Nowela ,,A…B…C…" Elizy Orzeszkowej po raz pierwszy została opublikowana w prasie w 1886r. Jej wydanie książkowe ukazało się dopiero w dwa lata później. Stała się jednym z utworów tworzących zbiór ,,W zimowy wieczór".
Główną bohaterką tejże noweli jest młoda, uboga dziewczyna - Joanna Lipska. Wraz ze swoim bratem Mieczysławem mieszkają w małym mieszkanku w ,,wielkim mieście" na zajętych przez Niemców terenach dawnej Polski. Ojciec rodzeństwa był kiedyś nauczycielem, jednak ze względu na polskie pochodzenie został usunięty ze stanowiska. Od tej pory rodzina borykała się z problemami finansowymi. Sprawa pogorszyła się jeszcze po jego śmierci.
Joasia i jej brat żyją bardzo skromnie z jednej, niewielkiej pensji, którą przynosi Mieczysław. Dziewczyna pomaga bratu w czym może, prowadzi dom, opiekuje się nim. Chciałaby pracować, jednak nigdzie nie ma dla niej posady. Kiedy otrzymuje propozycje uczenia języka polskiego, bez wahania podejmuje się tej pracy, mimo iż wie, że grożą za to surowe kary. Na korepetycje do Joasi przychodzą dzieci biedniejszych Polaków, którzy nie mogą pozwolić sobie na opłacenie szkoły. Dziewczyna z prawdziwą radością i oddaniem wypełnia powierzone jej obowiązki. Dzieci chętnie uczą się czytać i pisać w języku polskim, a dziewczyna choć trochę uzupełnia domowy budżet. Niestety jej radość nie trwa długo. Ktoś z sąsiedztwa donosi na Joasię do prokuratury, która skazuje dziewczynę za nielegalne nauczanie. Karą ma być 200 talarów grzywny, albo więzienie. Mieczysław, chcąc uratować siostrę przed uwięzieniem, pożycza pieniądze od lichwiarza. Od tego czasu jeszcze ciężej im się żyje, jednak Joanna nie rezygnuje z pracy z dziećmi. Nadal uczy je języka ojczystego. Wie, na jakie niebezpieczeństwo naraża siebie i brata, ale chęć szerzenia wiedzy wśród niższych warstw społecznych wygrywa ze strachem przed represjami. Tym samym Joanna Lipska jest realizatorką jednego z głównych haseł pozytywizmu - pracy u podstaw.
renata_15_05