Prawa człowieka w Polsce i na świecie.pdf

(54 KB) Pobierz
17. PRAWA CZŁOWIEKA
___________________________________________________________________________
17. Prawa człowieka.
Źródła
i
dokumenty. System ochrony praw
człowieka.
1) wyjaśnia pojęcie prawa człowieka,
2) zna pochodzenie praw człowieka,
3) potrafi wymienić przykłady praw człowieka, np.: prawo do
wolności, prawo do ycia, prawo do własności, prawo do
własnej religii,
4) wymienia najwa niejsze dokumenty regulujące prawa
człowieka, np.: Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i
Obywatela z 1948 r.,
5) potrafi podać przykłady łamania praw człowieka we
współczesnym
świecie,
6) zna przykładowe procedury ochrony praw człowieka (sądy,
Rzecznik Praw Obywatelskich, wyspecjalizowane
organizacje).
Wyjaśnij pojęcia.
Prawa człowieka
– zespół fundamentalnych, powszechnych praw przysługujących człowiekowi.
Prawa człowieka są powszechne, nienaruszalne i niezbywalne. Oznacza to, e:
przysługują ka dej istocie ludzkiej z racji jej człowieczeństwa; są niezale ne od płci,
rasy, wyznania, pochodzenia społecznego czy narodowego
adna władza nie mo e ich nadać ani odebrać
aden człowiek nie mo e się ich dobrowolnie wyrzec
Implementacja –
w informatyce wersja oprogramowania dostosowana do jakiegoś typu komputera
lub wersja komputera. Wersja czegoś.. .
Traktat międzynarodowy –
umowa międzynarodowa, zawarta w uroczysty sposób
1. Pochodzenie praw człowieka
Genezy praw człowieka
nale y się dopatrywać w rozwoju idei praw jednostki obecnej w Dekalogu,
rzymskim prawie cywilnym, gwarancjach królewskich w
średniowieczu
i renesansie, a po jej
rozkwit w okresie oświecenia podczas rewolucji amerykańskiej i francuskiej. Znalazła ona
odzwierciedlenia w Deklaracji Niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej (1776 r.)
konstytucji amerykańskiej z 1787 r., Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela uchwalonej we Francji
w 1789 r. , konstytucji polskiej 3.05.1791 r., czy konstytucji francuskiej z 3.09.1791 r.
Rozpowszechnienie praw człowieka na całym
świecie
nastąpiło za sprawą Organizacji Narodów
Zjednoczonych w drugiej połowie XX w.
Dokumenty historyczne:
1215 – Wielka Karta Swobód – Anglia – gwarantowała nietykalność osobistą i majątkową
1430-33 – przywileje jedlneńsko – krakowskie – Polska – gwarantowały nietykalność osobistą
i majątkową
konfederacja warszawska z 1573 r. – Rzeczpospolita Obojga Narodów – gwarantowała
wolność wyznania i tolerancję religijną
Ustawa o prawach (Bill of Rights) z 1689 r. w Anglii
Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych 1776 – gwarantowała wolność obywateli,
równość wobec prawa, wprowadzała zasadę suwerenności narodu
Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela 1789 r. – gwarantowała wolność, równość, prawo do
posiadania własności
1
2. Trzy generacje praw człowieka
Prawa człowieka zostały podzielone na trzy generacje. Prawa pierwszej generacji powinny być
bezwzględnie przestrzegane; prawa drugiej i trzeciej generacji są lub powinny być stosowane w miarę
materialnych mo liwości państwa oraz międzynarodowych uwarunkowań politycznych.
Prawa pierwszej generacji – prawa oraz wolności osobiste i polityczne:
prawo do ycia
prawo do wolności i bezpieczeństwa osobistego
wolność od niewoli, poddaństwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej
prawo oporu przeciwko bezprawnej przemocy
prawo do słusznego (sprawiedliwego procesu)
wolność myśli, sumienia, religii i przekonań
prawo do własności
wolność od tortur
wolność zrzeszania się
wolność zgromadzeń i wieców
nienaruszalność mieszkania
tajemnica korespondencji
prawo do przeniesienia się i wyboru miejsca zamieszkania
Prawa drugiej generacji – prawa ekonomiczne i socjalne:
prawo do pracy
prawo do godnego poziomu ycia
prawo do równej płacy (za równą pracę)
prawo do wypoczynku
prawo do strajku
prawo do zasiłku dla bezrobotnych
ochrona pracy kobiet i dzieci
prawo do renty inwalidzkiej
Prawa trzeciej generacji – prawa ekologiczne oraz do korzystania z osiągnięć cywilizacji:
prawo do czystego powietrza
prawo do wolnej od zanieczyszczeń wody i gleby
prawo do bezpiecznej dla zdrowia ywności
prawo do korzystania ze
źródeł światowego
przekazu informacji
3. Prawa człowieka gwarantowane przez polską Konstytucję
W Konstytucji III Rzeczypospolitej obywatelowi zagwarantowano zakres praw i wolności.
Jednocześnie państwo nakłada na obywatela pewien zakres obowiązków.
Dwa rodzaje praw konstytucyjnych:
1. Wolności człowieka – przepisy wyznaczają jedynie ich granice, zgodnie z zasadą, e to, co nie
jest zabronione jest dozwolone
2. Prawa człowieka – ich zakres określa ustawa; są one zgodne z prawem międzynarodowym.
Prawa i wolności osobiste:
Prawo do ycia
Ochrona wolności
Ochrona prywatności
Wolność sumienia i religii
Wolność wypowiedzi
Prawa polityczne:
Prawa wyborcze
2
Wolność odbywania pokojowych zgromadzeń
Wolność zrzeszania się
Wolności i prawa ekonomiczne, kulturalne i socjalne:
Ochrona prawa własności oraz innych praw majątkowych i dziedziczenia
Wolność twórczości artystycznej
Wolność badań naukowych
Prawo do edukacji
Wolność korzystania z dóbr kultury
4. Dokumenty regulujące prawa człowieka
Dokumenty obowiązujące:
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela – 10.12.1948 r.
Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka (16.12.1966): Międzynarodowy Pakt Praw
Obywatelskich i Politycznych , Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i
kulturalnych
Protokół Fakultatywny do Międzynarodowego Paktu Praw Cywilnych i Politycznych z 1966 r.
Międzynarodowa Konwencja w Sprawie Likwidacji Wszelkich Form Dyskryminacji Rasowej
– 1965 r.
Konwencja Praw Dziecka 1989 r.
Deklaracja ONZ w sprawie Osób Nale
ących
do Mniejszości Narodowych lub Etnicznych,
Religijnych i Językowych 1992
5. Przykłady łamania praw człowieka
Przyczyny łamania praw człowieka:
niezgodność prawa międzynarodowego z normami ustawodawstwa wewnętrznego np. w
państwach islamskich prawo dopuszcza dyskryminację kobiet przez podporządkowanie ich
mę czyznom
prawa człowieka w wielu krajach pozaeuropejskich są postrzegane jako próba narzucenia im
obcej kultury
stawianie interesów ekonomiczno – politycznych przed ideami zawartymi w Deklaracji Praw
Człowieka – utrzymywanie stosunków z Chinami gdzie powszechne jest łamanie praw
człowieka, gdy jest to olbrzymi rynek zbytu
nietolerancja wobec mniejszości narodowych np. ydów w Niemczech w okresie
dwudziestolecia międzywojennego, czy Romów obecnie
nietolerancja wobec mniejszości religijnych, seksualnych - np. wobec homoseksualistów
Dopuszczalne ograniczenia praw i wolności człowieka ze względu na:
prawa i wolności drugiego człowieka
obywatelstwo – prawa obywatelskie posiadają jedynie obywatele danego kraju
wiek – np. w prawie wyborczym prawa polityczne mają wszyscy obywatele polscy powy ej
18 roku ycia
bezpieczeństwo i ochronę porządku publicznego – władze porządkowe mogą u yć siły
podczas meczu piłkarskiego; mo na ograniczyć prawa obywatelskie ze względu na zagro enie
terrorystyczne (np. w USA wprowadzono kontrolę korespondencji itp.)
ochronę zdrowia i moralności publicznej
ochronę
środowiska
wprowadzony stan wyjątkowy lub wojenny
Ograniczenie praw człowieka jest mo liwe tylko na drodze ustawy na
ściśle
określony czas.
3
6. System ochrony praw człowieka
Instytucje ochrony praw człowieka na
świecie:
Komisja Praw Człowieka ONZ
– 1977 – powołana na podstawie Paktu Praw Obywatelskich
i politycznych. Komitet pośredniczy w polubownym załatwianiu sporów
Komitet Praw Człowieka
– kontroluje realizację Paktu praw obywatelskich i politycznych
przez państwa. Komitet jest uprawniony do ustalania faktów i mo e występować w roli
mediatora przy polubownym załatwianiu sporów. Organem zwierzchnim jest Konferencja
Państw – Stron Paktu.
Komitet ds. Praw Gospodarczych, Socjalnych i Kulturalnych
– wciela w ycie drugą
generację praw człowieka. Kontroluje przestrzeganie praw gospodarczych, społecznych i
kulturalnych.
Europejski Trybunał Praw Człowieka,
którego siedzibą jest Strasburg – działa na podstawie
Konwencji Praw Człowieka i podstawowych wolności (Europejskiej
konwencji praw
człowieka)
uchwalonej przez Radę Europy w 1950 r. Ka dy kraj , który podpisał konwencję,
ma w swojego przedstawiciela w Trybunale. Trybunał rozpatruje skargi obywateli, organizacji
pozarządowych, na rządy swoich państw
Międzynarodowa Helsinka Federacja Praw Człowieka (IHF)
– zrzesza ponad 20
krajowych Komitetów Helsińskich. Została zało ona w Wiedniu w 1982 r. Jej celem jest
kontrolowanie respektowania praw człowieka przez państwa, które podpisały Akt Końcowy
KBWE?OBWE (Konferencji do Spraw Bezpieczeństwa w Europie/ Organizacja do Spraw
Bezpieczeństwa w Europie). Komitety krajowe opracowują sprawozdania sytuacji w
poszczególnych krajach. Organizacja prowadzi akcje edukacyjno – informacyjne, a jej
członkowie są wysyłani do państw naruszających prawa człowieka
Międzynarodowy Czerwony Krzy –
siedzibą Genewa – udzielanie pomocy humanitarnej w
czasie pokoju (klęski ywiołowe, katastrofy, wizytuje obozy uchodźców i internetowanych) i
konfliktów zbrojnych
Amnesty International (AI)
– to organizacja międzynarodowa z siedziba w Londynie, która
walczy o uwolnienie więźniów sumienia, rzetelność procesów karnych (szczególnie
politycznych), zniesienie kary
śmierci,
zaprzestanie tortur i poni ającego traktowania
Human Rights Watch
– organizacja ta powstała w 1978 r. w USA; prowadzi obserwację
nadu yć w zakresie praw człowieka, współpracuje z ekspertami i prawnikami, kontaktuje się z
ofiarami i
świadkami
łamania praw człowieka
Grupa na rzecz Praw Mniejszości
(1969 - Londyn) – ochrona praw mniejszości, zwłaszcza
narodowych, etnicznych.
Międzynarodowe Centrum Prawne Ochrony Praw Człowieka (1982
– Londyn) – udziela
pomocy prawnej w konkretnych sprawach
SOS – Torture
– dostarcza informacji o wypadkach stosowania tortur, egzekucji czy
porwaniach
Międzynarodowy Instytut Praw Człowieka
(1969 – Strasburg) – instytut naukowy, który
organizuje sesje i seminaria o prawach człowieka, a tak e promuje prawa człowieka przez
sztukę
Instytucje ochrony praw człowieka w Polsce
Sądy powszechne
– rozpatrują sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, gospodarczego,
prawa pracy. Ka dy obywatel ma prawo wnieść wniosek o rozpoczęcie postępowania
sądowego w razie naruszenia jego praw. Orzecznictwo sądów opiera się na konstytucji. Sądy
muszą zapewnić przestrzeganie podstawowych praw obywateli zagwarantowanych w
konstytucji.
Naczelny Sąd Administracyjny
– rozpatruje skargi na decyzje administracyjne; zapewnia
ochronę przed samowolą organów państwowych czy samorządowych
4
Trybunał Konstytucyjny
– sprawdza zgodność ustaw i umów międzynarodowych z
konstytucją. Ka dy obywatel ma prawo do zło enia skargi konstytucyjnej. Wymogi formalne
skargi: musi zostać sporządzona przez prawnika, zawierać dane osoby skar
ącej
oraz
niezbędne informacje i dokumenty dotyczące sprawy. Skar
ący
musi uiścić równie opłatę
skarbową
Rzecznik Praw Obywatelskich
– bada działalność organów administracji oraz instytucji pod
kątem zgodności z prawami i wolnościami obywatelskimi. Ka dy obywatel ma prawo
skierować skargę do Rzecznika
Komitet Helsiński w Polsce i Helsińska Fundacja Praw Człowieka
– zadaniem Komitetu
jest występowanie w obronie praw człowieka w Polsce i w innych krajach. Komitet działa w
Polsce od 1989 r. Przy Komitecie działa Helsińska Fundacja Praw Człowieka, która
podejmuje działalność edukacyjną i wydawniczą.
swojski Sekcja Międzynarodowej Komisji Prawników
– działa w Polsce od 1992 r. Walczy
w obronie polskiej praworządności, niezawisłości sądów i praw jednostki.
Polskie Stowarzyszenie Amnesty International –
działa od 1990 r.; obecnie ma swoje
oddziały m.in. w Warszawie, Gdańsku, Toruniu, Krakowie i Lublinie. Występuje w obronie
więźniów politycznych, przeciw karze
śmierci
i torturom.
5

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin