zagadnienai finanse.docx

KLASYFIKACJA ZJAWISK FINANSOWYCH

1.       KRYTERIA PRZEDMIOTOWE (według funkcji wyodrębniania zjawisk)

- przychody i odchody ekwiwalentne tzw. rynkowe – powstają w mikropodmiotach gospodarczych prowadzących działalność wytwórczą, handlową i usługową

- przychody i wydatki redystrybucyjne

transfery – brak wzajemnego ekwiwalentnego powiązania państwo-organizacje samorządowe, są one efektem decyzji politycznych a nie rynkowych. Strumienie o charakterze transferu:

·         podatki, opłaty, emerytury                                          subwencje – wsparcie finansowe bez wskazania konkretnego celu

·         renty, zasiłki, dotacje                                                        dotacje – bezpośrednio skierowane na daną działalność

·         subwencje, składki na ubezpieczenie społeczne

- przychody i wydatki pieniężne kredytowe

2.       KRYTERIUM PODMIOTOWE (w jakich podmiotach powstają środki finansowe)

- finanse przedsiębiorstw

·         przychody: ze sprzedaży towarów, usług, składników majątku mających charakter ekwiwalentny (kredyty, transfery z rynku kapitału i z budżetu)

·         wydatki: zakup czynników

- finanse ludności (gospodarstw domowych), wynagrodzenia w sektorze prywatnym – ekwiwalentne;

w sektorze publicznym – transfery

- finanse banków

·         przychody: za odsetki od udzielanych kredytów i prowizje

·         wydatki: oprocentowane, wynagrodzenia

- finanse komercyjnych instytucji ubezpieczeniowych

- finanse państwa, samorządów terytorialnych i instytucji ubezpieczenia społecznego

·         o charakterze transferu – podatki, opłaty, kary, dochody państwowych przedsiębiorstw, zyski banku centralnego

·         o charakterze redystrybucyjnym – pożyczki państwa w postaci obligacji

FUNKCJA FINANSÓW

- Redystrybucyjna – wtórne korygowanie dochodów pomiotów niepublicznych ukształtowanych pierwotnie w wyniku sytuacji rynkowej (za pomocą transferu). Wzrost lub redukcja dochodu pierwotnego, np. kredyty preferencyjne dla rolnictwa, dopłaty bezpośrednie, podział subwencji ogólnej dla gmin o niższym poziomie dochodów

- Stabilizacyjna – hamowanie ekspansji gospodarczej w okresie jej wzrostu i pobudzenie aktywności w okresie pojawiania się symptomów kryzysu.

- Alokacyjna – finanse publiczne przyczyniają się do alokacji (rozmieszczenia) czynników wytwórczych, wytwarzanych dóbr materialnych, a także kulturalnych czy sportowych;  w finansach publicznych przyczynia się do rozmieszczenia zasobów gospodarczych między sektorem publicznym a prywatnym

INSTRUMENTY EKONOMICZNE FINANSOWANIA OŚ W UJĘCIU INSTRUMENTALNYM

Środki na przedsięwzięcia ekologiczne w Polsce przeznaczają:

- podmioty gospodarcze

- BOŚ SA, banki komercyjne

- fundusze ekologiczne

- budżety województw, powiatów, gmin

- budżet państwa

- fundacje ekologiczne

- zagraniczne instytucje finansowe

- towarzystwa leasingowe

- osoby prywatne

INSTRUMENTY WSPOMAGAJĄCE SYSTEM FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ EKOLOGICZNYCH W POLSCE:

1. INSTRUMENTY PRAWNO-ADMINISTRACYJNE

- akty prawne (ustawy, rozporządzenia)

·         nakazy, zakazy

·         akty administracyjne: licencje, koncesje, zezwolenia, zgody

·         normy: emisji, immisji, produktywne

2. INSTRUMENTY EKONOMICZNE

- motywacyjno-sankcyjne

·         opłaty ekologiczne, kary pieniężne

- instrumenty zasilania

·         dotacje

·         pożyczki preferencyjne, kredyty preferencyjne

preferencje podatkowe

1.                   Charakter finansów publicznych

è                 Środki o charakterze transferu

Podatki, opłaty, kary, dochody państwowych przedsiębiorstw, zysk banku centralnego

è                 Środki redystrybucyjne

Pożyczki państwa w postaci obligacji

1.                   co to jest system finansowy

systemy finansowe Obejmują rynki, pośredników, firmy usługowe oraz inne instytucje wykorzystywane przy podejmowaniu decyzji finansowych przez osoby fizyczne, firmy oraz urzędy państw.

2.                   porownanie systemow finansowych panstwa z systemami finansow OS

3.                   Źródła finansowania OS, prywatne, zagraniczne.

INSTRUMENTY EKONOMICZNE OŚ W POLSCE I INNYCH KRAJACH UE (istota, funkcje, cele):

I.                     OPŁATY – obciążenia finansowe ponoszone przez podmioty gospodarcze za korzystanie z zasobów i walorów środowiska

Za korzystanie ze środowiska, za:

- przejmowanie gruntów na cele nierolnicze i nieleśne

- wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego

- składowanie odpadów

- usuwanie drzew i krzewów

- pobór wody

- wprowadzanie do wód stanowiących własność państwa ścieków i wód kopalnych, zawierających związki chlorów i siarczków

Wszystkie jednostki posiadające pozwolenie wodnoprawne (pow. 5m3/d)

Podmioty ponoszące opłaty ekologiczne przeznaczają na działania ekologiczne wg prawa Oś:

- przedsiębiorcy (osoby fizyczne, prawne, jednostki organizacyjne nie będące osobami prawnymi)

- osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie upraw rolnych, chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa, rybactwa)

- osoby wykonujące zawód medyczny

- jednostki organizacyjne nie będące przedsiębiorcami
- osoby fizyczne inne niż powyżej, ale korzystające ze środowiska w zakresie w jakim korzystanie wymaga pozwolenia

Opłaty i podatki ekologiczne stosowane w Polsce ze względu na przeznaczenie:

1. Opłaty ekologiczne służące finansowaniu inwestycji ochronnych

a) Przeznaczane na FOŚiGW wszystkich szczebli

- opłata za korzystanie ze środowiska uregulowane w ustawie POŚ

- za wprowadzanie gazów

- pobór wody

- wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi

- składowanie odpadów

b) Przeznaczane na fundusze gminne

- za usunięcie drzew lub krzewów

- za odbieranie odpadów ustalone decyzją administracyjną

c) Przeznaczane na NFOŚ i GW

- opłaty za funkcjonowanie systemu handlu uprawnieniami do emisji za przyznanie uprawnień do emisji i opłata za pierwszy wpis do Krajowego Rejestru Uprawnień do Emisji

- za wprowadzenie do obrotu na terytorium kraju substancji kontrolowanych

- należności i opłaty przewidziane w ustawie Prawo Wodne

- opłaty produktowe za opakowania i produkty uciążliwe dla środowiska

- opłaty produktowe za zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny

- opłata za pojazdy wycofane z eksploatacji

- opłata związana z eksploatacją kopalin

- opłata rejestracyjne za wydawanie pozwolenia zintegrowanego.

d) Przeznaczone na FOGR

- opłaty związane z wyłączeniem gruntów

e)Przeznaczone na FL

- wyłączenie z produkcji gruntów leśnych

- przedwczesny wyrąb lasów

f) Gospodarstwa pomocnicze przy PN

- wstęp i udostępnienie parku

2. Opłaty i podatki nie służące finansowaniu inwestycji odliczanych

a) Przeznaczone do budżetu państwa

- podatek akcyzowy od paliw silnikowych, olejów opałowych, gazu i energii elektrycznej

b) Przeznaczone do budżetu gminy

- podatek od środków transportu

- podatek leśny

- opłata miejscowa

- opłata uzdrowiskowa

- opłata skarbowa za pozwolenie na wprowadzanie substancji do środowiska, pozwolenie wodno-prawne, zezwolenie na dopuszczanie środków ochrony roślin do obrotu

- opłaty związane z eksploatacją kopalin

c) Przeznaczone do Krajowego Funduszu Drogowego

- opłata paliwowa

- opłata za przejazd pojazdu samochodowego po drogach krajowych

d) Przeznaczane do Funduszu Kolejowego

- opłata paliwowa

II.                   PODATKI:

- różnica między opłatą, a podatkiem związana jest z ich wykorzystaniem

- opłaty powinny być zwrotnie przekazywane na cele OŚ na fundusze celowe

- podatki są ogólnym dochodem budżetowym i nie muszą być wykorzystywane do przedsięwzięć ekologicznych

III.                  SUBWENCJE I DOTACJE:

- dotacje i pożyczki z NFOŚ i GW na przedsięwzięcia OŚ

- preferencyjne zasady kredytowania NFOŚiWG i BS Funduszy Spójności

- ulgi w podatku dochodowym (przy wykorzystaniu odpadów)

- dotacje budżetowe (minimalne w wyniku urynkowienia) 

IV.                 BODŹCE FINANSOWE WSPIERAJĄCE EGZEKUCJE PRAWA:

- kary za: przekroczenia i nieprzestrzeganie ustaleń, brak decyzji, naruszenie ustaleń

- kary są wyższe od opłat

- zaliczenie kar i odszkodowań do wydatków nie stanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwiększających podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym jest strata nieuzasadniona

Funkcje kar:

- represyjna – obciąża wyniki gospodarcze

- prewencyjna – zmusza do działań ochronnych

- kompensacyjna – zasila fundusze ochrony środowiska

Tryb określenia opłat:

- tryb administracyjny decyzyjny (np. usunięcie drzew)

- tryb bezdecyzyjny – opłaty obliczone samodzielnie przez jednostki. Dot. to opłat regulowanych ustawą POŚ, za każde półrocze

- za korzystanie ze środowiska – na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania

- za wprowadzenie gazów lub pyłów wynikające z eksploatacji urządzeń (np. środków transportu)

Wykazy do urzędów:

- Urząd Marszałkowski – opłaty z tytułu korzystania ze środowiska

- Urząd Marszałkowski, wójt, burmistrz, prezydent miasta – za składowanie odpadów

- WIOŚ – wszystkie wykazy (z wyjątkiem informacji o wodach opadowych i hodowli ryb innych niż łososiowate)

Metody opłat:

- bezpośrednia – opłaty wnoszone są bezpośrednio na rachunek bankowy odpowiednich funduszy

- pośrednie – wstępne gromadzenie funduszy na rachunkach Urzędu Marszałkowskiego, a po odliczeniach i zwiększeniach na fundusze celowe, zazwyczaj do końca następnego miesiąca

Fundusz celowy – o charakterze publicznym; powołany ustawowo (ustawa o finansach publicznych) jest jedną z form organizacyjno-prawnych jednostek, należących do finansów publicznych podobnie jak organy władzy publicznej czy rządowej, jednostki samorządu terytorialnego czy jednostki badawczo-rozwojowe.

Fundusze publiczne

Fundusze pozabudżetowe                            służą organom władz publicznych do gromadzenia środków pieniężnych ze ściśle określonych

Fundusze parabudżetowe                            źródeł

Kryteria funduszy celowych:

- musi być powołany ustawowo (reguluje to ustawa o finansach publicznych)

- wpływy muszą pochodzić ze ściśle określonych źródeł

- dopływ tych środków musi mieć charakter stały

- wydatki są przeznaczone na realizację określonych zadań, których zakres zależy od wysokości zgromadzonych środków

- nie ma konieczności rozliczania w okresie rocznym z uwagi na racjonalność wydatków

Funkcje funduszy celowych:

- alokacyjna

- redystrybucyjna

- mobilizacyjna

- racjonalizacji wydatków publicznych.

Rodzaje funduszy w zależności od realizacji zadań:

- państwowe fundusze celowe powołane do realizacji zadań wyodrębnionych przez budżet państwa

- jednostek samorządu terytorialnego – gminne, powiatowe lub wojewódzkie

Rodzaje funduszy celowych według kryterium działania:

- społeczne (NFZ, Fundusz Ubezpieczeń Społecznych)

- ochrony środowiska,

- infrastruktury społecznej,

- wsparcia określonych dziedzin.

Rodzaje funduszy ochrony środowiska:

·         FOŚ i GW Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

·         FOGR Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych

·         FL Fundusz Leśny

Czym różni się NFOŚ i GW od innych instytucji?

- Minister Środowiska – kreuje, nadzoruje i realizuje nowoczesną politykę ekologiczną państwa, opartą na zasadach zrównoważonego rozwoju; nadzoruje nad większością instytucji z sektoru OŚ

- Dyrekcja Ochrony Środowiska – koordynuje działania ochronne przy planowaniu nowych inwestycji a w szczególności uwzględniają lokalizację i weryfikację ocen oddziaływania na środowisko

- Główny Inspektorat OŚ – monitoring środowiska, kontrola przestrzegania przepisów, nakładanie kar i...