WYBRANE PROBLEMY KRYMINOLOGII I KRYMINALISTYKI.
Ćwiczenia 2.10.2012
Patologia społeczna- jest to dyscyplina naukowa zajmująca się zjawiskami społecznie patologicznymi, przez które należy rozumieć zachowania działające destrukcyjnie na społeczeństwo, a przy tym nie zgodne z przyjętymi wartościami w danym kręgu kulturowym.
( … ktoś tam)
Patologia społeczna- jest to ten rodzaj zdarzenia, ten typ instytucji, ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego, czy wreszcie ten rodzaj struktury jakiegoś systemu społecznego, który pozostaje w zasadniczej nie dającej pogodzić się sprzeczności ze światopoglądowymi wartościami, które są przyjęte w danym społeczeństwie.
(Podgórecki)
Do najczęściej występujących form zjawisk patologii społecznej należy zaliczyć:
1. Przestępczość
2. Narkomania
3. Alkoholizm
4. Prostytucja
5. Samobójstwa
6. Bezrobocie
7. Bezdomność
8. Żebractwo
9. Funkcjonowanie subkultur młodzieżowych
10. Funkcjonowanie sekt
11. Uzależnienia od czynności
12. Hazard
Ćwiczenia, 9.10.2012
Cechy wspólne form zjawiskowych patologii społecznej:
1. Ponadczasowość
2. Ponad kulturowość
3. Wzajemność powiązań
4. Przyczyny tkwią w podłożu biopsychologicznym i społecznym
5. Charakteryzuje je pewien dynamizm, nie pozostają w stagnacji
6. Powodują ujemne skutki zarówno dla jednostki jak i dla całego społeczeństwa
7. Występują w każdym społeczeństwie, niezależnie od panujących stosunków społeczno- politycznych
8. Dotyczą różnych środowisk społecznych
9. Występują zarówno wśród osób starszych jak i nieletnich
10. Występują zarówno w środowiskach miejskich jak i wiejskich z tymże znaczna ich ilość dotyczy dużych aglomeracji miejskich
11. Napiętnowane są przez społeczeństwo
12. Cechuje je wysoki stopień kryminalizacji
13. Społeczeństwo prowadzi działania zwalczające i zapobiegające
14. Każde z nich pomimo wspólnych cech ma swój odrębny charakter
15. Wszystkie określane są, jako ujemne zjawiska społeczne
Nauki pomocnicze kryminologii:
-psychologia
-pedagogika społeczna
-socjologia
-statystyka
-psychiatria
-medycyna sądowa
-ekonomia
-historia
-farmacja
- patologia społeczna
-profilaktyka społeczna
-polityka kryminalna
-prawo karne materialne
-prawo karne procesowa
-prawo karne wykonawcze
-wiktymologia kryminalna
-kryminalistyka
-suicydologia (nauka o samobójstwach)
WYKŁAD, 9.10.2012
PRZEDMIOT, DZIAŁ i ZADANIA KRYMINOLOGII ORAZ METODY BADAŃ KRYMINOLOGICZNYCH.
Crimen- zbrodnia, przestępstwo; logos- nauka
Wg Lernell
Kryminologię należy ujmować w znaczeniu wąskim sensu stricte i znaczeniu szerokim sensu largo. Kryminologia sensu stricte jest to nauka o czynniku genetycznym przestępstwa. I tak rozumiana kryminologia pokrywa się z etiologią faktów kryminalnych. Natomiast w sensu largo jest to nauka o czynniku genetycznym przestępstwa o różnych cechach i objawach czynów kryminalnych oraz o strukturze i dynamice kryminalnej.
Wg Tyszkiewicza
Kryminologia- jest to nauka o przestępstwie, przestępczości i przestępcy oraz o funkcjonowaniu systemu przeciwdziałania przestępczości.
Wg Świdy
Kryminologia- jest to nauka empiryczna należąca do grupy nauk o zachowaniu się człowieka w społeczeństwie, której przedmiotem badan jest przestępca, przestępstwo i przestępczość, najmowana, jako zjawisko społeczne pod kątem widzenia ich struktury dynamiki, przyczyn je powodujących oraz czynników uniemożliwiających czy też utrudniających rozwój tych zjawisk.
Wg Hołysta !!
Kryminologia- jest to nauka o przestępstwie i przestępcy, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawisk patologii społecznej oraz o ich zapobieganiu a także o funkcjonowaniu systemu sprawiedliwości karnej.
PRZESTĘPSTWO- jest to czyn człowieka zabroniony przez ustawę pod groźbą kary obowiązującą w chwili jego popełnienia jako zbrodnia lub występek, który jest bezprawny, zawiniony i o stopniu szkodliwości społecznej większej niż znikoma.
PRZESĘPCZOŚĆ- zbiór czynów zabronionych przez ustawę pod groźbą kary, które zostały popełnione na określonym terenie w danej jednostce czasu.
Hołtys podzielił kryminologię na 4 podstawowe działy:
1. Symptomatologia (fenomenologia) kryminalna- jest to dział zajmujący się formami, objawami przestępczości, do których m.in. należy zaliczyć:
-sposoby popełniania przestępstwa (nodus operandi)
-geografie kryminalną (rozmieszczenie przestępczości)
-strukturę i dynamikę przestępczości
Niektóre elementy organizacji świata przestępczego (np. porozumiewanie się przestępców, używanie pseudonimów)
2. Etiologia kryminalna- dział zajmujący się przyczynami przestępczości. Generalnie przyczyny przestępczości dzielimy na;
-społeczne (środowiskowe, socjologiczne, egzogenne)
-indywidualne (biopsychologiczne, osobowościowe, endogenne)
3. profilaktyka kryminologiczna- zajmując się genezą i etiologią faktów kryminalnych, bazując na dorobku pedagogiki społecznej i psychologii ma za zadanie nadania pozytywnego kierunku aktywności ludzkiej oraz usunięcia ujemnych postaw i tendencji jeżeli takie w określonym zachowaniu występują
4. funkcjonowanie systemu sprawiedliwości karnej- jest to dział zajmujący się w sposób szczególny polityka karna państwa która jest ściśle związana z funkcjonowaniem organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.
POLITRYKA KARNA- ma na celu dostosowanie rodzaju i wielkości kary do okoliczności i sposobu popełnienia przestępstwa oraz osobowości sprawcy w taki sposób żeby z jednaj strony ochronić społeczeństwo przed jego działaniem z drugiej natomiast dać mu możliwości powrotu do społeczeństwa.
16.10.2012
1885r. ukazuje się praca włoskiego antropologa Rafaelo Garofalo, którą zatytułował „kryminologia” i jest uznawany za ojca kryminologii.
RODZAJE I METODY BADAŃ KRYMINOLOGICZNYCH
Celem badań kryminologicznych jest tworzenie uogólnień teoretycznych i wypracowywanie dyrektyw praktycznych odnoszących się do zapobiegania przestępczości. W związku z tym wyróżnia się bania w zakresie:
- symptomatologii kryminalnej
- etiologii kryminalnej
- profilaktyki kryminologicznej
- funkcjonowania systemu sprawiedliwości karnej
Uwzględniając kryterium badań kryminologicznych wyróżnia się studium przypadku i badanie monograficzne. Badanie, którego przedmiot ma charakter wyraźnie jednostkowy ( jedno przestępstwo, jedne przestępca) nazywamy studium przypadku. Natomiast gdy celem badań jest wszechstronny opis pewnego rodzaju zjawiska, zdarzenia czy przypadku uwzględniający wiele zmiennych, gdy szukamy odpowiedzi, zarówno o wartości zmiennych jak również o ich relacje, nazywamy badaniami monograficznymi.
Stosując kryterium celu badań wyróżnia się badania diagnostyczne, eksplanacyjne (wyjaśniające) i prognostyczne.
Celem badań diagnostycznych jest stwierdzenia czy w badanym obiekcie występują i jak często występują interesujące nas zdarzenia.
Celem badań eksplonacyjnych jest ustalenie zależności występującymi między interesującymi nas zmiennymi czyli krótko mówiąc chodzi tu o ustalenia przyczyn przestępczości.
Celem badań prognostycznych jest przewidywanie rozwoju określonego zjawiska bądź przekształceń przedmiotu pozostającego w zainteresowaniu badacza.
Metody badań kryminologii:
- metody statyczne
- obserwacja
- wywiad
- kwestionariusze
- ankieta
- badania psychologiczne
- badania stanu zdrowia
- wykorzystanie dokumentów
- badanie sposobu komunikowania się przestępców (analiza semantyczna)
Prognozowanie kryminologiczne- jest to zbiór czynności prowadzących do uzyskania informacji o przyszłym przebiegu zjawiska przestępczości. Stosując kryterium przedmiotu prognozowania wyróżnia się prognozy dotyczące przestępczości dorosłych, młodocianych i nieletnich (13-17)
Z kolei stosując kryterium podmiotu prognozującego wyróżnia się:
- prognozy policyjne
- prokuratorskie
- sądownicze
- więzienna
Metody prognozowania kryminologicznego:
- metoda ekstrapolacji – najtańsza i najłatwiejsza, najczęściej stosowana. Polega na tym, że fakty zaistniałe w przeszłości przenosi się jako prawdopodobne na czas przyszły.
- metoda oceny ekspertów
- metoda modelowania
Podstawowe kierunki zastosowania i wykorzystania wiedzy kryminologicznej:
- do ustalenia czynników egzogennych i endogennych warunkujących przestępczość
- kształtowanie polityki kryminalnej państwa i poglądów na przestępczość
- w pracy organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości
23.10.2012
1. Pojęcie i klasyfikacja czynników kryminogennych.
2. Zjawisko przestępczości w ujęciu biopsychologicznym.
3. Zjawisko przestępczości w ujęciu socjologicznym.
1. Czynniki kryminogenne są to jakieś zdarzenia, stany, które ukazują nam się w polu widzenia rzeczywistości, jako fakty mające wpływ na pojawienie się przestępstwa. Ogólnie dzielimy je na indywidualne i społeczne. Z kolei wg prof. Malca należy wyróżnić następujące rodzaje czynników:
1) Czynniki prowadzące do demoralizacji np. spożycia alkoholu
2) Przeciwdziałające ukształtowaniu się właściwych norm prakseologicznych lub ich przyswojeniu
3) Presja czynników sytuacyjnych
4) Choroby psychiczne
Na bazie długoletnich badań etiologii kryminalnej ukształtowały się 2 podstawowe kierunki tj. kierunek biopsychologiczny i socjologiczny. Głównym założeniem kierunku biopsychologicznego jest twierdzenie, że główne uwarunkowania przestępczości mają podłoże biologiczne i psychologiczne. Twórcą kierunku jest Cezary Lombroso, natomiast głównym założeniem kierunku socjologicznego jest twierdzenie, że główne uwarunkowania przestępczości tkwią w społeczeństwie w środowisku. Główny twórca i przedstawiciel to Gabriel Trade.
2. Zjawisko przestępczości w ujęciu biopsychologicznym. w 1876r. Cezary Lombroso publikuje pracę pod tytułem „Człowiek zbrodniarz w stosunku do antropologii, jurysprudencji i dyscypliny więziennej”
Na podstawie przeprowadzonych badań antropologicznych i psychiatrycznych wyprowadził wniosek, że czyn przestępny to zjawisko przyrodnicze i biologiczne, które jest uwarunkowane właściwościami psychicznymi i fizycznymi sprawcy danego czynu. Właściwości fizyczne odnosił przede wszystkim do budowy czaszki człowieka stwierdzając m.in., że mordercy odznaczają się objętością żuchwy, wydatnymi policzkami, bladą twarzą, rzadkim zarostem, włosami czarnymi i gęstymi. Z kolei gwałciciele mają ręce krótkie, wysokie czoło, blond włosy, a także zdarzają się anomalie nosa i organów płciowych. Stwierdził on, że około 40% ogółu przestępców to przestępcy z urodzenia, ponadto wyróżnił przestępców działających w afekcie oraz przypadkowych. Człowiek zbrodniarz jego zdaniem to osoba, która zachowała cechy człowieka przedhistorycznego i takie zachowania jak: grabieże, zabójstwa, zadawanie innym ludziom cierpień są czymś normalnym.
Garofalo stworzył teorię przestępstwa naturalnego i sztucznego oraz niezmienności natury ludzkiej. Przestępstwo naturalne wiązał z naruszeniem 2 podstawowych uczuć, a mianowicie wstrętu do zadawania innym ludziom cierpień oraz poszanowania cudzego prawa własności. Wyróżnia on również przestępców z urodzenia z przewagą ludzi dzikich i niedorozwiniętych umysłowo.
Z kolei Ferri stwierdził, że nie tylko ustrój organiczny człowieka, jego ustrój psychiczny ma wpływ na zachowanie przestępcze, ale również takie cechy i właściwości jak: rasa, wiek, płeć, klimat oraz niektóre warunki społeczne takie jak gęstość zaludnienia, industrializacja, alkoholizm oraz czynniki ekonomiczne i polityczne. Wyróżniał on przestępców z urodzenia, chorych umysłowo, z namiętności, z nawyknienia i przypadkowych.
Daniel Liszt przestępstwo jest produktem osobistych właściwości przestępcy z jednej strony oraz otaczających go warunków społecznych w chwili popełnienia z drugiej strony.
Rabinowicz wyróżnia on przestępców niepoprawnych i nałogowych, a głównych przyczyn przestępczości doszukiwał się w biologicznym podłożu osobowości człowieka.
Kretschmer wyróżnił 4 typy budowy człowieka:
- leptosomatyk (astening)- szczupłe, wysoka, długie ręce
- pyknik (niski, grubaskowaty)
- atletyk (chłopisko śląskie)
- dysplastyk (wady w budowie ciała)
Goring stworzył teorię tzw. Diatezy kryminalnej czyli rodzinnej, dziedzicznej skłonności do popełnienia przestępstw.
Eyseneka stwierdził on, że główne przyczyny przestępczości tkwią w niewłaściwym funkcjonowaniu odruchów warunkowych, które są zakłócane przez psychopatię.
Teoria endokrynologiczna- w myśl tej torii główne przyczyny przestępczości mają miejsce w niewłaściwym funkcjonowaniu gruczołów dokrewnych takich jak: przysadka mózgowa, szyszynka, tarczyca, nadnercza, trzustka. Nie właściwe ich funkcjonowanie powoduje zaburzenie sfery emocjonalnej, osoby bez jakiegokolwiek powodu wpadają w stany agresji co może prowadzić do działalności przestępczej.
Teoria chromosomalna- osoba wpada w stany agresji itp.
3. Teoria Durkheima – teoria anomii – stwierdził, że przestępczość jak przeobrażaniu, nie pozostaje w stagnacji. Jest zjawiskiem pożytecznym w społeczeństwie, ponieważ spełnia 2 podstawowe funkcje:
1) Odchylenia świadomości indywidualnej od świadomości zbiorowej jest warunkiem zmiany i postępu
2) Jest czynnikiem integrującym społeczeństwo, umacniające więzi społeczne
Natomiast genezy przestępczości doszukiwał się w strukturze społecznej. Jednostka jego zdaniem nigdy nie jest zaspokojona w swoich dążeniach i potrzebach. Stwierdził on im kto ma tym więcej chce, jednak to co otrzymuje od społeczeństwa w postaci nagród jedynie stymuluje a nie zaspokaja jego potrzeb do końca. Granice tym indywidualnym dążeniom może wyznaczać jedynie zewnętrzna kontrola ze strony społeczeństwa.
W prawidłowo funkcjonującym społeczeństwie każdy uświadamia sobie swój poziom aspiracji i dostosowuje go do możliwości ich realizacji. W przypadku gwałtownych zmian mających najczęściej podłoże gospodarcze (gwałtowny wzrost lub recesje) następuje załamanie się kontroli społecznej oraz rozluźnienie więzi społecznych co powoduje, że jednostki może realizować swoją działalność przestępczą.
...
domminiika