Bakteryjne_zakażenia_układu_moczowego.doc

Bakteryjne zakażenia układu moczowego. Czynniki etiologiczne, przyczyny rozwoju, zakażeń i zapobieganie zakażeniom.

Układ moczowy jest delikatny i podatny na infekcje. Zakażenie może pojawić się w każdym jego odcinku. Infekcje układu moczowego należą do nieprzyjemnych i krępujących dolegliwości. Ból, świąd i pieczenie przy oddawaniu moczu - tak pokrótce można scharakteryzować infekcje w obrębie cewki moczowej. Czasem z cewki wydobywa się wydzielina. Nieleczone zapalenie cewki może doprowadzić do rozprzestrzenienia się stanu zapalnego na wyższe piętra układu moczowego. Infekcje Zdarzają się często, zwłaszcza u kobiet. Istnieją określone czynniki predysponujące do zakażeń układu moczowego. Obniżona odporność organizmu, cukrzyca, wady anatomiczne w zakresie układu moczowego (np. zwężenie cewki), cewnik założony do pęcherza, ciąża, duża aktywność seksualna kobiet, czy też kamica nerkowa sprzyjają infekcjom.

Zakażenia układu moczowego można podzielić na:

·         zapalenia dolnych dróg moczowych

·         bakteriurię bezobjawową,

·         ostre nie powikłane odmiedniczkowe zapalenie nerek,

·         powikłane zakażenia układu moczowego.

Zakażenia układu moczowego (ZUM) są najczęściej występującą kliniczną postacią zakażeń szpitalnych u dorosłych pacjentów. Zakażenia dróg moczowych u chorych leczonych w szpitalu są często związane ze stosowaniem cewników moczowych. Bardzo ważna jest skuteczna terapia szpitalnych zakażeń układu moczowego, gdyż są one często przyczyną urosepsy (w około 30% przypadków), która może prowadzić do wstrząsu septycznego.

Właściwe rozpoznanie ZUM opiera się na:

- klinicznych objawach zakażenia,

- stwierdzeniu zwiększonej liczby leukocytów w moczu ? leukocyturii,

- określeniu znamiennego bakteriomoczu (w zależności od rodzaju ZUM, płci pacjenta i gatunku szczepu bakteryjnego),

- izolacji i identyfikacji uropatogennego szczepu.

badania diagnostyczne należy wykonać dla sprawdzenia czynności dróg moczowych:

-Wywiad. Najważniejsze informacje jakie można uzyskać rozmawiając

-Badając przedmiotowo oceniamy czucie w obrębie krocza, odruchy mięśniowe krocza, a także napięcie zwieracza zewnętrznego cewki moczowej i zwieracza odbytu.
-Badaniem przesiewowym, wykonywanym u większości dzieci, jest badanie ultrasonograficzne

-Cystografia mikcyjna.

- Badaniem urodynamicznym

Ustalone są mikrobiologiczne kryteria rozpoznania szpitalnego zakażenia układu moczowego. Warunkiem prawidłowej oceny jest właściwy sposób pobierania (ze środkowego strumienia moczu lub z cewnika moczowego), przechowywania (jeśli istnieje potrzeba to krótko od 1 do 2 godzin, w temp. 4°C) i przesyłania próbki moczu do badania bakteriologicznego. U pacjenta bez cewnika stwierdzenie powyżej 104 bakterii w 1 ml moczu (>104 CFU/ml) oznacza dodatni wynik badania (znamienna bakteriuria), a w przypadku moczu pobranego z cewnika za dodatni wynik uważane jest występowanie co najmniej 102 komórek bakteryjnych w 1 ml moczu (ł102 CFU/ml).U pacjentów cewnikowanych zakażenie układu moczowego często jest zakażeniem mieszanym, wywołanym przez kilka szczepów bakteryjnych. Obowiązuje identyfikacja i oznaczenie lekowrażliwości każdego z nich. Uropatogenami dominującymi w zakażeniach u hospitalizowanych pacjentów są Gram-ujemne pałeczki z rodziny Enterobacteriaceae. Szczepy najczęściej izolowane z próbek moczu należą do gatunku Escherichia coli. W grupie pałeczek niefermentujących ważnymi uropatogenami są bakterie z rodzajów Pseudomonas i Acinetobacter. Ostatnio obserwuje się wzrost liczby zakażeń układu moczowego wywoływanych przez szczepy Gram-dodatnich ziarenkowców, szczególnie gronkowców i enterokoków.

Zakażenia dolnego odcinka układu moczowego

Najwięcej osób z infekcjami układu moczowego zgłasza się do lekarza z powodu zakażeń dolnego odcinka układu moczowego.

Zmiany zapalne obejmują błonę śluzową cewki oraz pęcherza moczowego (czasem jego głębsze warstwy). Wśród objawów dominują bóle w okolicy łonowej, wzmożone parcie i częste oddawanie moczu. Temperatura z reguły nie przekracza 37,5 - 38 oC. W badaniu ogólnym moczu stwierdza się zwiększoną liczbę krwinek białych i czerwonych (krwiomocz) oraz niewielkie ilości białka, w posiewie zaś obecność drobnoustrojów. Jedynie u 2/3 osób przyczyną zapalenia są drobnoustroje (bakterie G-, G+, Chlamydia, Mycoplasma), u pozostałych natomiast wywołują je czynniki alergiczne, toksyczne lub wirusy.

W przypadku wdrożenia szybkiego i właściwego leczenia rokowanie jest pomyślne. Objawy infekcji ustępują z reguły w ciągu kilku dni, chociaż niekiedy może dochodzić do nawrotów zakażenia. Wymaga to ponownego, czasem dość długiego leczenia farmakologicznego.

Przebieg kliniczny ostrego zapalenia gruczołu krokowego charakteryzuje się silnymi bólami krocza, okolicy krzyżowej oraz gorączką, a czasem również dolegliwościami podczas oddawania moczu.

Natomiast w zapaleniu przewlekłym objawy mogą być nieznaczne. Chorzy skarżą się na pobolewania i uczucie zwiększonego napięcia w okolicy krocza oraz okresowe trudności w oddawaniu moczu. Niekiedy z ujścia cewki moczowej wydobywa się mętna wydzielina.

Rokowanie wyleczenia postaci ostrej jest dobre, natomiast w przewlekłej trudniejsze. Pacjenci wymagają nierzadko długotrwałego leczenia urologicznego.

Przed laty uważano, że główną przyczyną rozwoju zakażeń są właściwości bakterii, a w szczególności ich uropatogenność (powinowactwo do układu moczowego), zjadliwość oraz zdolność adhezji (przyczepiania się do nabłonka dróg moczowych dzięki posiadanym rzęskom).

Obecnie po licznych badaniach, szczególną rolę przypisuje się ustrojowi gospodarza. Przed zakażeniem chronią specjalne właściwości nabłonka dróg moczowych, swobodny odpływ moczu warunkujący stałe wydalanie bakterii, jego kwaśny odczyn, obecność przeciwciał, przeciwbakteryjne działanie wydzieliny gruczołu krokowego oraz brak zmian patologicznych w obrębie układu moczowego (złogów, przewężeń, wstecznych odpływów pęcherzowo - moczowodowo - nerkowych, przerostu gruczołu krokowego itp.).

Ścisła współpraca pacjenta z lekarzem prowadzącym pozwala zazwyczaj na szybkie opanowanie ostrych objawów zakażenia, uniknięcie nawrotów i ciężkich powikłań, które mogą być przyczyną nieodwracalnego uszkodzenia nerek i ich niewydolności, a w skrajnych przypadkach doprowadzają nawet do konieczności leczenia dializami.

W rozpoznaniu, a następnie leczeniu nieprawidłowej czynności pęcherza ogromną rolę odgrywa wnikliwa i dokładna ocena stanu układu moczowego. Składa się na nią dobrze zebrany wywiad, staranne badanie przedmiotowe i badanie dodatkowe w postaci badań radiologicznych, ultrasonograficznych i ostatecznie badań urodynamicznych.

Prawidłowe wydalanie moczu zapewniają następujące warunki:
układ nerwowy, pęcherz i cewka moczowa są prawidłowo zbudowane,
układ nerwowy sprawnie steruje działaniem układu moczowego. Jeżeli któryś z tych warunków nie zostaje spełniony powstają różnorodne zaburzenia w oddawaniu moczu.