Pasierb J. Pionowy wymiar kultury.pdf

(4765 KB) Pobierz
PIONOW Y
W YM IA R
KULTURY
1
1
Janusz
St PASIERB
KULTURY
Janusz
ShPASIERB
i/A/dcwnictu/o ZNAK
Kraków 1983
SPIS TREŚCI
W s t ę p ........................................................................................................
5
Sytuacja człowieka we współczesnej kulturze
. . . .
7
Teologia i kultura w s p ó ł c z e s n a ............................................................16
1. B ó g ........................................................................................................17
2. Jezus Chrystus
...........................................................................19
3. Kościół
20
Człowiek współczesny wobec E w a n g e l i i ............................................. 25
1. Człowiek „techniczny”
............................................................ 26
2. Człowiek
„masowy”
................................................................... 30
3. Człowiek
„apokaliptyczny”
.....................................................33
Religijność i s z t u k a ..................................................................................38
Liturgia jako dzieło s z t u k i ................................................................... 52
Chrześcijańskie korzenie Europy S łow ia n ............................................. 62
Kultura polska wczoraj i d z i ś ............................................................74
Polska i K o ś c i ó ł ......................................................................................... 83
Miejsce kaznodziejstwa w kulturze p o l s k i e j ...................................... 90
Wizerunek Polaków .
.
104
Modlitwa współczesnych P o l a k ó w ..........................................................110
Matka Boska Częstochowska w kulcie i kulturze polskiej
.
117
Sługa kultury n a r o d o w e j .........................................................................132
Pomnik i narzędzie k u l t u r y ................................................................. 138
Ksiądz — pracownik k u lt u r y ................................................................. 145
Prorokowanie i ś w i a d e c t w o ................................................................. 148
WSTĘP
Kultura współczesna jest — dzięki swoim wymiarom po­
ziomym — kulturą bez precedensu: jej granice są grani­
cami globu. Po raz pierwszy człowiek zaczyna przeżywać
swoją przynależność do rodziny ludzkiej. Żyjąc do tej po­
ry w różnych przebraniach, po raz pierwszy przeżywa sy­
tuację archetypową, w jakiejś mierze odzyskuje pierwotną
nagość, jest po prostu człowiekiem:
anthropos.
Choć dla niektórych kultura pozostaje — jak powie­
dział Henryk Elzenberg — „heroiczną i nieudałą próbą
nadania sensu życiu ziemskiemu bez oparcia o zaplecze
metafizyczne” , to wielu, obserwując rozciągnięcie i spła­
szczenie kultury, dostrzega doniosłość jej pionowych wy­
miarów. Spoglądając w „dół” , trzeba dostrzec znajdującą
się poniżej kultury naturę. O tym, że przyroda jest w sta­
nie niszczyć dzieła kultury, wiedzieliśmy zawsze. Po raz
pierwszy jednak kultura stanęła wobec obowiązku rato­
wania natury przed zagładą. Jest to sprawa olbrzymiej wa­
gi, wszak przyroda nie tylko otacza, ale znajduje się tak­
że wewnątrz człowieka. Ustalenie stosunku zachodzącego
między kulturą a naturą nigdy nie było łatwe, zawsze wy­
czuwano tutaj jakieś napięcie. Czy bez rezygnacji z czło­
wieczeństwa wolno człowiekowi słuchać natury, głuchej
i ślepej na wartości? Prawo dżungli nie może być prawem
dla człowieka. Po doświadczeniach naszego stulecia zdaje­
my sobie też sprawę z kruchości kultury w nas i obok
nas; w jednej godzinie potrafi! ją zagłuszyć ryk i bełkot
troglodyty. Bardziej niż kiedykolwiek czujemy, że kultura
musi być walką, heroiczną obroną i rozwojem człowieczeń­
stwa. W człowieku natura wyrasta najwyżej i; przekracza
prawa ziemskiego ciążenia. Uświadamiamy sobie grozę po­
zbawienia kultury ludzkiej tego, co znajduje się „powyżej
5
dachu” , owego „zaplecza metafizycznego” , filozofii, etyki,
religii. W chrześcijaństwie, gdzie kult Boga nieustannie
rodził i bogacił kulturę człowieka, wzrosło w X X wieku
poczucie odpowiedzialności za jej losy. Zajął się tym so­
bór powszechny, było to troską ostatnich pontyfikatów.
Coraz wyraźniej Kościół pragnie odegrać rolę krytyczne­
go sumienia kultury i wzbogacać jej wymiar pionowy.
Człowiekowi uczestniczącemu w kulturze „globalnej” , no­
wemu człowiekowi uniwersalnemu chciałby przypomnieć,
że żyje w nim i oddycha — człowiek wieczny, syn Boga.
O
różnych formach obecności Ewangelii w przeszłości
i teraźniejszości, o przenikaniu się wzajemnym chrześci­
jaństwa i kultury, zwłaszcza polskiej, o jej aktualnych za­
grożeniach, możliwościach i szansach, chcą mówić zebrane
w tej książce artykuły, odczyty, przemówienia.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin