1. Uwarunkowania rozwoju języka. Która z koncepcji znajduje najlepsze odniesienie do praktyki edukacyjnej.
1. Koncepcja behawiorystyczna Skinnera
Dziecko naśladuje język taki jakim posługuje się otoczenie. Odbywa się to na poziomie bodziec – reakcja- wzmocnienie. Bodźce płyną z otoczenia i dostarczają wzorce mówienia ,Dziecko naśladuje język otoczenia, kojarzy słowa i grupy słów z zachowaniem w określonej sytuacji (poznaje funkcje wyrazów, zwrotów i całych wypowiedzeń)
Wzmacnianie naśladowania języka dorosłych
- Dziecko jest nagradzane za swoje wypowiedzi
2. Teoria Bernsteina
Kody językowe:
- kod porozumiewania się ograniczony ( sztywność i niski poziom struktur syntaktycznych, mało rozwinięte słownictwo)
- kod porozumiewania się rozwinięty – cechuje się rozległym i urozmaiconym zakresem leksykalnym oraz bogactwem konstrukcji składniowych. Kod ten sprzyja wyrażaniu własnych intencji, formułowania sądów oraz ich uzasadnień i konsekwencji.
3. Teoria wrodzonej zdolności człowieka Chomsky
Dziecko nie uczy się języka drogą wytwarzania nawyków językowych. W każdym człowieku tkwią wrodzone zdolności językowe. Dziecko opanowuje abstrakcyjne reguły produkowania wyrazów i zdań. W tym zawiera się kreatywny charakter języka.
Koncepcja ta podkreśla odmienność języka dziecka od języka dorosłych. Zakłada, że główną rolę w opanowywaniu języka odgrywa aktywność własna.
4. Model interakcyjny
Dziecko tworzy własny system językowy, który metodą kolejnych przybliżeń staje się podobny do języka dorosłych. Wpływ zarówno wrodzonych zdolności jak i środowiska. System budowany poprzez aktywność jednostki jak i aktywność środowiska.
Aktywność jednostki- tworzy własny system językowy, dziecko samo „organizuje sobie ćwiczenia językowe”
Aktywność otoczenia działającego na dziecko- rola otoczenia polega na włączeniu się w krąg poszukiwań językowych dziecka. Polega na inspirowaniu i organizowaniu przestrzeni do rozwoju dziecka a także służenia przykładem
Która z koncepcji znajduje najlepsze odniesienie do praktyki edukacyjnej ?
Wydaje mi się ,że chodzi o model interakcyjny
2. Koncepcja Bernsteina a kody językowe. Jakie wskazania dla praktyki edukacyjnej wynikają z tej koncepcji
1. kod porozumiewania się ograniczony ( sztywność i niski poziom struktur syntaktycznych, mało rozwinięte słownictwo)
2. kod porozumiewania się rozwinięty – cechuje się rozległym i urozmaiconym zakresem leksykalnym oraz bogactwem konstrukcji składniowych. Kod ten sprzyja wyrażaniu własnych intencji, formułowania sądów oraz ich uzasadnień i konsekwencji.
Jak widać kody te bardzo się od siebie różnią. Bernstein zauważył też, że dzieci pochodzące z klasy średniej potrafiły się posługiwać obydwoma rodzajami kodu, dzieci zaś z klasy robotniczej tylko jednym z nich – kodem ograniczonym. Dla dzieci z klasy średniej kodem po który sięgały jako pierwszy był kod rozwinięty.
Wskazania do praktyki muszą być spełnione warunki które :
- będą odbierały werbalnie ucznia
- dostarczały pozytywnych doświadczeń językowych
- które będą rozwijały aktywność językową uczniów
- które będą dawały możliwość eksponowania sprawności językowej.
3. Przedmiot badań psycholingwistyki oraz jej znaczenie
· Psychologiczne podstawy funkcjonowania języka, tzn. to jak język jest przyswajany, przetwarzany oraz wykorzystywany przez ludzki umysł.
· językowego funkcjonowania człowieka w aspekcie wpływu czynników psychologicznych.
· przyswajanie języka przez małe dziecko
· nabywanie kolejnego języka, procesy związane z tworzeniem własnych wypowiedzi, jak i rozumieniem wypowiedzi innych osób.
Znaczenie psycholingwistyki oraz badań prowadzonych ma szeroki zakres. Pomagają one( badania) przede wszystkim w rozumieniu procesów warunkujących przyswajanie mowy, a także okoliczności sprzyjających lub utrudniających komunikację. Są również istotne w tworzeniu planów pomocy w razie występowania trudności komunikacyjnych. Jest to o tyle istotny dział nauki, że mowa jest podstawowym sposobem porozumiewania się z otoczeniem.
4. Wyjaśnij pojęcie sprawności językowej, wskaż zasadność kształcenia językowego
Sprawność językowa – zdolność posługiwania się językiem w sposób odpowiedni do sytuacji i celu, pozwalający nadawcy na przekazanie zamierzonego komunikatu w sposób zrozumiały. Sprawność językową osiąga się poprzez dobór właściwych środków językowych. Dobór ten powinien uwzględniać takie czynniki jak:
· zdolności percepcyjne odbiorcy – należy używać słownictwa zrozumiałego dla adresata komunikatu, nie korzystać ze słownictwa erudycyjnego lub specjalistycznego, jeśli nie ma pewności, że adresat wypowiedzi jest z nim zaznajomiony;
· poruszany temat – np. nie należy używać wyrażeń nacechowanych humorem lub ironią w rozmowach na tematy smutne, natomiast wypowiadając się na tematy codzienne lub błahe powinno się unikać słownictwa książkowego i wyszukanego;
· sytuację komunikacyjną – należy rozróżniać sytuacje oficjalne od nieoficjalnych i dopasowywać do nich odpowiednio język staranny lub potoczny.
Osiągnięcie sprawności językowej wymaga świadomości językowej, polegającej na znajomości różnych odmian języka (stylistycznych, środowiskowych, terytorialnych i chronologicznych), posiadania bogatego zasobu słownictwa, a także umiejętności korzystania z tej wiedzy.
W kształtowaniu sprawności językowej chodzi nie tylko o etap szkolny ale przede wszystkim o to by człowiek radził sobie przez całe życie. Prawidłowy rozwój, kształcenie językowe daje człowiekowi
· możliwość wyrażania własnych myśli i pragnień
· pozwala uniknąć napięć emocjonalnych
· ułatwia sprawne pisanie i czytanie
· umożliwia szybszy rozwój słownictwa
· szybszy rozwój społeczny.
5. Etapy rozwoju mowy dziecka
W rozwoju mowy językoznawcy wyróżniają następujące okresy:
- okres melodii, zwany również okresem przygotowawczym (0-1),
- okres wyrazu (1-2),
- okres zdania (2-3),
- okres swoistej mowy dziecięcej (3-7).
Okres melodii (sygnału apelu) przypada mniej więcej na pierwszy rok życia (0-1). Formami wokalnymi, które poprzedzają mowę właściwą (artykułowaną) są krzyk, głużenie, gaworzenie i echolalia.
· Przez pierwsze 2-3 tygodnie życia krzyk niemowlęcia nie jest jeszcze – w naszym odbiorze zróżnicowany. Różnicowanie następuje między 2 i 5 tygodniem.
· W wieku około 2 – 3 miesiąca, pojawia się u dziecka samorzutnie bez wpływu otoczenia wydawanie dźwięków zwane głużeniem, gruchaniem lub guganiem.
· Około szóstego miesiąca życia niemowlę zaczyna łączyć strumień oderwanych dźwięków w gaworzenie. Tutaj mamy do czynienia z zamierzonym, świadomym powtarzaniem dźwięków.
Okres wyrazu.
W wieku 18 miesięcy przeciętne dziecko posiada słownik liczący około 50 słów, które umie powiedzieć, oraz około 100 słów, które rozumie. Mniej więcej w tym wieku u wielu dzieci obserwujemy zjawisko określane jako eksplozja nazywania. Polega ono na etykietowaniu wszystkiego, co znajduje się w zasięgu wzroku.
Okres zdania (sygnału dwuklasowego) trwa zazwyczaj od 2 od 3 roku życia. W tym okresie wyłaniają się poszczególne kategorie gramatyczne, gwałtownie wzbogaca się słownik. Mowa ulega dalszemu doskonaleniu. Dziecko powinno już wymawiać wszystkie samogłoski ustne i nosowe. Najczęściej używa rzeczowników – nazw konkretnych przedmiotów.
Okres swoistej mowy dziecięcej (swoistych form językowych) trwa od 3 do 7 lat. Kończy się wraz z opanowaniem przez dziecko poprawnej wymowy. Może trwać kilka lat. Dziecko prowadzi teraz swobodne rozmowy. W związku z rozwojem sprawności językowej rośnie liczba pytań stawianych przez dzieci, u niektórych naliczono ich ponad czterdzieści dziennie. Co się tyczy wymowy, ukształca się ona pod koniec tego okresu ostatecznie.
6 Przedstaw istotę konwersacji w przestrzeni szkolnej. jakie warunki muszą być spełnione aby nauczyciel i uczeń mogli ze sobą rozmawiać?
Proces komunikacji w nauczaniu jest bardzo ważny. Nadawcą jest tu wychowawca - nauczyciel, a odbiorcą wychowanek - uczeń. Komunikowanie jest jedną z form działalności człowieka. Człowiek jest istotą społeczną poprzez zdolność komunikowania. Komunikowanie jest zawsze osobowe. Jest to proces w trakcie którego jedna osoba sprawia, że jej informacje, które chce przekazać stają się znane i zrozumiane dla drugiej osoby lub grupy osób. Człowiek skazany jest na komunikację. Komunikacja to ciągłe zapraszanie do przekraczania samego siebie, wychodzenie poza bariery, opory, przeszkody. Radość jest potwierdzeniem tego, że komunikacja się udała. Proces komunikowania nie może zaistnieć bez osób, bez przekazu informacji (treści tego przekazu), bez zrozumienia (informacji zwrotnej). Komunikowanie to proces ciągły, społeczny, kreatywny, dynamiczny, symboliczny, celowy, świadomy i złożony.
W komunikacji ważne jest przekazywanie i pozyskiwanie informacji w celu podjęcia konkretnych działań, decyzji, osiągnięcia określonych celów, sprawowanie kontroli, egzekwowanie powinności, wyznaczanie ról społecznych, obowiązków względem siebie i innych. Komunikacja umożliwia wyrażanie uczuć, pozwala na ekspresję emocji, daje szansę na zaspokojenie potrzeb psychospołecznych, a także zachęca do podejmowania określonych czynności, zmiany zachowań, osiągania celów.
Klasa jest ważnym terenem doświadczeń i uczenia się społecznego. Kształtowanie dobrej atmosfery w klasie jest modelowaniem optymalnego rodzaju stosunków międzyludzkich. Jest ono szkołą życia społecznego i przyczynia się do utrwalania pozytywnych postaw wobec innych ludzi, współpracy, aktywności i zaangażowania.
Postawa sympatii i akceptacji wobec uczniów kształtuje pozytywną, konstruktywną, pełną zaufania atmosferę. Sama sympatia jednak nie wystarcza. Powinny jej towarzyszyć jeszcze określone umiejętności wychowawcze, z których na pierwsze miejsce wysuwa się umiejętność utrzymywania w klasie jasnej, czystej, otwartej komunikacji, polegającej na swobodnym przepływie informacji w obie strony oraz komunikowania wprost swoich opinii i zamiarów.
Nauczyciel kształtuje ze swoją klasą odrębne zasady komunikacji, zachęcając uczniów do określonych zachowań, wyrażając (niekoniecznie werbalnie) niezadowolenie z innych, nagradzając i karząc. Warto więc zastanowić się jaki rodzaj komunikacji się tworzy, czy rzeczywiście jest on słuszny. Komunikacja powinna być otwarta. Polega ona na ujawnianiu swoich prawdziwych myśli, uczuć, oczekiwań w stosunku do innych osób w grupie. Nie chodzi tu o proponowanie zwierzania się z intymnych spraw, ale gotowość wyrażenia tego co się w uczestniku dzieje w związku z problemem, który wymaga rozwiązania. Nauczyciel powinien włączać się do tego typu komunikacji.
W komunikacji ważne jest akceptowanie ucznia takiego jakim jest, z różnymi jego niedoskonałościami, akceptowanie nie tylko jego osiągnięć i wysiłków zgodnych z życzeniami nauczyciela, ale również nieudanych prób, okresowej apatii, zniechęcenia, jak i najróżnorodniejszych uczuć, także niepokoju, czy niechęci. Ta akceptacja jest wyrazem zaufania wobec tkwiących w człowieku możliwości zmiany i rozwoju.
Warunki komunikacji:
- wytworzenie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa psychologicznego (uczeń czuje się bezpieczny w kontakcie z nauczycielem)
- powstrzymanie się od ocen szczególnie krytycznych
- dobrowolne uczestnictwo w spotkaniu z nauczycielem (bez otwartego komunikowania się, rozumienia zarówno myśli jak i uczuć drugiego człowieka, nie sposób udzielić mu właściwej pomocy)
- komunikacja werbalna jest zgodna z komunikacja niewerbalną
- używanie komunikatów typu "Ja", są one skuteczne, gdy są jasno sformułowane
- pokonanie dystansu dzielącego nauczyciela od ucznia (od pierwszego spotkania wytwarza się związek dodatni lub ujemny, modyfikowany w trakcie kolejnych spotkań)
- okazywanie zainteresowania ze strony nadawcy, jak i odbiorcy;
- dawanie pozytywnych wzmocnień (uśmiech, spojrzenie, pochwała);
- szukanie cech wspólnych, a także uważne słuchanie partnera.
- docenianie przez innych i okazywanie im zainteresowania wpływa na motywację do trwania w kontakcie, utrzymania relacji
- Zrozumienie komunikatu nadawanego przez nadawcę (efektywna komunikacja, prawidłowa).
-Okazywanie szacunku drugiej osobie (przez nie ignorowanie, także w komunikatach niewerbalnych).
- Aktywne słuchanie.
- Kontakt wzrokowy.
7. Jakie warunki muszą być spełnione, aby można było mówić o efektach kształcenia językowego?
v è Kształcenie językowe może przynieść pożądany efekt w postaci wysokiego poziomu sprawności językowej uczniów tylko wówczas, jeśli będzie uwzględniać:
v - kształcenie sprawności systemowej – człowiek praktycznie zna elementy systemu językowego, zna także normy poprawnościowe regulujące życiem wybranych środków językowych,
v - kontekst sytuacyjny – człowiek potrafi dostosować swą wypowiedź do różnych okoliczności związanych z sytuacją mówienia, w której się znajduje, m. in. do miejsca, czasu, tematu, liczby odbiorców,
v - kontekst społeczny – człowiek potrafi dostosować swą wypowiedź odpowiednio do rangi odbiorcy, funkcji, którą odbiorca pełni w określonej społeczności,
v - kontekst pragmatyczny wypowiedzi – człowiek umie osiągnąć cel za pomocą odpowiednio skonstruowanej wypowiedzi.
8. Omów znaczenie umiejętności Analizy Syntezy Słuchowej w kształceniu języka ucznia.
v èanaliza i synteza słuchowa–
v analiza słuchowa- to umiejętność dzielenia zdań na słowa, słów na sylaby i głoski.
v synteza słuchowa - to umiejętność składania zdań z wyrazów, słów z sylab lub głosek.
v Umiejętność analizy słuchowej jest podstawą pisania (aby zapisać wyrazy trzeba umieć wydzielać ze zdań wyrazy, a z wyrazów sylaby i głoski).
v Umiejętność syntezy słuchowej jest podstawą czytania (aby przeczytać wyrazy trzeba umieć złożyć słowa z sylab i głosek).
v Synteza jest podstawą czytania, a analiza pisania!
O powodzeniu dziecka w początkowym okresie nauki decyduje jego prawidłowy rozwój intelektualny, społeczny, emocjonalny, fizyczny, motoryczny oraz poziom funkcji analityczno-syntetycznych.
Analiza i synteza sylabowa, morfemowa, logotomowa, logotomowo- fonemowa i fonemowa ćwiczy sprawność analizatora słuchowego i jest wykorzystywana w procesie przygotowania do nauki czytania i pisania a więc kształcenia języka ucznia.
Od sprawności słuchu fizjologicznego zależy stopień rozwoju słuchu fonetycznego. Jednak między słuchem fizjologicznym a fonetycznym istnieją zasadnicze różnice. Dzieci niedosłyszące źle odbierają dźwięki odległe, lecz kiedy je usłyszą, prawidłowo analizują i syntezują. Słuch fonematyczny zwany jest słuchem mownym, gdyż od jego sprawności zależy różnicowanie dźwięków mowy ludzkiej. Dzięki niemu potrafimy odróżnić np. głoskę "p" od "b". Słuch fonematyczny wykorzystuje procesy analizy i syntezy słuchowej. Analiza słuchowa polega na odebraniu bodźca i rozebraniu go na elementy. Dzięki syntezie możliwe jest złożenie elementów w całość dźwiękową. Opanowanie umiejętności czytania i pisania jest dla dziecka bardzo trudne. Wyraz, który dotąd znało jako całościową jednostkę języka stanowi ciąg fonetyczny. Jego składniki (głoski) nie są pojedynczo, odrębnie wymawiane. Są one artykulacyjnie powiązane. W szybkiej mowie zlewają się, a niektóre nikną podczas mówienia. Ich artykulacja często jest różna w zależności od miejsca w wyrazie. Uczeń musi najpierw poznać strukturę języka mówionego poprzez obserwację i analizę dźwięku, by później przenieść ją na znaki graficzne, litery i ich połączenia. Inaczej nie można nauczyć się ani pisać, ani czytać. Przy zaburzonej analizie i syntezie słuchowej występują liczne błędy w czytaniu i pisaniu.
1. Błędy w pisaniu:
- mylenie głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych (np. p-b, t-d);
- mylenie głosek ustnych i nosowych (np. m-b, ą, ę - om,em);
- trudności w różnicowaniu zmiękczeń (np. ś-si, ć-ci);
- trudności w różnicowaniu pisowni i-j;
- opuszczanie wyrazów lub ich końcówek;
- zniekształcenia wyrazów z utratą ich sensu np. kobanka (koleżanka);
- zniekształcenia wyrazów lub przekręcenie tekstu przy pisaniu ze słuchu;
- rozdzielanie wyrazów lub ich łączenie np. zastołem;
- opuszczanie lub dodawanie sylab, liter, wyrazów;
2. Błędy w czytaniu:
- trudności w składaniu sylab i wyrazów;
- trudności w zapamiętaniu, powtórzeniu trudnych wyrazów i dłuższych zdań;
- uporczywe literowanie;
- utrudnione przejście od literowania i sylabizowania do czytania całościowego;
- przekręcanie wyrazów i sylab;
- opuszczanie lub dodawanie głosek podczas czytania;
- zlewanie grup głosek.
9. Język jako narzędzie komunikacji. Omów funkcje tekstów językowych.
Język jako narzędzie komunikacji:
· Język jest zbiorem znaków naturalnych i sztucznych. Znakami mogą być: przedmioty, zjawiska, zachowania, które kierują uwagę. Szczególną uwagę zwracamy na znaki językowe.
· Język służy do komunikacji międzyludzkich i czynimy to za pomocą znaków: umyślnych, nieumyślnych, celowych, niecelowych.
· Język składa się ze słownictwa i z reguł, które łączą je w większe całości (grupy wyrazowe, zdania).
· Istnieją języki naturalne (język polski, francuski, włoski) oraz języki sztuczne (np. matematyczne).
· Podstawową formą języków naturalnych jest forma dźwiękowa.
· Język naturalny jest systemem dźwięków, który powstał drogą spontanicznego rozwoju, służy on członkom społeczności żeby mogli się komunikować. Język stanowi klucz do świata ludzi – jest bardzo ważny w nauczaniu. Za pomocą języka poznajemy świat i dzięki niemu budujemy go. Dzięki językowi wchodzimy w kontakty międzyludzkie z całymi kulturami (współczesnymi i przeszłymi), jest też elementem tożsamości narodowej. Póki żyje naród, żyje też jego język. Język tworzą ludzie, naukowcy, poeci, przemysłowcy itd. Język jest również wartością samą w sobie!
Funkcje przekazu językowego
· Funkcja komunikacyjna, przedstawieniowa – najważniejsza funkcja języka! Do niej odnosi się to co jest wyżej J
· Funkcja informatywna – nadawca porozumiewa się z odbiorcą w celu przekazania mu informacji (o sobie samym, o świecie). Będą to teksty, w których nadawca wyjaśnia terminologię (np. gazety, encyklopedie, słowniki, podręczniki, książki naukowe, popularno-naukowe, regulaminy). Cechy tekstu: zawiera dużo informacji przekazanych w sposób jasny i zrozumiały, dominują zdania oznajmujące, pojedynczo lub dwukrotnie złożone, orzeczenia występują w 3 osobie liczbie pojedynczej lub mnogiej, brak oceniania, dużo nazw własnych, obiektywizm.
...
patka_31