Podhorodecki L. Lepanto 1571.pdf

(5696 KB) Pobierz
LESZEK P ODH OR ODE CK I
LEP A N T O 1571
Wydawnictwo Bellona
Warszawa 1993
WSTĘP
7 października 1571 r. pod Lepanto (greckie Nafpaktos)
w zatoce Patras, przy wyjściu z Zatoki Korynckiej na
Morze Jońskie, została stoczona największa w dziejach - ze
względu na liczbę zaangażowanych po obu stronach żoł­
nierzy, marynarzy i wioślarzy - bitwa morska świata, która
rozstrzygnęła wynik wieloletnich zmagań o panowanie na
Morzu Śródziemnym. Lepanto 1571 r. było następtwem
kilkuwiekowej ekspansji Turcji osmańskiej na lądzie i mo­
rzu, w Europie, Azji i Afryce, w całym basenie Morza
Śródziemnego. Po zdobyciu Konstantynopola (1453) suł­
tani zaczęli uważać się za następców cezarów rzymskich
i cesarzy bizantyńskich, którym powinny podlegać wszyst­
kie kraje wchodzące niegdyś w skład imperium rzymskiego.
Głównym celem władców tureckich stał się Wiedeń
- stolica państwa Habsburgów, i Rzym - siedziba papieży.
Podbojowi terytoriów Europy towarzyszyć miała ekspan­
sja islamu oraz wypieranie na północ chrześcijaństwa.
Zmagania ze światem chrześcijańskim nabierały więc cha­
rakteru „wojny świętej” mobilizującej muzułmanów do
maksymalnego wysiłku i poświęceń.
Ekspansja islamu zmusiła państwa kultury łacińskiej do
obrony. Już w końcu XV w. papiestwo zaczęło organizo­
wać antytureckie ligi mające przeciwstawić islamowi zbio­
rowy wysiłek chrześcijan. Władcy chrześcijańscy mieli jed­
4
nak rozbieżne interesy, często byli skłóceni, prowadzili
między sobą wyniszczające wojny. Taki stan ułatwiał Tur­
kom prowadzenie podbojów.
Przez cały wiek XVI toczyła się walka o panowanie na
Morzu Śródziemnym. Głównymi przeciwnikami Turcji by­
ły Hiszpania i Włochy. Francja natomiast, rywalizująca
z Habsburgami austriackimi i hiszpańskimi, zajmowała
dwuznaczne stanowisko, często sprzyjała faktycznie im­
perium osmańskiemu, zawierała z nim przejściowe układy
i sojusze. Ogromną rolę w wojnie o Morze Śródziemne
odgrywali korsarze północnoafrykańscy mający swe bazy
na wybrzeżu Algierii i Libii, a później także Tunezji.
W obozie chrześcijańskim podobną rolę odgrywali joan-
nici, zwani też kawalerami maltańskimi. Walka o panowa­
nie w rejonie basenu śródziemnomorskiego miała dla obu
stron wielkie znaczenie, tędy bowiem wiodły szlaki hand­
lowe z Dalekiego i Bliskiego Wschodu oraz z Afryki do
Europy. Panowanie nad nimi zapewniało więc ogromne
dochody.
Bardzo ważnym epizodem w walce o panowanie na
Morzu Śródziemnym było wielkie oblężenie Malty przez
Turków w 1565 r. Tu po raz pierwszy została powstrzyma­
na potęga osmańska, tu w kościołach po walce śpiewano
triumfalne
Te Deum.
Ale nieudane oblężenie wyspy nie
osłabiło jeszcze siły imperium osmańskiego. Dlatego sułtan
Selim II podjął rychło brzemienną w skutki decyzję - po­
stanowił zaatakować Cypr znajdujący się wówczas w po­
siadaniu Wenecji.
Uderzenie na wyspę zmusiło świat chrześcijański do
zjednoczenia sił. Z inicjatywy papieża Piusa V powstała
w 1571 r. Liga Święta obejmująca Hiszpanię i państwa
włoskie. Główną jej siłę militarną i finansową stanowiła
Hiszpania króla Filipa II, władcy nie tylko wielu krajów
europejskich, ale też olbrzymich kolonii amerykańskich
5
i Filipin. Liga Święta zmobilizowała przeciw Turcji potęż­
ną flotę, dobrze wyekwipowaną i wyszkoloną w wojnie
morskiej. Po nieudanej próbie udzielenia pomocy Cyprowi
flota ta zrehabilitowała się pod Lepanto.
Bitwa ta, jak zrazu się wydawało, nie złamała potęgi
Osmanów na morzu. Ale z racji swych następstw stanowiła
faktycznie przełom w zmaganiach na morzu, stała się
zapowiedzią nadciągającego kryzysu imperium osmańskie­
go i w konsekwencji jego późniejszego upadku. Pod Lepan*
to Hiszpania i państwa włoskie zachowały swój byt państ­
wowy i ocaliły chrześcijaństwo w rejonie basenu śródziem­
nomorskiego.
Bitwa pod Lepanto odbiła się głośnym echem, poświęco­
no jej wiele dziel z zakresu literatury pięknej, naukowej
i sztuki1. Natomiast w Polsce ukazało się na ten temat
1 J. F. F u l l e r , ^
military history o f the Western World,
t. I, New York
1954; G. F i o r a v a n z o ,
A history o f naval tactical thought,
tłumaczenie
z włoskiego, Annapolis 1979; F. H a r 11a ü b,
Don Juan d ’Austria und die
Schlacht bei Lepanto,
„Schriften der Kriegsgeschichtlichen” z. 28, Berlin
1940; Ch. W. C. O m a n ,
A history o f the art o f war in the sixteenth
century,
London 1937; O. W e r n e r ,
Les grandes botadles navales,
Paris
1963; R. M a i n e,
Nouvelle histoire de la marine,
1.1,
Lepanto- Trafalgar,
Paris 1977; A. D. S o k o l ,
Die Schlacht von Lepanto 1571,
„Marine
Rundschau” r. 60, z 6. 1963; E. B. P o 11 e r, Ch. N. N i m i t z,
Sea power.
A naval history,
Prentice-H all 1981; L. D. S e r r a n o ,
La Liga de
Lepanto entre España, Venecia y Santa Seda (1570-1573),
t. I-II,
Madrid 1918-1919; L. D. S e r r a n o ,
Correspondencia diplomática entre
España y la Santa Fede durante el Pontificado de Pio V,
t. I-IV, Madrid
1914; P. O. von T o r n e ,
Don Juan d'Autriche,
t. I— Helsingfors
II,
1915-1928; P. H e r r e ,
Europäische politik in cyprischen Krieg
(1570-1573),
Leipzig 1902; A. G a g l i e l m o n t i ,
Marcantonio Colonna
alia battaglia di Lepanto,
Roma 1862; P. M o 1m e n t i,
Sebastiano Venie-
ro e la Battaglia di Lepanto,
Firenze 1899; G. G. T o u d o u z e ,
Histoire
de la Marine,
1.1, París 1959. W literaturze bułgarskiej: Ch. N a t a n ó w ,
P. M i c h n i e w a,
Od Gallipoli do Lepanto. Balkaniste, Europa i Osmans-
koto naszestwije,
Sofia 1988; W rosyjskiej: E. R a z i n ,
Historia sztuki
wojennej,
t. III, tłumaczenie z rosyjskiego, Warszawa 1964.
6
zaledwie kilka rozdziałów w większych monografiach trak-
tująęych o wojnach morskich2. Niniejsza książka jest więc
pierwszym polskim obszerniejszym opracowaniem tematu
opartym na literaturze zachodnioeuropejskiej.
2 E. K o s i a r z ,
Bitwy morskie,
Gdynia 1964; Cz. P t a k
, Od Artemiz-
jum do Okinawy,
Warszawa 1958.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin