DWE_25_2014_na www.pdf

(2586 KB) Pobierz
Dzieci w Europie
nr
25 (13) 2014
Publikacja wydawana
w 16 językach przez sieć
wydawców z 15 krajów Europy
Jak dzieci
odbierają czas?
2
ZESPÓŁ REDAKC YJNY
MARTA GUZMAN, „Infància”, Hiszpania
Associacio de Mestres Rosa Sensat wydaje dwa magazyny: „Infància” i „Infan-
cia” po katalońsku oraz hiszpańsku sześć razy w roku. Oba zajmują się dziećmi
w wieku 0-6 lat oraz łączą teorię z praktyką.
www.revistainfancia.org
BROWEN COHEN, „Children in Scotland”, Wielka Brytania i Irlandia
„Children in Scotland” to miesięcznik, który oferuje pogłębione artykuły
i aktualności dotyczące dzieci, młodych ludzi i ich rodzin w Szkocji.
www.childreninscotland.org.uk
FERRUCIO CREMASCHI, „Bambini”, Włochy
„Bambini” to miesięcznik dla pedagogów zajmujących się dziećmi w wieku 0-6
lat, który koncentruje się na naukowych badaniach oraz dobrych praktykach
w działaniach edukacyjnych.
bambini.edizionijunior.it
EVA GRUBER, „Betrifft Kinder”, Niemcy
„Betrifft Kinder” to miesięcznik zawierający aktualności i informacje o polityce
dotyczącej opieki i edukacji małych dzieci w Niemczech.
www.verlagdasnetz.de
PERRINE HUMBLET, „Grandir á Bruxelles”, społeczność francuska, Belgia
Cztery tysiące egzemplarzy pisma „Grandir á Bruxelles” są nieodpłatnie
dystrybuowane co dziewięć miesięcy.
www.grandirabruxelles.be
ARETA WASILEWSKA-GREGOROWICZ, Fundacja im. J.A. Komeńskiego, Polska
Fundacja Komeńskiego to organizacja pozarządowa dążąca do zapewnienia
równych szans wszystkim dzieciom w wieku od urodzenia do 10 lat.
www.frd.org.pl
STIG G LUND, „Born & Unge”, Dania
„Born & Unge” to tygodnik nieodpłatnie dystrybuowany do 50 tysięcy członków
BUPL (związku zawodowego pedagogów). Zajmuje się praktyką, teorią oraz
warunkami pracy pedagogów.
www.bupl.dk, www.boernogunge.dk
JAN PEETERS, ANKE VAN KEULEN, „Kiddo”, Flandria i Holandia
„Kiddo” wychodzi osiem razy w roku i jest rozpowszechniane w Holandii
oraz Flandrii. Skierowany jest do praktyków pracujących z dziećmi w wieku
0-12 lat.
www.childcareinternational.nl, www.vbjk.be
MARIE NICOLE RUBIO, „Le Furet”, Francja
„Le Furet” wydawany jest trzy razy w roku, zajmuje się dziećmi w wieku 0-6
lat. Jest czytany przez trenerów, menedżerów i koordynatorów we Francji.
www.lefuret.org
www.childrenineurope.org
redaktor naczelny:
Roger Prott
redakcja polskiego wydania:
Teresa Ogrodzińska,
Areta Wasilewska-Gregorowicz
tłumaczenie:
Ewa Pulkowska
skład:
smARTcat Sp. z o. o.
Katarzyna Karzyńska
www.smARTcat.pl
fotografie:
archiwum Dzieci w Europie
fotografia na str 33 - Agata Kubis
wydawcy:
Fundacja Rozwoju Dzieci
im. J. A. Komeńskiego
www.frd.org.pl
numer ISSN 1899-5527
copyright:
Fundacja Rozwoju Dzieci
im. J. A. Komeńskiego
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Przedruk lub kopiowanie całości
albo fragmentów artykułów
– z wyjątkiem cytatów w artykułach
i przeglądach krytycznych
– możliwe jest tylko na podstawie
pisemnej zgody wydawcy.
LUCIA SANTOS, „Cadernos de Educação de Infância”, Portugalia
APEI – Associação de Profissionais de Educação de Infância wydaje „Cadernos
de Educação de Infância” trzy razy w roku. To jedyny w Portugalii magazyn
poświęcony problematyce małych dzieci.
www.apei.no.sapo.pt
HELENA BURIC, „Pucko otvoreno ucliliate”, Korak po korak, Chorwacja
„Pucko otvoreno ucliliate”, Korak po korak (Otwarta Akademia Krok po kro-
ku) to organizacja pozarządowa szkoląca nauczycieli. Jej misją jest promocja
jakościowej edukacji i opieki dla dzieci.
www.korakpokorak.hr
GELLA VARNAVA-SKOURA, „Mosty”, Grecja
Magazyn „Mosty” wydawany jest sześć razy w roku. Skierowany jest do
nauczycieli, nauczycieli akademickich i praktyków pracujących z dziećmi.
Poświęcony jest teoriom, badaniom i dobrym praktykom związanym
z edukacją dzieci w wieku 3-12 lat.
www.doudoumis.gr
CZŁONKOWIE STOWARZYSZENI:
Austria – www.unserekinder.at / Rumunia – www.unitbv.ro / Węgry – www.szmi.hu
Dzieci w Europie
nr
25 (13)
/
2014
3
SPIS TREŚCI
03
04
06
08
Od Redakcji
Roger Prott
Czas a tempo życia codziennego w przedszkolu
Maria Carmen Silveira Barbosa
Mama odbierze cię po leżakowaniu
Marta Korintus
Scenariusze czasu
Sonia Bellucci, Carla Massimetti Stella Picello,
Gina Sverko, Manuela Ravecca
W przedszkolu „powoli” znaczy „dobrze”
Penny Ritscher
Jak szybki powinien być postęp?
Simone Beller
„Oszukują nas wszystkie zegary”
Eulàlia Bosch
Czas w świecie dziecka – czas w świecie współczesnym
Lotta De Coster i Caroline Blanchard
Zatrzymać czas, usunąć zegary
Christine Schuhl
Czas wolny i czas uwolniony
Gaëlle Amerijck x
Nasz pośpiech ma krótkie nogi
Till Bastian
Bańki czasu
Paul O’Grady
Czas
Susanna Mantovani
W obronie prostoty
Eva Jansà
Kiedy jest czas na zabawę, wychowawcy muszą poczekać
Beatrice Vitali
Krytyczna refleksja sprzyja zmianom na lepsze
Claus Jensen
W centrum uwagi
Czas widziany oczami dziecka
Roger Prott
Będę kim zechcę – wprowadzanie edukacji do równości
do edukacji przedszkolnej
Barbara Roehrborn
OD REDAKC JI
Szanowni Czytelnicy,
Jak ten czas leci! Wydaje się, że dopiero wczoraj obchodzili-
śmy dziesięciolecie wydawania „Dzieci w Europie”, a dziś odda-
jemy Wam do rąk jubileuszowy 25. numer naszego pisma. Jest to
dla nas kolejna okazja do świętowania, dlatego na temat przewod-
ni numeru wybraliśmy czas.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat wzrosła liczba dzieci, które
mają możliwość korzystania z placówek wczesnej edukacji i opie-
ki – i to w coraz młodszym wieku – co oznacza, że rośnie odsetek
maluchów spędzających swoje dzieciństwo w środowisku zinsty-
tucjonalizowanym. Opisanej tendencji towarzyszy przekonanie,
czasem uzasadnione praktyką, że żłobek i przedszkole powinno
być nie tylko atrakcyjnym miejscem spotkań i zawierania przy-
jaźni, ale także niezbędnym elementem systemu zapewniającego
dzieciom jak najlepsze szanse na przyszłość. Stawką jest edukacja
dziecka, jego umiejętność czytania i liczenia – im wcześniej na-
byta, tym lepiej – dlatego wczesny sukces edukacyjny staje się
koniecznością.
W obecnym numerze z wielu powodów kwestionujemy za-
łożenie przedwczesnej edukacji, ponieważ „szybko” nie zawsze
znaczy „dobrze” – przecież krótkotrwałość działań powoduje
ogromne problemy. Głęboka koncentracja i zaangażowanie łączą
się raczej z nieśpiesznym upływem czasu. Dotyczy to zarówno
cech charakteru, jak i różnych aspektów działania.
Nie opowiadamy się za podkręcaniem wyśrubowanych norm
dla tempa i terminów – bo któż je właściwie określił? – ani dla
dzieci, ani dla nikogo innego. Czy maluch zawsze zyskuje, gdy
zmusza się go, by osiągał sukcesy w nauce od najmłodszych lat?
Najwcześniej nie zawsze znaczy najlepiej. Niektóre jednostki roz-
wijają się powoli. Powinniśmy dać im czas na okrycie ich wła-
snych możliwości.
10
11
12
14
16
18
19
20
22
24
26
29
31
Roger Prott
redaktor naczelny
33
Celem „Dzieci w Europie” jest:
• stworzenie forum do wymiany myśli, doświadczeń i informacji,
• nawiązanie dialogu między teorią a praktyką,
• podkreślanie szacunku dla różnorodności,
• wkład w rozwój polityki i praktyki na poziomie państwowym i europejskim,
• włączanie osiągnięć z przeszłości we współczesne rozwiązania.
„Dzieci w Europie” wspiera Bernard van Leer Foundation.
Polskie wydanie „Dzieci w Europie” nr 25 wsparła Fundacja Kolorowy Uśmiech.
4
Czas a tempo życia codziennego
w przedszkolu
Autorka zastanawia się nad codziennością przedszkola i podkreśla potrzebę
tworzenia cywilizacji radości i życia.
M
A R I A
C
A R M EN
S
ILV EIR A
B
A R BOSA
PRZYSPIESZONY CZAS KAPITALIZMU
dorosłym oraz dzieciom poczucie porażki i obniżoną samoocenę.
Pod koniec lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku Felix Guatarri
Jednym ze sposobów odcięcia się od kapitalistycznego poj-
zanotował ważne spostrzeżenie na temat przedszkola: Przedszko- mowania czasu jest uświadomienie sobie istnienia innych jego
le jest miejscem inicjacji, a pierwsza inicjacja dziecka polega na koncepcji. Na przykład Grecy odróżniają trzy pojęcia: chrónos
odnalezieniu się w czasie, przy czym nie chodzi tu o żaden okres – czas płynący kolejno od przeszłości poprzez teraźniejszość do
w dziejach, tylko o czas przyspieszony charakterystyczny dla go- przyszłości, kairós – chwilę, moment krytyczny, czy też okazję
spodarki kapitalistycznej.
oraz aión – czas pojmowany w kategoriach intensywności i nie-
Gdy francuski psychoterapeuta pisał te słowa, my, nauczyciele skończoności. Dawni mieszkańcy Mezoameryki wymyślili kalen-
nie mogliśmy jeszcze wiedzieć, że zmiany,
darze, które pozwoliły im odmierzać czas
jakie zajdą w ciągu następnych trzydziestu
diachronicznie i synchronicznie, a współ-
lat, charakteryzujące się szybkim tempem
czesne ludy Amazonii, np. Krahô, widzą
zjawisk i powszechnym upodobaniem do
w czasie siłę tworzącą życie w symbo-
konsumpcji, radykalnie odmienią nasze
licznym uniwersum poprzez przemijanie
życie codzienne oraz doświadczenie życio-
i zmiany – wschody i zachody słońca, su-
we nowych pokoleń.
szę i deszcz, czas słoneczny (szybki) i księ-
Procesy gospodarcze, kwestie rentow-
życowy (powolny). Bywa też, że czas nie
ności i racjonalizacji oraz ciągły pośpiech
istnieje jako osobne pojęcie, jak u plemie-
wywarły przemożny wpływ na naszą kon-
nia Amondawa, które liczy jego upływ
cepcję edukacji. Od kilku lat obserwujemy
sekwencyjnie, ale nie odróżnia teraźniej-
w przedszkolach – mimo ich pozornej pro-
szości od tego, co zdarza się wcześniej czy
duktywności, a może raczej mimo pozor-
później.
nego braku produktywności – obecność
Opisywane różnice pomogą nam zasta-
pedagogiki czasu przyspieszonego.
nowić się nad zależnością percepcji czasu
Na dowód tego można przytoczyć
od modelu społeczeństwa i sposobów orga-
wiele przykładów. Priorytetem jest wy-
nizowania zajęć dla najmłodszych.
konywanie zadań o łatwo mierzalnych
wynikach: wczesne uczenie czytania i pi-
CODZIENNE ŻYCIE SPOŁECZNOŚCI
sania, nauka języków obcych i rachunków,
Życie żłobka i przedszkola na ogół kon-
którym towarzyszy proces kompleksowej
centruje się na wydarzeniach codziennych,
oceny, mający przede wszystkim na celu
w których interakcja między dorosłymi
porównanie i sklasyfikowanie pod wzglę-
a dziećmi łączy się z organizacją przestrze-
dem przydatności rynkowej. Próbując
ni (meblami, wyposażeniem) oraz rodza-
MIA COUTO
okiełznać czas, edukatorzy wymyślają róż-
jem materiałów dostępnych dla dzieci
ne sztuczki – wykresy, harmonogramy czy
(gry, zabawki, przedmioty codziennego
procedury. Czas płynie chronologicznie, liniowo, sekwencyjnie użytku, materiały artystyczne, naukowe i techniczne).
Każdy uczestnik – niezależnie od wieku – wnosi różnorod-
i fragmentarycznie, służąc ocenie wydajności. Takie postrzeganie
czasu, typowe dla stosunków kapitalistycznych, niszczy nasze ży- ne doświadczenia kulturowe, społeczne i emocjonalne. Z czasem
wspólna przestrzeń staje się środowiskiem, miejscem spotkań,
cie codzienne i zubaża doświadczenia dzieciństwa.
gdzie toczy się życie społeczne.
Czas jest zmienną, której towarzyszy ruch, energia i rytm,
CZAS WIDZIANY INACZEJ
Aby na nowo przemyśleć kwestie związane z czasem w codziennej a to sprawia, że dzieci oraz nauczyciele mogą intensywnie prze-
edukacji dziecka należy zerwać z koncepcją linearności i przyspie- żywać doświadczenie wspólnotowości na co dzień. Czas nadaje
życiu indywidualnemu i społecznemu wymiar ciągłości, trwałości
szenia charakterystyczną dla systemu kapitalistycznego.
Pośpiech unieważnia osiągnięcia edukacyjne. Paradoksalnie i strukturę. Ale istnieją też inne ścieżki, inne sposoby postrzega-
przynosi wrażenie mnogości zadań do wykonania, ale funduje nia, istnienia i działania. Zasadnicze znaczenie ma praktyczne za-
Dzieciństwo to czas,
gdy jeszcze nie jest
za późno.
Gdy jesteśmy otwarci
na niespodzianki
i fascynacje.
Właśnie wtedy
zdobywamy
doświadczenie
gdy uczymy się
naszego własnego
postrzegania czasu.
Dzieci w Europie
nr
25 (13)
/
2014
5
stosowanie w życiu codziennym innych rodzajów percepcji czasu, w ten sposób doświadczeń daje estetyczną przyjemność, uwraż-
sposobów, które zrywają z jednolitą logiką jego pojmowania.
liwia na szczegóły, budzi życzliwość, podtrzymuje na duchu, po-
Czas na wspólne przebywanie z dziećmi powinien charakte- zwala poznać to, co stanowi o ulotnej urodzie życia. Narracja
ryzować się uwagą, zainteresowaniem, spokojem i wytrwałością, stwarza czas, ale potrzeba czasu na stworzenie narracji. Czas po-
przy jednoczesnym minimalizowaniu skłonności do nadmiernej wstaje poprzez narrację.
ingerencji.
Drobne działania prowadzone razem każdego dnia tworzą
CIESZYĆ SIĘ ŻYCIEM NA CO DZIEŃ
świat rzeczywisty i wyobrażony, otwierają szersze perspektywy, Jak pisał Boaventura Santos (2012): „Neoliberalizm przyno-
łączą sztukę tworzenia ze sztuką życia. Dzieci uczą się od doro- si ogromnej większości ludzi przede wszystkim lęk, cierpienie
słych wzorców zachowania, postaw wobec świata, kształtują swój i śmierć. Nie będziemy mogli skutecznie z nim walczyć dopóki
własny sposób bycia. Poznawanie poezji, muzyki, obrazów oraz nie przeciwstawimy mu cywilizacji nadziei, radości i życia”. Tę cy-
idei rozwija dziecięcą wrażliwość. Życie codzienne staje się prak- wilizację musimy stworzyć dla najmłodszych, z myślą o ich god-
tykowaniem rytuałów i powtórzeń, a jednocześnie umożliwia do- nym i szczęśliwym życiu, pamiętając o tym, co powiedział Mia
świadczenie niezwykłości pośród tego, co zwyczajne.
Couto: „kto mówi o czasie, mówi też o nadziei i towarzyszącym
Przedszkole nie może być miejscem, w którym dzieci po pro- jej oczekiwaniu”.
stu „spędzają” czas. Powinny go przeżywać z intensywnością cha-
rakterystyczną dla aión, tworząc własne doświadczenia dzieciń-
Maria Carmen Silveira Barbosa
to wykładowczyni na
stwa. Z pomocą wychowawców muszą się nauczyć, jak wykorzy-
Wydziale Pedagogiki Uniwersytetu Federalnego w Rio
stywać czas – indywidualnie i zbiorowo, by rozwijać swoje zdol-
Grande do Sul oraz felietonistka wychodzącego w Brazylii
ności i charakter. Zaowocuje to zwiększoną motywacją i będzie
czasopisma „Infancia Latinoamericana”.
źródłem radości dla każdego dziecka, wnosząc nową wartość do
licabarbosa@ufrgs.br
życia zbiorowego poprzez łączenie indywidualności z siłą grupy.
Nasze codzienne działania i kontakty międzyludzkie przesiąk-
BIBLIOGR AFIA
nięte są polityką, ale mają również aspekt etyczny, który polega na
COUTO, Mia. E se Obama Fosse africano? Rio de Janeiro: Rocco, 2012
tworzeniu nacechowanych szacunkiem relacji z innymi i budo-
SANTOS, Boaventura de Sousa. Democratizar, desmercantilizar e descoloni-
waniu wspólnej pamięci. Opowiadanie historii i przekazywanie
zar. Buenos Aires: s,12, 12 kwietnia 2012

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin