Nauki pomocnicze historii.pdf

(303 KB) Pobierz
Nauki pomocnicze historii (NPH)
Archeologia
– samodzielna nauka badająca materialne pozostałości ludzkich kultur, przedmiotem badania są zarówno kultury prehistoryczne,
jak i cywilizacje historyczne. Długo uważana przez historyków za mało wiarygodną ze względu na trudności w datacji badanych obiektów oraz
w przypisywaniu ich konkretnym podmiotom kulturowym i politycznym; dziś bardzo istotna nauka pomocna w badaniu okresów
historycznych.
Archeologia prawna
– nauka o znakach władzy (atrybuty, ceremoniał, insygnia) i prawa (formy, narzędzia i sprzęty służące do
realizowania norm prawnych: strój, atrybuty, symbole i znaki rytuału prawniczego).
Archiwistyka
– nauka o metodach pracy z archiwami (historyczne i aktualne sposoby gromadzenia, przechowywania, opracowywania i
udostępniania danych).
Archiwoznawstwo
– nauka o dziejach i zasobach poszczególnych archiwów. Szczególnie istotna dla okresu nowożytnego i
najnowszego.
Bibliografia
– nauka o zapisie bibliograficznym – niezbędna dla katalogowania pozycji książkowych.
Bibliologia historyczna
– nauka o piśmie opublikowanym (manuskrypcie i druku).
Kodykologia
– zajmuje się wyłącznie kodeksami literackimi: warsztatem, w którym książka rękopiśmienna powstała, sposobami
budowy kodeksu i jego zdobieniami.
Chronologia
– jedna z podstawowych nauk pomocniczych historii, zajmująca się sposobami określania czasu, czyli systemem datowania (np.
kalendarzach). Metoda chronologii pozwala na ustalenie np. świąt ruchomych przypadających na dany rok, lub dnia tygodnia przypadającego
na daną datę.
Demografia historyczna
– nauka o populacjach ludzkich, czyli liczbie ludzi w różnych miejscach i w różnych epokach.
Dendrochronologia
– nowa nauka z pogranicza biologii, archeologii i meteorologii. Umożliwia datację drewnianego znaleziska
archeologicznego na podstawie grubości słojów drewna. Szerokość słoju zależy od czynników meteorologicznych danego roku. Dzięki
porównaniu słojów z tego samego obszaru można uzyskać katalog grubości słojów obejmujący wiele wieków. Wówczas można określać datę
ścięcia znalezionego drewna (datować zdarzenie) z precyzją do pół roku. Jest to jedna z najprecyzyjniejszych metod datacji dla wczesnego
średniowiecza i starożytności – precyzyjniejsza od datacji węglem
14
C.
Dyplomatyka
– nauka badająca dokumenty od strony krytyki naukowej, czyli określająca przydatność zachowanych dokumentów do badań
historycznych. Pozwala m.in. wykryć falsyfikaty oraz ustalić procedury prawne i administracyjno-kancelaryjne stosowane przy powstawaniu
dokumentów.
Etnografia
– nauka o kulturze ludowej (folklorze) danego regionu. Jednym ze znanych etnografów był Oskar Kolberg, który w swoim
wielotomowym dziele pt.
Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce
zgromadził folklor całej Polski.
Podział klasyczny nauk pomocniczych jest coraz bardziej kontestowany w ostatnich dziesięcioleciach. Powstające badania wielodyscyplinarne
wskazują na nowe możliwości stojące przed historykami stosującymi wyniki innych nauk (np. badających pyłki roślinne i ich
rozprzestrzenienie geograficzne).
Genealogia
– nauka o stopniach pokrewieństwa osób, rodzin i rodów. W szczególności istotna przy badaniach dotyczących warstw panujących,
dziedziczenia, koligacji politycznych, ale również ostatnimi laty przydatna w historii chorób czy historii przekazu genetycznego.
Geografia historyczna
– nauka odtwarzająca całość środowiska geograficznego w danym miejscu i epoce, lub ukazująca zmiany
chronologicznie zachodzące w danym miejscu – zajmuje się rekonstrukcją ukształtowania powierzchni, środowiska przyrodniczego, kultury,
gospodarki (historia gospodarcza) i polityki (historia polityczna). Bardzo istotna z punktu widzenia historii militarnej i gospodarczej. W skali
światowej stanowi również naukę pomocniczą dla badań geopolitycznych.
Kartografia
– nauka zajmująca się mapami w historii i metodami ich produkcji. Ważna dla geografii historycznej, ale również dla
badań nad historią nauki, podróży, świadomości i wyobraźni geograficznej.
Heraldyka
– nauka o herbach – przede wszystkim rodowych, ale również herbach miast, ziem, instytucji itd. Nauka pomocnicza dla badań
genealogicznych, ale również dla historii idei, historii wyobraźni i symboliki.
Falerystyka
– nauka o medalach, orderach i innych odznaczeniach.
Weksylologia
– nauka o sztandarach, chorągwiach, proporcach itp. stanowi uzupełnienie heraldyki i historii symboli.
Język i kultura literacka
– nauka o metodach językoznawczych, języku źródeł historycznych, metodach historyczno-literackie i rozwoju
języków i kultury literackiej
Metrologia
– nauka zajmująca się sposobami dokonywania pomiarów oraz zasadami interpretacji uzyskanych wyników.
Numizmatyka
– nauka o monetach, ale także innych środkach pieniężnych i papierach wartościowych. Fundamentalna dla historii
gospodarczej, ekonomicznej, społecznej, ale również pełniąca bardzo istotną rolę w datacji archeologicznej. Dla historii politycznej, dla historii
idei społeczno-politycznych (zwłaszcza w okresie średniowiecza) istotne zagadnienia niosą treści zawarte na obydwu, lub nawet na trzech
stronach monet.
Paleografia
– nauka o systemach pisma, głównie sprzed ery druku. Fundamentalna nauka dla właściwego odczytania i datowania
niedrukowanych źródeł historycznych.
Brachygrafia
– nauka o skrótach stosowanych w piśmie, w szczególności bardzo istotna dla historyków mediewistów – w
średniowiecznej łacinie i grece bardzo często używano skrótów w piśmie.
Epigrafika
– nauka o uwiecznianiu napisów, np. na pomnikach, budynkach, nagrobkach, tablicach pamiątkowych, ale także na
sztandarach, szatach liturgicznych.
Kodykologia
– nauka pomocnicza mediewistyki i paleografii dotycząca rękopisów zapisanych w kodeksach i księgach sprzed ery
druku.
Kryptografia
– nauka o odczytywaniu zaszyfrowanych tekstów, przydatna w dyplomatyce, w historii stosunków międzynarodowych
i dyplomacji, jak i w wielu innych badaniach historycznych.
Neografia
– chronologiczna kontynuacja paleografii, badająca pismo ręczne po odkryciu druku.
Papirologia
– nauka o rękopisach zapisanych na papirusie (dotyczy zarówno egiptologii, jak i całej historii starożytnej).
Prasoznawstwo
– nauka o czasopismach i wydawnictwach periodycznych, obejmująca coraz częściej także inne źródła informacji pochodzenia
dziennikarskiego (radio, telewizja, Internet – massmedia).
Sfragistyka
– nauka o pieczęciach, stanowiąca bardzo ważny komplement dyplomatyki i heraldyki. Istotna dla badań nad najwyższymi
warstwami społecznymi i politycznymi.
Źródłoznawstwo
– dziedzina badań historycznych zajmująca się pochodzeniem, autentycznością, sposobami krytyki naukowej, możliwościami
zabezpieczenia, konserwacji i edycji źródeł historycznych.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin