Podstawy warsztatu filologa(1).pdf

(238 KB) Pobierz
Podstawy warsztatu filologa
Bibliografia:
1. Gazda,
Słownik terminów literackich,
2. J. Czachowska, R. Loth,
Przewodnik polonisty,
3. H. Estreicher,
Bibliografia polska.
Almanach
— publikacja periodyczna (czasopismo o regularnej częstotliwości ukazywania
się), najczęściej rocznik lub jednorazowa, zawierająca zebrane artykuły i informacje
dotyczące wielu lub jednej dziedziny życia, nauki, sztuki, np. dane kalendarzowe, fakty
historyczne, artykuły z określonej dziedziny nauki albo sztuki, alfabety i języki świata,
genealogie, biografie, dane statystyczne, informacje ekonomiczne i polityczne.
Monografia
— praca naukowa omawiająca jakieś zagadnienie w sposób wyczerpujący.
Zebranie i omówienie wszystkich dostępnych informacji dotyczących bezpośrednio danego
zagadnienia. Monografię można stworzyć dla każdego tematu: osoby, grupy ludzi,
wydarzenia,
miejsca
geograficznego,
urządzenia,
części
tego
urządzenia,
metody
postępowania, pojęcia abstrakcyjnego, itd.
Ponadto
monografiami
nazywa
się
opisy
leków
i
surowców
farmaceutycznych
w farmakopeach (zawierające m.in. metody identyfikacji i obowiązujące wymogi co do
omawianych surowców).
Przyczynek
— praca niewielkich rozmiarów, mająca służyć wyjaśnieniu jakiejś ogólniejszej
kwestii; szczegół uzupełniający.
Żywa pagina
— informacja drukowana u góry strony nad tekstem. Jest to najczęściej tytuł
dzieła lub rozdziału, a w encyklopediach i słownikach pierwsze lub ostatnie słowo (lub jego
pierwsza sylaba) na stronie.
Kompendium
— (łac.
compendere);
w miarę pełny, ale zwykle podany w sposób skrótowy
zasób wiedzy na jakiś konkretny temat, zawierający "esencję" tej wiedzy. Kompendium może
także stanowić podsumowanie jakiegoś większego dzieła lub pracy naukowej. W większości
przypadków koncentruje się na wybranych zagadnieniach będących przedmiotem badań lub
zainteresowania ludzi (np. hydrologii, medycyny lub metrologii), podczas gdy encyklopedia
"uniwersalna", będąca w swej istocie kompendium wszystkich kompendiów, stara się
zgromadzić wiedzę z wszystkich dziedzin poznania.
Miscellanea
— (z łac.
rozmaitości);
zbiór tekstów różnych autorów i różnej treści; dział
w czasopismach, zawierający notatki z różnych dziedzin.
Silva rerum
— (łac.
las rzeczy);
zbiór rozmaitych wiadomości albo utworów różnej treści;
dawniej księga domowa lub rodzinna, w której zapisywano dorywczo różne wydarzenia.
Iluminacja
— (łac.
illuminare);
średniowieczne zdobnictwo książkowe, pierwotnie w postaci
ozdobnych linii i inicjałów oraz coraz bardziej skomplikowanych wzorów. Wraz z rozwojem
pojawiają się złocenia, które mogły przejawiać się nawet w formie złotych liter pisanych na
barwionym purpurą pergaminie. Iluminacja, zwłaszcza w sztuce dojrzałego średniowiecza
mogła przyjąć formę dekoracyjnych rysunków wykonywanych technikami malarskimi lub też
mogła wykorzystywać malowane (często ilustracyjne) miniatury figuralne, umieszczane na
kartach manuskryptów, a później także pierwszych druków. Iluminacje zasadniczo dotyczyły
dwóch obszarów na karcie: rozbudowanych kompozycji inicjałowych, oraz wypełnienia
marginesów (bordiur). Pierwotnie oznaczało zdobienie złotem karty książki.
Antologia
— (gr. anthos); pojedyncza publikacja albo seria wydawnicza wydana drukiem lub
cykl audycji radiowych bądź kolekcja nagrań płytowych itp. - będąca wyborem dzieł lub ich
fragmentów, jednego lub wielu autorów, dokonana według określonych zasad, opatrzona
tytułem.
Pierwodruk
— pierwsze opublikowanie drukiem jakiegoś utworu (najcenniejsze wydanie
książki).
Verso
— (łac.
verso);
w bibliologii i typografii to odwrotna (czytana jako kolejna po stronicy
recto)
stronica karty, zwykle oznaczona parzystą paginą. Zwana również stronicą drugą, lewą
lub parzystą, jak też odwrotem.
Recto
— (łac.
rectus);
w typografii to pierwsza (czytana najpierw) stronica karty, zwykle
oznaczona nieparzystą paginą. Zwana również stronicą pierwszą, prawą lub nieparzystą.
Pagina
— (łac.
stronica);
w poligrafii to liczba wskazująca kolejny numer stronicy. Paginę
umieszcza się nad lub pod kolumną druku.
Inkunabuł
— (łac.
incunabula);
umowne określenie pierwszych druków, a także pierwocin
innych technik graficznych. Inkunabuły formą przypominają rękopis. Brak karty tytułowej,
wszystkie dane o autorze, drukarzu, miejscu i roku wydania umieszczone są często na końcu
dzieła w kolofonie. Za początek powstawania inkunabułów przyjęto datę ukazania się
pierwszego inkunabułu: Biblii 42-wierszowej wydanej przez Johannesa Gutenberga w roku
1455.
Transkrypcja
— system zapisu głosek danego języka za pomocą symboli graficznych
(pisownia fonetyczna).
Transliteracja
— metoda przepisywania tekstu zapisanego oryginalnie znakami jednego
pisma fonetycznego (alfabetu) z użyciem znaków (liter) innego pisma fonetycznego.
Studium
— szkic przygotowawczy poprzedzający stworzenie dzieła sztuki.
Rozprawa
— forma wypowiedzi naukowej lub filozoficznej przybierająca czasem
postać dysertacji lub traktatu.
Kalendarium
— chronologiczny zestaw wydarzeń.
Szkic
— wstępna realizacja koncepcji artystycznej (malarskiej, literackiej itp).
Winieta
— (fr.
vignette);
ozdoba w druku, którą może stanowić ornament, ilustracja okolona
ornamentem
lub
dekoracyjnie
ujęta
scena
figuralna.
W
pierwszych
winietach
wykorzystywano motyw winorośli, przejęty ze zdobnictwa rękopisów.
Chrestomatia
— wydawnictwo zawierające wybrane teksty różnych twórców, opublikowane
w całości lub we fragmentach. Najczęściej przeznaczone do użytku szkolnego.
Antykwa
— w znaczeniu potocznym każde pismo proste, w odróżnieniu od pochyłego, czyli
kursywy.
Akapit
— wcięcie, odstęp pierwszego wiersza tekstu od lewego marginesu, a także
samodzielny fragment tekstu ujęty między dwoma wcięciami.
Ekslibris
— (łac.
ex libris);
znak własnościowy. Najczęściej ma postać kartki z napisem
obejmującym imię i nazwisko lub nazwę instytucji oraz z symbolem powiązanym z osobą
właściciela, która wklejana jest na odwrocie przedniej okładki.
Cimelia
— (gr.
keimelion);
obiekty lub zbiory o wyjątkowej wartości, z powodu której są
chronione przed powszechnym dostępem i eksponowane na szczególnych zasadach.
Kustosz
— oznaczenie kolejności następstwa składek. W kodeksie rękopiśmiennym
przyjmował postać liczb umieszczonych na dolnym marginesie ostatniej strony składki (ten
sam element w książce drukowanej określa się mianem sygnatury). Początkowo używano do
tego celu cyfr rzymskich, później arabskich, a także liter. W książkach drukowanych jest to
wyraz lub jego początek umieszczony pod kolumną tekstu (bliżej prawego marginesu), od
którego zaczynał się tekst następnej składki, karty lub stronicy (w rękopisach ten sam element
nazywano reklamantem).
Incipit
— początkowe wyrazy lub pierwsze zdanie tekstu (głównie ksiąg rękopiśmiennych),
które niejednokrotnie stanowiły podstawę do opisu bibliograficznego, ponieważ zawierały
informację o tytule i autorze dzieła. Często wyróżniony był graficznie lub kolorystycznie.
Współcześnie
incipit
używany jest w funkcji tytułu utworu, któremu autor go nie nadał.
Preprint
— dokument wydany wstępnie przed właściwym opublikowaniem, najczęściej
referat przygotowany na konferencję, sympozjum.
Wersaliki
— duże litery alfabetu.
Kapitaliki
— czcionki liter o wyglądzie wersalików, czyli dużych liter, ale mające szerokość
i grubość małych liter tekstowych. Stosuje je się zwykle dla wyróżnienia np. nazwisk,
terminów.
Italiki
— pismo pochyłe, kursywa.
Bibliografia
– gr. sztuka opisywania ksiąg;
Biblioteka
– uporządkowany zbiór ksiąg;
Bibliologia
– nauka o książkach;
Bibliozofia
– filozofia ksiąg.
W starożytnej Grecji bibliograf był kopistą; w Rzymie –
indices
– rejestr dzieł Kallimacha.
Stopniowe przechodzenie w stronę liryki.
XVII w. – znaczenie nowożytne bibliografii;
Bibliographia politica
G. Naude.
Mikołaj Rej pisał o tym, z jakich źródeł korzystał.
K. Warszewicki,
Królowie, święci, wojownicy, pisarze polscy
(Rzym);
Sz. Starowolski (barok),
Setnik pisarzów polskich
(1625, Frankfurt);
J. S. Hoppius,
Poczet historyków polskich w zarysie
( 1707, Gdańsk);
Załuski (czasy saskie),
Biblioteka pisarzy polskich
(1752, Warszawa);
Biblioteka pisarzy polskich tworzących w języku polskim.
XBW-> Ignacy Krasicki (oświecenie),
O rymotwórstwie i rymotwórcach
XIX w.
Joachim Lelewel,
Bibliograficznych ksiąg dwoje
(1823-26, Kraków);
F. Będkowski,
Historia literatury Polski;
H. Juszyński,
Dykcjonarz poetów polskich
(1820, Kraków);
J. M. Ossoliński,
Wiadomości historyczno-krytyczne do dziejów literatury polskiej;
A. Jocher,
Obraz bibliograficzno-historyczny literatury i nauk w Polsce
(Wilno);
M. Wiszniewski,
Historia literatury polskiej
(1840, Kraków).
Bibliografia zajmuje się
jednostkami:
1. Dokumenty (utrwalony wyraz ludzkiej myśli);
a) graficzne;
- samoistne (odrębne pod względem poligraficznym i graficznym; zwarte – 1 lub
wielotomowe; periodyczne; odbitki);

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin