ZAŁĄCZNIK NR 1
1 Istota oraz cel obrony
Przemiany jakie zachodzą we współczesnym świecie i postęp naukowo-techniczny sprawił, że przez wiele lat opracowywane koncepcje i zasady prowadzenia ewentualnych działań wojennych ulegają ciągłym zmianom. W określonym stopniu zmieniły się poglądy na rolę i znaczenie poszczególnych działań bojowych w ramach prowadzonych operacji. Nowego wymiaru nabrały również problemy związane z planowaniem, organizowaniem i prowadzeniem walki obronnej.
Coraz większe możliwości wojsk w prowadzeniu powietrzno-lądowego natarcia w powiązaniu ze wzrastającą rolą walki elektronicznej powodują, że związek taktyczny (oddział) będzie musiał być przygotowany na odparcie właśnie takiego uderzenia Trzeba przewidywać, że przeciwnik zaatakuje we wszystkich możliwych wymiarach. Stosując różne formy i metody oddziaływania zmierzać będzie do rozbicia lub rozsadzenia od wewnątrz ugrupowania obronnego. Po naruszeniu systemu obrony i uzyskaniu przewagi - w określonym miejscu i czasie - dążyć będzie do szybkiego wychodzenia na tyły broniących się zgrupowań. Ważne miejsce w planach przeciwnika zajmie szybkie (z marszu) przekraczanie kolejnych pozycji obrony i przeszkód terenowych. Działanie swe podporządkowuje szybkiemu pokonaniu obszarów przygotowanych do prowadzenia obrony. Nacierający zmierzać będzie do wyjścia w przestrzeń operacyjną i nadaniu swym działaniom charakteru wysoce manewrowego.
Pomimo przeobrażeń pola walki nie zmienił się cel obrony. Od lat jest on niezmienny. Pewnej ewolucji ulega jednak droga do osiągnięcia tego celu, bowiem zmieniają się warunki prowadzenia działań bojowych i stosowane środki walki.
Celem obrony jest udaremnienie lub odparcie uderzeń wojsk przeciwnika, zadanie im maksymalnych strat oraz utrzymania zajmowanego pasa (rejonu, pozycji, obiektu).
Oznacza to, że dążąc do osiągnięcia zamierzonego rezultatu starcia z silniejszym przeciwnikiem, rozstrzygającego rozwiązania nie trzeba szukać wyłącznie w oparciu o przedni skraj obrony.
Przestrzenny charakter przyszłego natarcia nakazuje by również przestrzennie, w określonym obszarze dostrzegać możliwość osiągnięcia celu walki obronnej. Z powyższego wynika, że odpowiednio do zaistniałej sytuacji celem obrony może być:
- w wymiarze rzeczowym - zadanie nacierającemu maksymalnie dużych strat, aby pozbawić go możliwości kontynuowania działań zaczepnych i stworzyć warunki do rozbicia przeciwnika przy jak najmniejszych stratach własnych;
- w wymiarze przestrzennym - utrzymanie jak największej części bronionego obszaru, zapewniając jednocześnie warunki do odzyskania utraconych rejonów i odtworzenie pierwotnego położenia;
- w wymiarze czasowym - zyskanie czasu niezbędnego do stworzenia zgrupowań uderzeniowych, przeznaczonych do wykonania zwrotu zaczepnego lub przejścia do przeciwnatarcia.
Zakładany rezultat końcowy działań obronnych osiągnie się w wyniku wykonania szeregu zadań, rozłożonych w czasie i przestrzeni, ale spiętych jednym wspólnym celem dla wszystkich uczestników walki (bitwy).
Dlatego istota obrony wyraża się w zespoleniu rażenia ogniowego i elektronicznego z uderzeniami z powietrza przed przedni skraj, na podchodzące i rozwijające się do natarcia wojska przeciwnika w celu osłabienia go, zatrzymania i rozbicia w rejonie włamania.
Tak zdefiniowana istota obrony wskazuje, że przestaje ona być rodzajem walki podporządkowanym natarciu. Działania obronne coraz bardziej przybierają kształt działań obronno-zaczepnych, które umożliwią powstrzymanie natarcia przeważających sił, a następnie ich rozbicie.
1.2 Istota oraz cel natarcia.
Po obronie - natarcie jest kolejnym rodzajem walki.. Przemiany doktrynalne ostatnich lat sprawiły, że prowadzi się je głównie w formie zwrotów zaczepnych w celu rozbicia wojsk przeciwnika i odzyskania zajmowanego przez niego terenu (ważnych rejonów, rubieży i obiektów).
Cel ten osiąga się przez: rażenie przeciwnika, wykonanie zdecydowanego uderzenia sięgającego w głąb jego ugrupowania, rozbicie wojsk i zajęcie ważnych obiektów i rejonów (rubieży).
Natarcie jest tym rodzajem walki, który w swej istocie zmierza do opanowania terenu zajętego przez przeciwnika. Tylko przez natarcie jest możliwość odzyskania utraconego terenu i odrzucenia strony przeciwnej za granicę państwa.
Natarcie polega na nieustannym ruchu zgrupowań pancerno-zmechanizowanych do przodu, do rubieży która jest celem działań zaczepnych. Ruch ten wyzwalany jest rażeniem przeciwnika różnymi środkami i sposobami, przede wszystkim uderzeniami ogniowymi i walki elektronicznej, a także działaniem desantów powietrznych i grup (pododdziałów) desantowo szturmowych
Na szczeblach taktycznych wojska mogą nacierać w ramach kontrataku, przeciwuderzenia lub przeciwnatarcia. Oddział naciera wykonując kontratak i bierze udział w przeciwuderzeniu lub przeciwnatarciu. Związek taktyczny naciera wykonując przeciwuderzenie w skali związku operacyjnego i bierze udział w przeciwuderzeniu strategicznym lub w przeciwnatarciu.
W działaniach zaczepnych preferowane są dynamiczne uderzenia, które pozwalają prowadzić natarcie w szybkim tempie, przenosząc działania w głąb obrony przeciwnika. Zamierzone cele osiąga się stosując manewry oskrzydlenia i obejścia na lądzie i w powietrzu.
Z kolei działaniami rozcinającymi na kierunkach stwarza się warunki do rozbijania zgrupowań przeciwnika częściami.
Podstawowym warunkiem osiągnięcia sukcesu w natarciu jest synergiczne zespolenie rażenia, ruchu i informacji w wymiarze powietrzno-lądowym. Szczególny wpływ na powodzenie i osiągnięcie celu natarcia przy jak najmniejszych stratach własnych wywiera umiejętne skupianie wysiłków w odpowiednim miejscu i czasie.
ZAŁĄCZNIK NR 2
. Rodzaje obrony.
Przebieg działań obronnych zależy w głównej mierze od tego, czy jest to obrona pozycyjna, czy manewrowa.
W obronie pozycyjnej wysiłek broniących się wojsk ukierunkowany jest przede wszystkim na zadanie przeciwnikowi jak największych strat podczas walk o przedni skraj obrony oraz na kolejnych pozycjach. W prowadzonych działaniach główną rolę odgrywa ogień, zwłaszcza przeciwpancerny i system zapór inżynieryjnych.
W obronie manewrowej istotną rolę spełnia manewr, głównie wojskami, ogniem i falą elektromagnetyczną oraz zaporami inżynieryjnymi, który w połączeniu z głębokością bronionego pasa (rejonu) ma doprowadzić do załamania natarcia przeciwnika. Dysponując głębokością bronionego obszaru można przejściowo ustąpić z czołowych pozycji obronnych, by wysoce manewrowymi działaniami opóźniającymi i stosowaniem różnych form i metod oddziaływania doprowadzić do sytuacji, że nacierające wojska niewielkie zdobycze terenowe okupią niewspółmiernie wysokimi stratami. Stopniowo osłabiając przeciwnika można zniwelować różnice w potencjałach bojowych przeciwstawnych stron i spowodować, że nacierający znajdzie się w położeniu niekorzystnym. Przez umiejętną obronę manewrową, prowadzoną głównie w formie działań opóźniających, może dojść do sytuacji, że odpowiednio ukierunkujemy postępy przeciwnika by zadać rozstrzygający cios - wykonać zdecydowany zwrot zaczepny w dogodnym dla naszych wojsk rejonie i rozbić zgrupowanie uderzeniowe przeciwnika. Cel obrony manewrowej możliwy jest do osiągnięcia na szczeblu operacyjnym. Związek taktyczny (oddział) może brać udział w poszczególnych etapach obrony manewrowej. Niekiedy w urozmaiconym terenie na przykład w obronie Warmii i Mazur, obronę manewrową może prowadzić związek taktyczny. W tych bowiem warunkach terenu lesisto-jeziornego przeciwnik nie ma sprzyjających okoliczności do ukazania swej przewagi. Natarcie prowadzi na poszczególnych kierunkach, gdzie obrońca może znacznie mniejszymi siłami powstrzymać uderzenie. Tym samym więcej sił i środków może skierować do drugiego rzutu, którym możliwe będzie wykonanie kontrataku w celu osiągnięcia celu obrony.
Formy natarcia
Zmiany środków walki, nowe organizacje i struktury wojsk lądowych wpływają na kwestie związane z organizacją i prowadzeniem natarcia. Można je wykonywać na przeciwnika, który się broni, naciera lub wycofuje. Stosownie do wymienionych działań strony przeciwnej natarcie może przybierać formę przełamania lub pokonania, boju spotkaniowego albo pościgu .
Do przełamania dochodzi wówczas, gdy nie ma możliwości obejścia pozycji obronnych przeciwnika. Polega ono na wykonaniu uderzenia czołowego, mającego na celu dokonanie wyłomu w jego ugrupowaniu. Do wykonania tego wyłomu gromadzi się siły i środki celem uzyskania przewagi. Uderzenie zgrupowania przełamującego poprzedzane jest rażeniem ogniowym i elektronicznym, którego efekty wykorzystywane są przez wojska atakujące w wymiarze powietrzno-lądowym. Dokonany wyłom poszerza się w kierunku skrzydeł i w głąb obrony przeciwnika, stwarzając warunki do manewru i wprowadzania kolejnych sił.
Głębokość i czas trwania przełamywania uzależniony jest od wielu czynników. Oprócz przewagi ilościowej i ogniowo-elektronicznej, umiejętnego wykorzystania warunków wytworzonej sytuacji wiele zależy od sposobu użycia drugiego rzutu (odwodu) przez broniący się związek taktyczny przeciwnika. Na ogół przełamanie obrony jest zakończone wówczas kiedy rozbite zostaną siły główne pierwszorzutowego oddziału przeciwnika, a dokonany wyłom sięga głębokości jego ugrupowania bojowego.
Przełamanie ma charakter powietrzno-lądowy. Wiele zależy więc od rozstrzygnięć zapadających w trzecim wymiarze. Trzeba mieć jednak na uwadze utrzymujące się proporcje ważności, które wskazują na decydujące znaczenie efektów uderzeń lądowych zgrupowań pancerno-zmechanizowanych.
Istotną rolę odgrywa nadal odcinek przełamania. Pozwala on w określonym miejscu i czasie skupiać siły i środki celem uzyskania odpowiedniej przewagi nad przeciwnikiem - stwarzającej wysokie prawdopodobieństwo wykonania zadania. Odcinek ten od czasów powojennych nie ulegał znacznym przeobrażeniom. Obecnie przyjmuje się, że batalion (zgrupowanie batalionowe) przełamuje obronę przeciwnika na odcinku o szerokości około 1 km. Stanowi to orientacyjną normę kalkulacyjną przy określaniu szerokości odcinków przełamania na wyższych szczeblach organizacyjnych wojsk lądowych, która mówi o tym, że ilość batalionów nacierających w pierwszym rzucie wyznacza szerokość odcinka przełamania. Szerokość ta uzależniana jest również od możliwości ogniowych rażenia celów (obiektów) przeciwnika, którego efekty powinny zapewnić płynny ruch do przodu nacierających wojsk.
Charakter uderzenia zgrupowania wojsk lądowych i sytuacja jego wykonywania przemawia za koniecznością przywiązywania dużej uwagi do wyboru odcinka przełamania. Niebagatelną rolę odgrywają przy tym warunki terenowe. Z reguły wyznacza się go na kierunku głównego uderzenia nacierających wojsk. Powinien też gwarantować szybkie osiągnięcie celu natarcia przy jak najmniejszych stratach własnych.
Powszechnie przyjmuje się, że organizatorem przełamania jest związek operacyjny. W niektórych warunkach terenowych jest nim związek taktyczny. Zawsze natomiast oddział może brać udział w przełamaniu.
W wypadku słabej obrony przeciwnika można podjąć próbę jej pokonania, które polega na wykonaniu uderzeń w wyznaczonym pasie natarcia (bez wyznaczania odcinka przełamania), izolowaniu, a następnie rozbiciu przeciwstawiających się zgrupowań, wyjściu na ich tyły i przejściu do pościgu.
Niekiedy wojska mogą pokonać obronę przeciwnika na szerokim froncie w ugrupowaniu przedbojowym. Może to mieć miejsce zwłaszcza w dynamicznych sytuacjach pola walki i przy eksponowaniu powietrzno-lądowego charakteru natarcia.
Kolejną formą natarcia jest bój spotkaniowy. Następuje on wówczas gdy obie strony dążą do wykonania zadania przez natarcie, a głębokości tych zadań sięgają poza rubież starcia. W boju spotkaniowym każda ze stron dąży do wykonania wyprzedzającego uderzenia, zdobycia przewagi, narzucenia swej woli i rozstrzygnięcia walki przez natarcie. Charakteryzuje się on ograniczonym czasem na organizację działań, szybkim zbliżaniem stron, niejasnością sytuacji, dążeniem do uzyskania zaskoczenia i przejęcia inicjatywy, gwałtownymi i częstymi zmianami sytuacji oraz istnieniem luk i otwartych skrzydeł.
Istota boju spotkaniowego zachowuje swą historycznie ukształtowaną aktualność. Natomiast przeobrażeniom ulegają sposoby osiągania celu. Obecnie należy go postrzegać jako walkę powietrzno-lądową kolejnych rzutów, desantów powietrznych, oddziałów wydzielonych (rajdowych) i grup desantowoszturmowych, połączoną z jednoczesnym zwalczaniem odwodów i najgroźniejszych środków rażenia oraz selektywnym oddziaływaniem elektronicznym na całą głębokość ugrupowania walczących stron.
Do podstaw powodzenia wojsk w boju spotkaniowym zaliczyć można: precyzyjne rozpoznanie; trafne przewidywanie rozwoju sytuacji i stosownie do niej przyjęcie ugrupowania bojowego; przyjęcie koncepcji walki zapewniającej jej skuteczność; uprzedzenie przeciwnika w uderzeniach ogniowo-elektronicznych, opanowaniu dogodnych rubieży terenowych oraz w manewrze dającym przewagę; osłonę skrzydeł; osłonę przed uderzeniami z powietrza oraz mistrzowskie dowodzenie i zdecydowane działanie wojsk, a także dezorganizacje systemu informacyjnego przeciwnika.
Ostatnią z form natarcia jest pościg, który stosuje się w celu rozbicia wycofujących się wojsk przeciwnika i uniemożliwienia im zorganizowanego przejścia do obrony na dogodnych rubieżach w głębi. Pościg organizuje się w wypadku powodzenia w natarciu oraz stwierdzenia próby wyjścia wojsk przeciwnika z walki i wycofania. Prowadzi się go bez przerwy, maksymalnie wykorzystując posiadane siły i środki walki.
Rozróżnia się pościg czołowy, równoległy i kombinowany. Doświadczenia bojowe, wsparte wnioskami z działalności szkoleniowej dowodzą, że najlepsze wyniki daje pościg kombinowany, łączący elementy pościgu czołowego i równoległego. Cechą charakterystyczną pościgu jest rozwijanie działań w szybkim tempie i na szerokim froncie, przy ciągłej dążności do wychodzenia na skrzydła i tyły, by uniemożliwić przeciwnikowi zorganizowanie skutecznej obrony. Jest on tą formą natarcia, w której w sposób szczególnie uwidacznia się potrzeba stosowania zasady aktywności i ciągłości walki.
ZAŁĄCZNIK NR 3
Sposoby przechodzenia wojsk do obrony.
Stosownie do charakteru i skali zagrożenia, dostosowywane są zadania dla wojsk. W zależności od kierunku ewentualnego zagrożenia związek taktyczny (oddział) może przechodzić do obrony wzdłuż granicy państwowej lub w niewielkiej odległości od niej, a także w głębi kraju. Zależeć to będzie głównie od sytuacji operacyjno-taktycznej i koncepcji prowadzenia działań obronnych na danym kierunku. Na to jakie będzie miejsce związku taktycznego (oddziału) w ugrupowaniu operacyjnym (bojowym) wpłynie także przynależność do struktur organizacyjnych szczebla nadrzędnego oraz przewidywana specyfika jego działania.
Związek taktyczny (oddział) może przechodzić do obrony w okresie zagrożenia wojennego lub w toku prowadzenia działań wojennych. W tym drugim przypadku przechodzenie do obrony może odbywać się w styczności z przeciwnikiem lub w warunkach jej braku.
Przechodzenie do obrony w warunkach bezpośredniej styczności z przeciwnikiem najczęściej będzie miało miejsce w początkowej fazie działań wojennych lub po pomyślnie wykonanym zwrocie zaczepnym /kontrataku/. Tego rodzaju przechodzenie do obrony może nastąpić również w końcowej fazie działań opóźniających
Niebagatelny wpływ na warunki obrony związku taktycznego (oddziału) wywrze sposób przejścia przeciwnika do działań wojennych efektywność bojowa posiadanych przez niego środków rażenia. Należy zakładać, że przejście do działań wojennych może nastąpić z zaskoczenia. Wykorzystanie bowiem tej odwiecznej zasady sztuki wojennej z reguły towarzyszyło wybuchowi konfliktów zbrojnych. Tajność i nagłość to atrybuty zaskoczenia, które gwarantują, że uderzenie będzie nieoczekiwane dla przeciwnika i naruszy wewnętrzną równowagę strony zaatakowanej, opóźni jej reakcję lub pozbawi ją zdolności do skutecznego przeciwdziałania.
Wnioski wynikające z analizy początkowych okresów wojen dowodzą, że skutki zaskoczenia, uzyskanego z chwilą rozpoczęcia konfliktu zbrojnego lub operacji zaczepnej, wywierały określony wpływ na sytuację walczących stron. W przeszłości jednak zdolności manewrowe i bojowe wojsk często ograniczały pełne wyzyskanie czynnika zaskoczenia. Obecnie za sprawą nowoczesnej techniki, szansę wykorzystania czynnika zaskoczenia znacznie się zwiększyły Jest szeroka gama środków walki, które mogą wykonać nagły zaskakujący atak bez wyraźnego okresu przygotowawczego.
Przejście do działań wojennych z zaskoczenia oznacza, że przeciwnik może sparaliżować systemy kierowania państwem i dowodzenia, zniszczyć lub obezwładnić wybrane obiekty i cele wojskowe oraz dążyć do wysadzenia desantów powietrznych (morskich). Nie należy wykluczyć, że przeciwnik od samego początku konfliktu będzie starał się przerzucić w obszar bliższej lub dalszej strefy obrony pododdziały desantowo-szturmowe i wykonać rajdy lądowe oraz powietrzne.
Przewidywany charakter powietrzno-lądowych działań zaczepnych niesie ze sobą groźbę równoczesnego oddziaływania elektronicznego, ogniem i wojskami nie tylko na pierwszorzutowe oddziały, ale również na rozmieszczone w głębi. Nowe generacje sprzętu bojowego i zasady wykorzystania go sprawiły, że pojęcie zaplecza, czy też głębi operacyjnej nabrało innego wymiaru. Wojska broniące się w pierwszym rzucie lub w głębi są narażone na różnorodne oddziaływanie. Można nawet postawić tezę, że skala zagrożenia wszędzie jest bardzo duża, a zmieniają się jedynie środki oddziaływania. Od wybuchu ewentualnej wojny na związek taktyczny (oddział) przygotowujący obronę w głębi obszaru kraju nie będą nacierać ogólnowojskowe zgrupowania wojsk lądowych, ale staną się one bardziej narażone na atak lotnictwa i wojsk rakietowych. Siły znajdujące się w głębi są bowiem przez wiele armii państw europejskich postrzegane jako cele o pierwszoplanowym znaczeniu. Zainteresowanie to wynika także z obowiązującej nadal koncepcji zwalczania drugich rzutów i odwodów.
Powyższe fakty ukazują szeroką gamę uwarunkowań, które niewątpliwie wpłyną na warunki przechodzenia związku taktycznego (oddziału) do obrony. Najistotniejszy jednak wpływ mieć będzie charakter prowadzonych działań wojennych i sposób rozpoczęcia konfliktu zbrojnego oraz stosowane środki walki (rażenia).
Niewątpliwie najtrudniejsze warunki zaistnieją wówczas, gdy przeciwnikowi uda się uzyskać zaskoczenie. Może wtedy powstać sytuacja, że przemieszczanie i zajmowanie pasów (rejonów) obrony oraz tworzenie systemu obrony połączone będzie z prowadzeniem walki i usuwaniem skutków oddziaływania przeciwnika.. Odpierając jego uderzenia i działając w warunkach utrudnionej wymiany informacji trzeba będzie szybko przygotować obronę, przy czym ograniczony czas i skrajnie niekorzystna sytuacja nie może wpłynąć ujemnie na tworzony system obrony i możliwości powstrzymywania działań zaczepnych przeciwnika.
Ograniczony skład wojsk lądowych i założenia ich użycia nie wykluczają ewentualności, że związek taktyczny (oddział) może przechodzić do obrony bezpośrednio po wykonaniu marszu. Może zaistnieć przypadek, że wojska zanim przejdą do obrony w wyznaczonym pasie (rejonie) będą musiały stoczyć walkę z oddziałem wydzielonym lub desantem powietrznym przeciwnika.
Niekiedy, zwłaszcza po uzyskaniu przez przeciwnika zaskoczenia, przechodzenie do obrony może odbywać się przy jeszcze nie zakończonym procesie mobilizacyjnego rozwinięcia. W tej sytuacji początkowego okresu działań wojennych istotną rolę odegra szybkie reagowanie na określone poczynania przeciwnika. Niejednokrotnie oznaczać to może zachwianie struktur organizacyjnych, a wojska będą zajmować przewidziane dla nich rejony stopniowo, w miarę osiągania gotowości lub wchodzenia do zaplanowanych dla nich rubieży obronnych.
Spośród wielu czynników rzutujących na tworzenie systemu obrony przez związek taktyczny (oddział) najistotniejszy wpływ wywrze fakt prowadzenia działań ofensywnych przez przeciwnika oraz stosowane środki rażenia i formy oddziaływania. Możliwość prowadzenia dalekosiężnego i dokładnego rozpoznania, intensywne oddziaływanie ogniowo-elektroniczne oraz stosowanie desantów powietrznych i pododdziałów desantowoszturmowych komplikować będzie proces organizacji obrony. Dla pierwszorzutowych batalionów i brygad oznaczać to może swoisty "wyścig z czasem". Poszczególne czynności należało będzie bowiem wykonywać szybko, dążąc w pierwszej kolejności do powstrzymania nacierających wojsk. Równolegle z prowadzoną walką przyjdzie przygotowywać i tworzyć poszczególne elementy systemu obrony, umiejętnie wykorzystując właściwości terenu.
Dynamicznie prowadzone działania zaczepne oraz różnorodna gama form i metod oddziaływania przeciwnika zapewne nie będzie sprzyjać planowej realizacji poszczególnych przedsięwzięć. Związek taktyczny (oddział) musi liczyć się ze skutkami precyzyjnie wykonywanych uderzeń, intensywnym oddziaływaniem elektronicznym i wytworzeniem szeregu ognisk walki wewnątrz własnego ugrupowania bojowego. Spowoduje to szereg utrudnień w wykonywaniu wcześniej sporządzonych planów. Wielce złożonym będzie manewr i dowóz środków materiałowych. Są podstawy przypuszczać, że niejednokrotnie zostaną naruszone struktury organizacyjne czasu pokojowego. Część sił może być zaangażowana do walki z desantem powietrznym (morskim), pododdziałami desantowoszturmowymi przeciwnika lub jego oddziałami wydzielonymi (rajdowymi). Nie należy wykluczyć przypadku, że niektóre oddziały (pododdziały) będą ochraniać jakiś obiekt albo szczególnie ważny element ugrupowania szczebla nadrzędnego.
Możliwe sytuacje przechodzenia związku taktycznego (oddziału) do obrony pozwalają przypuszczać, że będzie z reguły zróżnicowane położenie oddziałów (pododdziałów) ogólno-wojskowych, jak i rodzajów wojsk. Będą one znajdować się w różnej sytuacji i na stosunkowo dużej przestrzeni, a aktualne położenie nie za...
szormy