1
MAŁOPOLSKA
1. Jan Haller 1467 - 1525 Pochodził z okolic Norymbergi. Handlował winem i kruszcami. Zainwestował w rynek księgarski. Zakłada oficynę (1505), Jako pierwszego fachowca zatrudnił Kaspra Hochfedera (który wcześniej posiadał swoją drukarnie, jednak sprzedał ją Hallerowi). W 1505 otrzymał przywilej od króla Aleksandra Jagiellończyka. Stworzył 250 druków.
· kalendarze
· pisma astrologiczne
· statuty
· mszały i chorały
· agendy
· podręczniki akademickie
· dzieła klasycznej litertury łacińskiej (Horacy, Cyceron)
· Mszał Krakowski (1509)
· Satuty Jana Łaskiego
2. Florian Ungler Pochodził z Bawarii. Współpracował z Janem Hallerem. Otworzył oficynę drukarską w Krakowie w 1510 roku. Inicjator pierwszych wydawnictw w języku polskim. Jego druki odznaczały się bogatym zdobnictwem i starannym składem tekstu
· 1513 - popularny modlitewnik Raj Duszny
· 1514 - Ortografia, Stanisława Zaborowskiego
· 1526 - Mapy geografa i sekretarza królewskiego, Bernarda Wapowskiego, które dały początek kartografii polskiej
· 1534 - zielnik Stefana Falimirza "O ziołach i mocy ich" Hieronim Wietor 1480 - 1546 ? sygnet drukarski
3.1 Hieronim WietorRodowity ślązak z Lubomierza. Uzyskał stopień bakałarza w Akademii Krakowskiej. Zatrudnił się w warsztacie Hallera. W 1510 wyjechał do Wiednia i założył tam drukarnię, którą w 1517 przekazał synowi, a sam wyjechał do Krakowa i rok później otworzył własną oficynę. W 1527 uzyskuje od króla Zygmunta Starego tytuł królewskiego drukarza nadwornego.
· Sprowadził antykwę, kursywę i komplet czcionek greckich
· Rozpowszechnił renesansowy ornament ramki włoskiej (biały rysunek na czarnym tle)
· Próbował stworzyć narodową czcionkę (ozdobną kursywę)
· Drukował przeważnie po łacinie, niemiecku, węgiersku i grecku
Ogólny dorobek oficyny wynosi ponad 550 pozycji.
· 1519 - "Chronica polonorum" Macieja Miechowity - pierwsza drukowana historia Polski
· 1521 - "Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem…", z drzeworytami niemieckiego rytownika Hansa Schauffeleina
· 1522 - "Żywot Wszechmocnego Pana Jezu Krysta", tł. z łac. Baltazar Opeć
· podręcznik do nauki j. Pol. "Polskie książeczki ku uczeniu się polskiego"; przedrukowany w 1539 r. pod zmienionym tytułem "Wokabularz rozmaitych… sentencyi"
3.2 Łazarz Andrysowicz Mąż Barbary, wdowy po Wietorze
· 1551 - wydaje dzieło Andrzeja Frycza Modrzewskiego "O naprawie Rzeczypospolitej"
· 1563 - ukazały się "Statuty królestwa polskiego"
· 1566 - wyszła pierwsza polska książka z zakresu geodezji "Geometria to jest mernicka nauka po polsku krótko napisana"
3.3 Jan Łazarzowicz (Januszowski) 1550 – 1613Ukończył studia prawnicze na Uniersytecie w Padwie. Pracował w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta i Stefana Batorego. Po śmierci ojca przejął oficynę w 1577 roku. 1588 - Zygmunt III Waza obdarzył go nobilitacją, z którą przejął nazwisko Januszowski
· konstytucje sejmowe i druki urzędowe kancelarii króla
3.4 Jan JanuszowskiWprowadził ilustrację miedziorytową. Wiele dużych inicjałów. Rozsądna ilość elementów dekoracyjnych
· 1580 - "Melodie na psałterz polski" - z muzyką Mikołaja Gomółki, teksty tł. J. Kochanowskiego
· 1594 - Projekt nowej ortografii polskiej "Nowy karakter polski"
· 1599 - "Biblia" Jakuba Wujka
· 1600 - Podręczny zbiór praw "Statuta, prawa i konstytucje koronne"
4. Szarffenbergowie: 4.1 Marek SzarffenbergZ początkiem XVI wieku przybył do Krakowa z Lubomierza. W 1506 r. założył księgarnię, a następnie warsztat drukarski z introligatornią. Umierając, przekazał przedsiębiorstwo dwóm synom: Stanisławowi i Mikołajowi. Nobilitowani przez cesarza Ferdynanda I. Potem się rozstali i pracowali samodzielnie
· 1561 Biblia Szarffenbergowska (Leopolity).
4.2. Mikołaj Szarffenberg Został mianowany typografem królewskim. Stworzył "latającą drukarnię", którą obsługiwał. Po śmierci Mikołaja w 1606 r. drukarnię przejął syn Jan, który doprowadził ją do upadku.
· statuty koronne
· Odprawa posłów greckich (Walenty Łapka w Warszawie, 1578)
4.3. Maciej Szarffenberg Do Krakowa sprowadził go krewny Marek i pomógł mu uruchomić w 1526 r. drukarnię Do 1531 r. był uzależniony od Marka, któremu drukował wszystkie nakłady. Usamodzielnił się dzięki protekcji królowej Bony
· Mikołaj Rej, "Krótka rozprawa między... Panem, Wójtem a Plebanem", 1543
· książki hebrajskie i greckie
· kalendarze krakowskie
8. Maciej Wirzbięta 1523 - 1605 Mieszczanin krakowski narodowości polskiej. Kupił drukarnię w 1554 r. po Bernardzie Wojewódce z Brześcia. Tłoczył księgi innowiercze, przeważnie w języku polskim (rozprawy i polemiki wyznaniowe, postylle, psałterze, kancjonały). Posiadał przywileje królewskie i tytuł drukarza nadwornego.
· M. Rej, „Postylla” (1557), „Wizerunek” (1558), „Zwierzyniec” (1562), „Zwierciadło” (1568), „Figliki” (1570).
· J. Kochanowski "Szachy", "Zuzanna"
· Łukasza Górnickiego "Dworzanin polski"
· prace Frycza Modrzewskiego
· prace Marcina Bielskiego.
· Henryk Korneliusz Agryppa, „O szlachetności a zacności płci niewieściej”
· Aleksander Gwagnin, „Sarmatiae Europeae descriptio”
9. Andrzej PiotrkowczykW 1576 r. założył warsztat drukarski i odlewnię czcionek. W 1608 r. otrzymał od Zygmunta III Wazy tytuł typografa i serwitora królewskiego wraz z przywilejem na druk konstytucji sejmowych. Głównie druki katolickie.
· Piotr Skarga, "Kazania"
· Piotr Skarga, "Żywoty świętych"
· "Postylla katolicka" mniejsza i większa
· Biblia i Nowy Testament, tł. Jakuba Wujka
· "Koło rycerskie"
· "Gniazdo cnoty"
MAZOWSZE Z PODLASIEM
· KNYSZYN (ziemia bialska, województwo podlaskie)
1580 r. - najokazalsza publikacja Drukarni Latającej, na zlecenie zapewne Jana Zamoyskiego ku czci jego zmarłej żony – Walenty Łapka (kierownik drukarni) – Tiedman Gise „Christiana Radivila vel de illustri uxore”
· DRUKARNIA LATAJĄCA
(filia krakowskiej oficyny Mikołaja Szarfenbergera – powołana do życia przywilejem Stefana Batorego, Bydgoszcz 22 II 1577)
Kieronik Walenty Łapka
Podążała za dworem publikując druki ulotne (wezwania, obwieszczeni itp.)
Po kilka miesięcy w Warszawie: 1577/1578, 1578/1579, 1579/1580 i 1581.
Trzy utwory Jana Kochanowskiego:
“De expuganatione Polottei ode”
“Odprawa posłów greckich”
“Pieśni trzy”
Wszystkie trzy publikacje wydane w Warszawie w 1580r .
· STANISŁAW MAURMELIUS
1566 (niektóre źródła podają że było to w 1564) – powrócił do katolicyzmu (z kalwinizmu) i założył drukarnię w Łowiczu licząc na poparcie biskupa gnieźnieńskiego Jakuba Uchańskiego.
1566- Jan Polonus „Breve directorum ad confessarii munus recte obendum”, Stanisław z Rawy „Przepowiednie zaćmienia słonecznego które lat 1567, 1568, 1569 panować będą”.
· NOWY DWÓR MAZOWIECKI
1592 r. - Icchak ben Aaron (Izzak syn Arona) z Prościejowa, uciekł tu przed zarazą i dokończył druk „Gaj drzew granatu” Condeveriasa. Jednak bardziej prawdopodobne, że był to Nowy Dwór pod Krakowem.
· PUŁTUSK
lata 30 XVI w. Jan Sandecki (Malecki)
W 1533 drukarnia powstała najprawdopodobniej na prośbę biskupów
Aurelius Brandolinus Lipuss „Oratio de passione Domini”
Doniesienia że Sandomierz drukował w Putusku w 1539-1540.
· WĘGRÓW
Drukarnia ariańska (1570)
Jan Kiszka i Piotr z Goniądza
Piotr z Goniądza (w 1570) - „O Synu Bożym”, „O pouczeniu chrześcijańskim”, „O trzech to jest Bogu, o Synu Jego i Duchu Ś. przeciwko Trójcy Sabelliańskiej”.
POMORZE
Aleksander Augezdecki – (drukarz w Litomyślu, Czechy 1535-1547, 1565-1577, w Królewcu 1549, 1550-1556, w Prościejowie, Morawy 1557 (?) – 1558, w Szamotułach (1558 (?) – 1561 (?) Morawy 1562-1564). Pochodził z Augezda koło Pilzna w Czechach
Pracował jako czeladnik w zakładzie w Litomyślu na początku XVI w. Po odziedziczeniu wydawał
· dzieła religijne, historyczne i prawnicze.
· „Práva Mĕstká Brykciho z Licksa” (1536).
Cecha charakterystyczna: znaki diakrytyczne z dwiema kropkami.
Wilhelm Guilemothanus (drukował w Gdańsku 1605-1606)
· książki niemieckie i polskie.
· kazania (zborów wielkopolskich) Jana Turowskiego.
Cecha charakterystyczna: w tekstach polskich widać dużo błędów
Sygnet: drzewo w owalnym obramowaniu z napisem: „Les Fideles Florisent Comme La Palme”.
Andrzej Hünefeld (drukarz i wydawca w Gdańsku 1608-1652, księgarz)
Drukował Szwabachą. Książki obliczone głównie na zysk nie wykazują staranności, lepiej wyglądały te w stylu barokowym. Drukował w mniejszych formatach.
Cechy charakter.: szwabacha, zły papier, kiepskie ozdobniki. Inicjały szerokie, litery ozdobione floraturami i figurami. Małe formaty
Sygnet: owalny kwiat.
Konrad Baumgarten ur. się około 1480 r. (drukarz w Gdańsku 1498-1499, w Ołomuńcu 1500-1502, we Wrocławiu 1503-1506, we Frankfurcie n. Odrą 1506-1509, introligator) Należał do najbardziej mobilnych drukarzy wędrownych wczesnego okresu drukarstwa.
-W czasie pobytu w Gdańsku wytłoczył cztery druki, który tylko jeden z nich jest znany w całości, a mianowicie:. Druk Agendy, czyli podręcznika udzielania sakramentów, zakończono 10 V 1499 r.
-W Ołomuńcu Baumgarten wydrukował co najmniej 8 książek + kilka innych druków w związku nasileniu się pozycji kościoła katolickiego przeciwko husytyzmowi.
W okresie blisko trzyletniej działalności Baumgarten wydał tu 20 książek przeważnie autorstwa profesorów uniwersyteckich, oraz Carmen in Marchiam Ulrycha v. Huttena
· Ulrych v. Hutten, Carmen in Marchiam
· Martinum canonicum Vilnensis dioecesis edita
· Donatus minor, krótka gramatyka języka łacińskiego
· Agenda
· dzieła Wawrzyńca Corvina (Rabego)
· podręcznik Latinum iedoma
· legenda o św. Jadwidze śląskiej w języku niemieckim
· podręcznik łaciny Pawła Niavis (Schneevogel)
August Ferber (drukarz w Rostoku 1575-1580, 1588-1602, Güstrow 1581-1582, Gryfii 1581-1607 (?) Toruniu 1609-1621)
Przed przybyciem do Torunia prowadził druk...
attina