tom 01-04 - A.pdf

(49462 KB) Pobierz
PODRĘCZNA ENCYKLOPEDYA KOŚCIELNA.
APPROBATITR.
Vareavie d. 13/20 .Tulii 1!K)4 a.
OfficíaÜH Genoralig
Epiecopus Suffraganens Varaoviensia
t C. Ruszkiewlcz
Cancellarius S- Máclchowski.
.M 3613
OHOCPBHO
E Bapnraaa R
om
13/26
n.
1904
r.
C
jtím
Cypporan. B
i
apim . P.-K.
¿lyxoB.
K
iB
diicuciopiit
K
anoH K M 'poiioJnrnJiM
Ht m
iaro Eatm
Tyaa
K . n HB H K .
C O e IM C ÍM
C
eitperapi» Kc. P. /I
acouhíh
W YDAW N ICTW O BIBLIO TEKI D Z IE Ł CH R ZEŚC IJA Ń SK IC H
PODRĘCZNA
ENCYKLOPEDYA KOŚCIELNA
OPRACOWANA
pod kierunkiem ks: ks Stan. Galla, Jana Niedzielskiego,
Henr. Przezdzieckiego, Ant. Szlagowskiego, Ant. Tauera
i redaktora ks: Zygm. Chełmickiego.
WA R SZAW A
Skład główny w Księgarni Gebethnera i W olffa
K R A K Ó W — G. G ebethner i S-ka.
A
A.
pierwsza litera alfabetu lac. i grec.,
najmocniejsza samogłosko;
a,
jako znak
wyraża to, co pierwsze;
a,
w skróceniu
znaczy anno; a. c.= a n n o curentc. A. D .=
anno Domini, roku Palis.; o. a. C. n. =
anno ante Christum nation; a. p. C. n . =
anno post i t. ch; A . I». = auroa bulla;
A
w krytyce biblijnej oznacza A l e k s a n ­
d r y j s k i k o d e k s (ob.); A . M. 1).
G. — na większa chwale Boga.
A le f
(clef), pierwsza litera alfabetu te-
nickiego i hebrajskiego znaczy byk, bo
starożytna jej forma przypomina głowę
byka. Nie jest ona samogłoska, ale przy-
docliein słabym; jako liczba oznacza 1;
w Wulgacie poucza, że w tekście orygi­
nalnym pierwsze słowa wierszy rozpoczy­
nają się od litery alef; w krytyce biblijnej
oznacza S y n a i c k i k o d e k s (ob.)7
Alfa i omega,
pierwsza i ostatnia lite­
ra alf. gr.; w Apokalipsie wyrażają po­
czątek i koniec (1, 8; 21. 6; 22, 13). Myśl
samą opisał Izajasz pr. (45, 0). Jest to
Chrystus, Bóg Człowiek. Pierwsi chrze­
ścijanie symbolicznie to oznaczali; A -j-il.
Aa
(Piotr van der), prawnik ur. w Eo-
waniiun około r. 1535
rodziny prote­
/
.
stanckiej — i ' 1594 r.
Był profesorem
prawa wLowanimn. Napisał:,
Commenta-
rius de prinilegits creditorum
“ 8-o
Antverp. 1560;
„P r o c h ir o n sine E n­
chiridion judiciariurn
“ 8-o, Lovaoii
1558.
Aa
(van der) T. J., profesor kolegium
w Lowanium; wydał n r. 1884 — 1885:
,
Aaa!
okrzyk spotykany w Biblii, wyra­
żający zdumienie, przestrach lub głęboką
boleść (Jerem. 4, (i; 4, 10; 22, 17). W ul-
gata w ten sposób tlumaizy hebrajski
wyraz
Ah
«/¿!=niesicty!
Aacs: 1
Michał, iilozof i teolog wę­
)
gierski protest., ur. w r. 1631 — 1708r.
Napisał:
„F o n tcs catcinism i o b s tr u e -
li“
Tubingae 1669.—
2
)
Michał, syn po­
przedniego, kapelan wojskowy ur. 1672 r.,
t 1711 r. Napisał:
„D isserla tio hi­
stó rico - th cologica de catcchutne-
n is
“ Argentornti 1760, inS-o;
„C u rra s
m ortis e x pestilentia etc.“
Argento-
rati 1702, iu 12-o.
Aagard
Mikołaj, pastor, a potem pro­
fesor wymowy i bibliotekarz w Soroe ur.
w r. 1012 — -]- 1657 r. Główne dzieła:
D isput. de usu sgllogisnu in Ideo­
logia \
lafniae 1617, in 4-o;
„D e Stglo
N o r i T esta m en te
Nor,se 1655, in 4-o.
(oh. L e l o n g, Bibl. sacra, 11 s. 590).
Aaron
(hebr. Abaron), starszy syn Am-
niiiia, wnuka Lcwicgo przez Kaata i Jo-
babety, córki Lcwicgo (Ex. 6, 20; Num.
26, 59), starszy o trzy lata brat Mojże­
sza i Miryam (Kx. 7, 7). Jako 83-o letni
maż w chwili wyjścia Żydów z Egiptu był
głową drogiej linii łowickiej od Kaata.
Zona jego Eliszeba (Elżbieta) była siostrą
Nahossonu, naczelnego wodza pokolenia
Judy. Z woli Bożej A. stał się pomocni­
kiem Mojżesza „listami“ (Ex. 5, 16) „p ro­
rokiem“ (7, l), wobec faraona Meneftabal,
syna Ramzesa
II,
oraz wobec starszych
Praelectionuin philosopldcie sc/to-
ludu. Razem z Mojżeszom ogląda! Bo­
ga na górze Synui (Ex. 19, 24; 24, 1)
lasticae brevis conspectus
“ .
Kuc. Kośi\
1
razom z H uroni, z pokolenia Judy, zasto­
pował M-a podczas jego przebywania im
górze Synaj (Ex. 24, 14). Odlewa cielca
złotego (ob.) (Ex. 32. 5; Ps. 105, 19). Z o ­
stał najwyższym kapłanem (ob.) (Ex. 29),
a synowie jego: Nadad, Abiłiu, Eleazar
(ob.), Itamar (ob.) wybrani na kapłanów
(Ex. 29, 1—37; Eev. 8). Ztad druga linia
Kanta zajęła pierwszo; miejsce wśród po-
tomków Lewiego. Li wita niższego rzędu
Korę (ob.), krewny A-a i M-a zbuntował
się wraz z Eubenitaini, ponieśli karę
(Nnm. Hi). Godność A-a stwierdził Bóg
cudem (Kum. 17, 5). Za grzecli niedo­
wiarstwa A. umiera na górze H or (Deut.
1C 6 ma Mosera), na granicy Edom
),
w wieku lat 123, w 40-m roku tulactwa
Izraelitów po puszczy (Kum 20, 29).
A'.
A. S.
Aaron
S. (ur. na początku V I w. w Bre­
tanii); był fundatorem pierwszego klasz­
toru w tej prowincyi (p w r. 58t)). W spól­
nie ze ś. Mało apostołował we Franeyi.
Aaron-A
b o n-C h a i m, przełożony sy­
nagog w Fezie i Maroko, żył na początku
X V I I w. Kapisal: komentarz na Jozue-
g o p . t.
¿¡erce Aarona
Wonecyu'l(509, in
fol. — dziś niezmiernie rzadkie;
O fiara
A a ron a -
obszerny i uczony komentarz
na,
S iffrę
(starożytny komentarz na księ­
gę Kapłańską) t inne ( f około r. 1609 r.
w Wenecyi) jole Eeller
„B iogra p h ie
u n ivers
.; M.de llossi
„B i zioń. storicou
Parme 1802).
Aaron-łi
en - .1 o s e p h -H a r i s c h o n ,
rabin, karaita, lekarz w Konplu z X I II w.;
uczony teolog i wybitny pisarz swojego
czasu. Pisał wiele, między innemi: ko­
mentarze na P. ś., znakomitą gramatykę
liebr., a osobliwie ciekawe dzieło:
„O rd o
tego ęKlein
)
z Fugaras; w r. 1752 był na
stępcą jego na stolicy bpiej. .Tako bp.
logaras erygował seminaryimi; umarł
w sławie świątobliwości w r. 1764. Zosta­
wił pisma ś.:
.,Epistoła consolatoria''
Bnlasfalva 1761;
„D e Jinitio et Ejc-or-
dium s. oecum cnicae si/tiodi Floren-
tinae“
(ib. 1762
);,,lnstituliones doc.tr i -
nae ehristianae
“ (ib. 1764). — Killes
,.Sgrnbola ad illustr. ¡list. Eecl.
Orient."
(łnsbruck 1885).
Aaron,
mnich iro-szkoebi z Flańdryi
(Alf. P a r c z e w s k i
„ Początki ch rtj-
stganizmu w P ofsce i misst/a irlandz­
ka
“ w
„ Bocznikach Pozn. Tow. Prztj-
ja c io t nauk'
t. 29. odbitka: Poznań
1902), sprowadzony do Polski przez Ka­
zimierza Odnowiciela nie zOlugny, jak
za Długoszem utrzymywało późniejsze
dziejopisarstwo polskie ( Ł ę t o w s k i
..K atalog bisk. k r a k r
t. ł, 20), lecz
z jednego z klaszt. dyuc. I .eodyjskiej (Lie-
ge) metrop. Kolońskiej (Dr. T a d . W o j
e i e c h o w s k i , . 0
K azim ierzu Mni­
chu"
w
,,Pamiętniku Ak. Utn.“
1885,
t. V str. 22; tegoż
„ K ościół katedr,
tr K ra k o w ie"
Kraków 1900, str. 182;
8. K ę t r z y ń s k i
„O pal! i uszu bisku­
pów pols.
A 7
w.“
w
„R ozp ra w a ch
Ak'. Pm. wgd. h .-fd o z."
1902, str. 205),
opat tyniecki i l> > krakowski 1046 —
|.
1059 r. — (Katalogi bpów krak. w B i c-
1 o w s k i o g o
„M on . Pol. hist.“
t, III,
328 ust), mąż wielkich wpływów w Kość.
polskim X I w.; konsekrowany na bpa albo
w Rzymie
{„R oczn ik W ielkopols.
k ró tk i
“ p. r. 1059, w M PH. Ił, 794),
albo najprawdopodobniej w Kolonii przez
Hermana arcyb. koloii., wuja Kazimierza
Odnowiciela (Dr. A b r a h a m
„ ( )rga-
nizact/a Kość. w P olsce do w.
A /7 “
Lwów 1893, sir. 128, ods. 3; str. 130;
K o r y t k o w s k i
„Arct/bpi Gniezn."
t. 1, str. 15). Niektóre roczniki polskie
dają mu tytuł arcybiskupa krakowskiego
(,,
R o czn . kap. k r a k o w s k i
r. 1059
u B i c l o w sk i e g o M P H .II, 794; „
K a­
ta log bisk. krakoio.“
w MPH 11,816;
„ R ocznik ’Praski“
an. 1046. MPH II,
830, 831). udzielony jakoby przez Bene­
dykta IX . Odnośną bulle tego papieża
przytacza pierw-zy Wincenty z Kielc
(w. X III) w Żywocie św. Stanisława
(MPH. 1, 358). Ńa zasadzie łych danych
Długosz i cale dziejopisarstwo polskie
uważało A-a za arbpa, a Kraków za dru­
ga metropolię polską, o której tajemniczo
p recu m jturla ritum sgn agogae K a -
raitarum “
Venetiis, 1828— 29, 2 v. in.
4-o). — (Ob. Chauficpić ,,
N o u e . diet.
hist. et crit.“
t. I, str. 3;j „
Journal
des Savants“
1702, str. 313.
Aaron-B
e n-B z c m n e l rabin z Wilna,
przezwany K o i d e n e w er; j w r. 10,9-
Pisał wicie w kwestyach moralnych. Dzie­
ła A. były drukowane w Frankfurcie
nad Menem i w Amsterdamie.
Aaron
de B i s t r i e z , Piotr Paweł,
pochodził z Transylwanii; należał do
Kość. greko-runmńskiego zjednoczonego,
w Austro-Wegrzeeh. Po ukończeniu stu-,
djów w Rzymie, na początku X V I I i w.
wstąpił do Bazylianów, w r. 1742 był wi-
karyuszem generalnym bpa Jana Inoeen-
Zgłoś jeśli naruszono regulamin