie z § 4 ust. 1 tego rozporządzenia przedszkola, szkoły i oddziały zapewniają dzieciom i młodzieży niepełnosprawnej :
- pkt. 3„zajęcia specjalistyczne, o których mowa w przepisach w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach”,
- pkt. 4 „inne zajęcia odpowiednie ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne” .
Rozporządzenie nakłada na przedszkola, szkoły i placówki obowiązek prowadzenia zajęć specjalistycznych (korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym), oraz zajęć innego rodzaju, odpowiednich ze względu na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne uczniów, w szczególności zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne.
Szkoła organizuje zajęcia zgodnie z zaleceniami poradni. Zespół Orzekający Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego wskazuje zalecane wobec dziecka/ ucznia m. in. formy rewalidacji. Według przepisów oświatowych obowiązek zorganizowania zajęć, będących integralną częścią kształcenia specjalnego, spoczywa na dyrektorze przedszkola, szkoły lub placówki, do której uczeń uczęszcza (ogólnodostępnej, integracyjnej). Jednakże niezbędnym do realizacji zaleceń zawartych w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego jest pisemny wniosek rodziców/ prawnych opiekunów skierowany do dyrektora wraz z załączonym orzeczeniem.
Dyrektor szkoły w uzgodnieniu z organem prowadzącym, przydziela dodatkowe godziny na prowadzenie zajęć z uczniami niepełnosprawnymi, stosownie do potrzeb dziecka.
Zgodnie z § 6 ust. 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 21 maja 2001r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół określony jest czas trwania zajęć rewalidacyjnych w przedszkolu, który powinien być dostosowany do możliwości rozwojowych dzieci, i wynosić:
1) z dziećmi w wieku 3-4 lat – około 15 minut
2) z dziećmi w wieku 5-6 lat – około 30 minut.
Zajęcia rewalidacyjne w przedszkolach mogą być prowadzone na wniosek rodziców (prawnych opiekunów) jako zajęcia dodatkowe (§ 6 ust. 2a w/w rozporządzenia).
Zajęcia rewalidacyjne w przedszkolach organizuje się dla dzieci posiadających orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego (dotyczy dzieci niesłyszących; słabo słyszących; niewidomych; słabo widzących; z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją; z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim; umiarkowanym lub znacznym; dzieci z autyzmem, w tym z Zespołem Aspergera; z niepełnosprawnościami sprężonymi).
Przykładowe rodzaje zajęć rewalidacyjnych w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach i szkołach ponadgimnazjalnych:
─ nauka języka migowego,
─ nauka języka Braila, korekcja widzenia,
...
kredora65