Wykład 1 Embriologia rys historyczny
Zapiski greckiego filozofa Anaksagorasa (500-428 pne) mówią, że pierwsze zwierzęta powstają z ciepła, wilgoci i ziemi, a następne jedne z drugich, z gotowego ukształtowanego zarodka. Z lewej strony organizmu w żeńskie, z prawej w męskie.
Hipocrates z wyspy Kos (460-377 pne) zalecał obserwować rozwój jaja kurzego i na podstawie rozwoju tego ptaka wnioskować o rozwoju człowieka.
Twórcą embriologii uznano Arystotelesa (384-322 pne). Twierdził on błędnie, że muchy powstają z psującego się mięsa, małże lęgną się z mułu, pszczoły rodzą się samorodnie. Uważał, że nowy organizm powstaje z krwi miesiączkowej na którą działają siły zawarte w nasieniu samca.
Lekarz rzymski Galen (230-200 pne) w dziele pt..: „O kształtowaniu się płodu” zamieścił szczegółowy opis płodu ludzkiego. Jako pierwszy opisał łożysko, owodnię, omocznię.
Leonardo da Vinci pozostawił po sobie rysunki płodów ludzkich w macicy, robił pomiary zarodków.
Znaczący wpływ na rozwój embriologii miało wynalezienie mikroskopu (Kepler 1611r.)
W. Harvey (1578-1657) twierdził, że wszystko co żywe powstaje z jaja, zaprzeczał teorii samorództwa, uważał że jajo to nie komórka jajowa, a zarodek w początkowej fazie rozwoju.
Lekarz włoski M. Malpighi uważał, że do powstania nowego organizmu potrzebne są narządy męskie i żeńskie. Opisał rozwój zarodka kurczęcia.
W 1672 r. anatom R. de Graaf opisał pęcherzyk jajnikowy u królika sądząc, że odkrył komórkę jajową (stąd pęcherzyk jajnikowy).
W 1677 r. holender Anthony van Leeuwenhoek wykrył plemniki, obserwując nasienie stwierdził, że plemniki mają główkę i ogonek, myślał że są to pasożyty narządów płciowych.
Jan Swammerdam (VII wiek) wprowadził pojęcie bruzdkowania, opisał rozwój zarodkowy różnych gatunków, jest twórcą teorii performacji.
Teoria performacji – w jaju znajduje się zminiaturyzowany zarodek, zawierający wszystkie narządy, a rozwój polega na wzroście tych narządów.
Performiści dzielili się na owistów, którzy zakładali, że zarodek jest performowany w jaju i animalkulistów, którzy lokalizowali miniaturowy organizm w plemniku. Hartsoeker twierdził, że za błonką pokrywającą główkę plemnika ukryty jest miniaturowy człowiek.
C.F. Wolff na podstawie obserwacji zarodka sformułował teorię rozwoju embriologicznego (epigeneza), udowodnił, że organizm powstaje stopniowo z warstwowo ułożonego materiału.
Ojcem współczesnej embriologii nazwano Von Baera, w 1827 r., 150 lat po opisaniu plemnik w odkrył komórkę jajową w pęcherzyku jajnikowym człowieka i ssaków, opisał zygotę i blastocystę, ugruntował teorię listków zarodkowych, zapoczątkował embriologię porównawczą. Jest także twórcą praw rozwoju wg których wczesne zarodki różnych zwierząt są do siebie podobne.
Hertwig w 1875 r. dowiódł, że zapłodnienie polega na zlaniu się główki plemnika z jądrem komórki jajowej.
Roux w 1888 r. zapoczątkował embriologię doświadczalną.
Loeb pobudził mechanicznie do rozwoju niezapłodnienie jajo żaby, odkrył sztuczną partenogenezę.
W latach 40-tych ubiegłego stulecia rozpoczęto doświadczenia nad sztucznym zapłodnieniem i hodowlą zarodków ssaków.
W 1978 r. dokonano pierwszego zapłodnienia in vitro ludzkiej komórki jajowej przez plemnik.
W Polsce pierwsze dziecko urodzone zostało tą metodą w Klinice Poł.-Ginekologicznej w Białymstoku w 1987 r.
W 1983 metodą inżynierii genetycznej uzyskano transgeniczną mysz gigantyczną. Dokonano fuzji ludzkiego genu produkującego hormon wzrostu z przedjądrzej myszy.
W lutym 1997 r. Wilmut i Campbell ogłosili, że uzyskali jagnię „Dolly” po sklonowaniu dorosłej owcy.
Literatura obowiązkowa:
Bartel H. Embriolgia 2009
Sadler T.W. Embriologia lekarska 1993
que-hiciste