Radio bez baterii i zasilacza cz2.pdf

(1219 KB) Pobierz
Radio Retro
Radio bez baterii i zasilacza
czyli
zbuduj odbiornik detektorowy
Część 2
Detektor
taka posiadała dwa niezależne pokrętła,
Detektor jest podstawowym elementem in− z których jedno często wyposażone było
teresującego nas odbiornika. Podczas pierw− w skalę na wzór śruby mikrometrycznej.
Cechą dobrych oprawek jest precyzja ru−
szych eksperymentów i budowy odbiornika
wygodniej będzie zastosować gotową diodę chów manipulatora, pewność styku i siłą
germanową, np. DOG 13, 53 itp. Warto po− rzeczy, ograniczona odporność na wstrząsy.
Ważnym elementem wielu oprawek jest
szperać w zapasach starych elementów, tym
bardziej, że diody sprzed lat posiadają duże osłona z celuloidu lub szkła. Zdarzały się
szklane obudowy i wyglądają całkiem efek− także osłony nieprzezroczyste, wykonane
z ówczesnych tworzyw sztucznych.
townie.
Rodzaj oprawki nie ma właściwie więk−
Dla prawdziwego konesera będzie jed−
nak wielką przyjemnością penetrowanie szego wpływu na jakość odbioru. Jednak
manipulatorkiem z zaostrzonym drucikiem osłonięte są bardziej dekoracyjne i zabez−
powierzchni kryształu. Odnalezienie wśród pieczają kryształ przed zanieczyszczeniem,
trzasków punktu o silnym odbiorze nadaje przedłużając tym samym znacznie jego ży−
swoistego smaczku tej tajemniczej czynno− wotność.
Brakujące w oprawce szkło można uzu−
ści.
Najprostszym i najbardziej rozpo− pełnić z rurki szklanej odpowiedniej średni−
wszechnionym był detektor krystaliczny cy. Często spotykane, polskie oprawki wy−
występujący w parze z metalowym przewo− magają rurki o średnicy zewnętrznej od 14
dnikiem lub dwa różne kryształy. W tabeli do 22mm i długości 22 do 30mm. Najczę−
przedstawione są najczęściej spotykane pa− ściej będzie to średnica 18mm i długość
24mm. Rurkę można dobrać z aparatury la−
ry detektorów:
boratoryjnej, np. probówek, termo−
I
II
metrów zaokiennych itp. Cięcie zaś
Galena (siarczek ołowiu PbS)
złoto, srebro, miedź. stal, nikiel
,
German (Ge)
stal
najlepiej zlecić w zakładzie szklar−
Grafit (krystaliczny węgiel C)
stal
skim. Przy próbie samodzielnego
Piryt (minerał FeS )
miedź
cięcia należy pilnikiem diamento−
Cynkit (tlenek cynku ZnO)
miedź
Karborund (SiC)
stal, piryt
wym wykonać precyzyjne nacięcie
Silikon (krzem Si)
miedź, stal
na całym obwodzie rurki i, następ−
nie, z zachowaniem ostrożności, rurkę zła−
mać. Ewentualne nierówności krawędzi
Oprawka detektora
Zadaniem oprawki detektora jest zamoco− trzeba zeszlifować na mokro, używając
wanie kryształu oraz możliwość poruszania miękkiej (piaskowej) tarczy szlifierskiej.
drugim elementem pary detektorowej. Naj−
bardziej rozpowszechnione to te, w których
Rys. 7a
ruchomym elementem jest dźwigienka − ma−
nipulator z zaostrzonym drucikiem sprężyn−
ki lub spirali. Kształt drucika zależy od ro−
dzaju posiadanej oprawki, a jego grubość
wynosi zwykle 0,1 do 0,15mm. Drucik zło−
ty lub srebrny (wg par detektorowych) moż−
na zamówić u złotnika. Na początku na−
szych doświadczeń z powodzeniem można
Rys. 7b
zastosować odcinek stalowej sprężynki np.
z zapalniczki gazowej.
Występowały także oprawki detektorów
ze stałym punktem styku, bez możliwości
jego zmiany. Nie cieszyły się jednak uzna−
niem ówczesnych użytkowników. Bardziej
wyrafinowane konstrukcje umożliwiały po−
ruszanie kryształem i sprężynką. Oprawka
2
Rys. 7c
Rys. 7d
Rys. 7e
Rys. 7f
Oprawkę w niewielkim zakresie można
dopasować do uciętej rurki. Jest to możliwe
poprzez ostrożne rozgięcie lub dogięcie ele−
mentów mocujących szkło wraz z "talerzy−
kami" i przegubem dźwigienki. Montaż ca−
łości musi zapewnić prawidłowe połączenie
elektryczne wszystkich elementów oraz do−
prowadzeń do wtyków bananowych.
Ry−
sunki 7a − 7f
przedstawiają kilka odmian
oprawek, z których a, b, c należą do najbar−
dziej popularnych.
W przypadku zupełnego braku oprawki
można zastosować wspomnianą diodę ger−
manową, mocując jej wyprowadzenia do
pojedynczych wtyczek bananowych lub le−
piej w typowej wtyczce elektrycznej.
Bardziej uzdolnieni majsterkowicze mo−
gą samodzielnie wykonać oprawkę, pamię−
tając, że rozstaw wtyków wynosi zawsze
19mm.
26
Elektronika dla Wszystkich
Radio Retro
Inną drogą zdobycia oprawki są "pchle
targi", giełdy i ogłoszenia w prasie. Ostat−
nio na rynku kolekcjonerskim pojawiły się
solidne oprawki wykonane wg starych
wzorów.
efektownie. Ponadto grubość izolacji baweł−
nianej lub jedwabnej oddala nieco od siebie
poszczególne zwoje cewki, co ma korzystny
wpływ na zmniejszenie jej pojemności.
Nazewnictwo cewek koszykowych i ko−
mórkowych pochodzi od sposobu ich wykona−
nia. Nie zawsze jest to oczywiste. W literaturze
także można spotkać pewną niefrasobliwość
w tym zakresie. Wyjaśniam więc, że cewka ko−
szykowa wykonana jest na podobieństwo dna
wiklinowego kosza. Natomiast cewka komór−
kowa jest "bardziej" przestrzenna, posiada
swoją szerokość i wysokość. W zależności od
sposobu wykonania, szerokość lub grubość
wynika z liczby zwojów. Rozróżniamy dwa ro−
dzaje cewek komórkowych: cewka nawinięta
na szablonie z cienkimi prętami i druga wyko−
nana na szablonie z grubymi bolcami.
Rysunki 8a − 8e
przedstawiają różne ro−
dzaje cewek.
mieć długość 0,1 długość fali. W przypadku
odbioru Warszawy I, nadającej na częstotli−
wości 225 kHz, antena miałaby długość lub
lepiej wysokość 133 m. Wynika to z obliczeń
wg wzoru: l=300000/225=1333 m. Taka ante−
na będzie zdecydowanie trudna do wykonania
i zupełnie jej nie polecam.
W praktyce, wystarczającą i bardzo do−
brą anteną będzie linka miedziana o grubo−
ści 2 do 5mm, rozpięta ukośnie lub poziomo
na długości 20 do 30 metrów.
Rys. 8d
Cewki
Cewki indukcyjne należą do najważniejszych
elementów wszystkich odbiorników radio−
wych. Podstawowe ich parametry to założo−
na dla danego zakresu częstotliwości induk−
cyjność, możliwie mała pojemność własna
oraz dobroć. Cewki do odbiorników wieloo−
bwodowych i z przemianą częstotliwości wy−
magają stosunkowo skomplikowanych obli−
czeń i precyzji wykonania. W przypadku
aparatów detektorowych sprawa jest o wiele
prostsza. Pominę więc bardzo obszerny te−
mat obliczania cewek i przedstawię spraw−
dzone rozwiązania. Zainteresowanych pogłę−
bieniem zagadnienia odsyłam do specjali−
stycznej literatury.
W tym miejscu należy jednak wspo−
mnieć o rodzajach cewek najczęściej stoso−
wanych w interesujących nas odbiornikach.
Najbardziej popularne to cewki powietrzne
(bez rdzenia) nawinięte na korpusach z pre−
szpanu, winiduru, PCV, impregnowanego
papieru, drewna itp. Wśród cewek powietrz−
nych rozróżniamy: jednowarstwowe, suwa−
kowe, masowe, koszykowe, komórkowe,
z odczepami i wariometry.
Inny rodzaj to cewki nawinięte na rdze−
niach ferromagnetycznych. Charakteryzują
się one mniejszymi wymiarami i lepszą se−
lektywnością odbioru.
Szczegóły konstrukcyjne różnych cewek
przedstawię przy omawianiu kilku propozy−
cji odbiorników.
Do wykonania cewek konieczny będzie
drut nawojowy. Przed laty często używano
drutu w podwójnym oplocie z bawełny lub
jedwabiu. Dziś z powodzeniem możemy
stosować drut w emalii oznaczony DNE.
Trzeba jednak przyznać, że cewki nawinięte
drutem w bawełnie prezentują się bardzo
Antena
W przypadku naszego odbiornika, antena ja−
ko jedyne źródło zasilania powinna być moż−
liwie dobra. Główny parametr anteny, tzw.
wysokość skuteczna, wynika ze stosunku jej
wymiarów do długości odbieranej fali. Przyj−
muje się, że bardzo dobra antena powinna
Rys. 8a
Rys. 8e
Rys. 8c
Na obu końcach anteny należy zastoso−
wać przynajmniej po dwa porcelanowe izola−
tory jajowe przedstawione na
rysunku 9.
Można także użyć innych kształtek z porcela−
ny, szkła, a w ostateczności większej liczby
izolatorów z tworzyw sztucznych.
Modelowa antena powinna być rozwie−
szona z dala od drzew i zabudowań, na wyso−
kości około 20 m. Może być także zainstalo−
wana na dachu budynku, jednak co najmniej
2 metry ponad jego powierzchnią. Nie należy
rozwieszać anteny nad lub pod liniami ener−
getycznymi lub telefonicznymi. Doprowa−
dzenie do odbiornika należy wykonać z tego
samego przewodu co antena.
W wielu przypadkach zabudowy miej−
skiej, wykonanie nawet 20−metrowej anteny
może być niemożliwe. Wykonajmy więc an−
Jak wykonać
Należy przygotować ołów np. z zaci−
sków zużytych akumulatorów i siarkę
dostępną w sklepach, hurtowniach lub
laboratoriach chemicznych. Z kawałka
ołowiu, oczyszczonego do połysku
z warstwy zanieczyszczeń oraz tlen−
ków, przy pomocy pilnika przygotowu−
jemy ok. 15 gramów opiłków. Opiłki
mieszamy z około 5 gramami spro−
szkowanej siarki. Dokładny stosunek
ciężarowy składników wynosi: 1 gram
siarki na 3 gramy opiłków ołowiu lub
detektor
1:4 w stosunku objętościowym. Po do−
kładnym wymieszaniu składników, mie−
szaninę umieszczamy w probówce
i kilkakrotnie wstrząsamy. Następnie
probówkę należy ogrzać nad płomie−
niem, a po rozgrzaniu do koloru czer−
wonego, pionowo odstawić do osty−
gnięcia. Wyjęcie stopu z probówki
możliwe będzie po jej stłuczeniu. By
uzyskać interesujący nas kryształ, na−
leży odłupać odpowiedni kawałek i bez
dotykania powierzchni czynnej zamo−
cować go w oprawce detektora.
Najbardziej popularną, bardzo czułą
i prostą do wykonania jest para galena
− stal. Galena jako minerał występujący
w przyrodzie jest także łatwa do wyko−
nania w warunkach domowych. Można
także, do czego zachęcam, ekspery−
mentować z innymi parami detektoro−
wymi. Podobno bardzo dobre wyniki
przynosi użycie cynkitu i miedzi.
Po pewnym czasie kryształ traci nie−
co ze swych właściwości. W celu przy−
wrócenia pełnej czułości należy prze−
myć go spirytusem, zeskrobać nożem
lub odłupać kawałek, odsłaniając nową
powierzchnię. Należy dodać, że wiel−
kość kryształu nie ma wpływu na ja−
kość odbieranych audycji.
Ostrze detektora trzeba wykonać
z materiału wg tabeli par detektoro−
Elektronika dla Wszystkich
27
Radio Retro
tenę możliwie najlepszą w danych warun−
kach. Mieszkając w Szczecinie, korzystam
z anteny o długości około 8 metrów, rozpię−
tej na balkonie żelbetowego budynku. Uzie−
mieniem jest instalacja centralnego ogrze−
wania.
Mimo tak niekorzystnych warunków,
odbieram dostatecznie dobrze jedną stację
niemiecką. Wieczorem odbiór jest lepszy
i pojawiają się trzy inne stacje niemieckie
i jedna ze Szwecji. Radio "Szczecin" nie−
stety zaprzestało już nadawania na falach
średnich.
Rys. 9
R E K L A M A
·
R E K L A M A
W instalacji anteny zewnętrznej, w prze−
wodzie doprowadzenia do odbiornika nale−
ży zastosować przełącznik antena − ziemia,
przedstawiony na
rysunku 10.
Po zakoń−
czeniu odbioru i podczas wyładowań atmo−
sferycznych należy
połączyć
antenę
·
R E K L A M A
z uziemieniem.
Poza antenami
zewnętrznymi, moż−
liwe jest korzystanie
z różnych typów an−
ten pokojowych.
Przed laty bardzo
popularne były ante−
ny sprężynowe roz−
pinane pod sufitem.
Mniej wygodne by−
ły anteny ramowe.
Charakteryzowały
się dużymi rozmia−
rami i kierunkowo−
ścią odbioru.
W
tygodniku
"Radio" z 1928 ro−
ku
wyszperałem
opis interesującej
anteny. Opracowa−
no ją w USA. Ante−
na
składa
się
z dwóch walców
preszpanowych,
tekturowych itp.
o
wysokości
180mm.
Jeden
z walców posiada
średnicę 340mm,
drugi zaś 320mm.
Na każdym z wal−
ców nawija się
w tym samym kie−
runku po 40 zwo−
jów drutu o średnicy około 0,5mm. W ten
sposób powstają dwie cewki, z których
mniejszą umieszcza się na stałe wewnątrz
większej. Zespół cewek musi być ustawiony
tak, aby oś walców była prostopadła do zie−
mi. Dolny koniec cewki zewnętrznej po za−
mocowaniu do korpusu tworzy "ślepy" ko−
niec cewki. Górny koniec cewki zewnętrznej
łączymy natomiast z gniazdem "ziemia"
odbiornika. Gniazdo to łączymy jednocze−
śnie do uziemienia. Z cewką wewnętrzną po−
stępujemy odwrotnie. "Ślepy" koniec two−
rzymy z górnego jej końca. Natomiast koniec
dolny łączymy z gniazdem "antena" odbior−
nika. Jak podaje "Radio News", antena cew−
kowa ma zdolność tłumienia zakłóceń, a siłą
odbioru przewyższa antenę o rozpiętości 35
metrów zawieszoną na wysokości 15 m.
Przyznaję, że takiej konstrukcji dotychczas
nie spotkałem. Może więc ktoś z Czytelni−
ków skusi się i ją wykona. Będę wdzięczny
za podzielenie się informacjami z tych do−
świadczeń. Na razie życzę dobrego odbioru
za pomocą własnoręcznie wykonanego radia
detektorowego!
Rys. 10
Antoni Iwanczewski
28
Elektronika dla Wszystkich

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin