"O co walczymy?"
(Deklaracja Programowa Polskiej Partii Robotniczej)
WSTĘP
Tocząca się obecnie wojna światowa przytłoczyła ludzkość niezmierzonym ogromem nieszczęść. Wojna ta wynikła z przeciwieństw, na których są oparte stosunki wytwórcze ustroju kapitalistycznego. Była ona nieuniknionym skutkiem rywalizacji imperialistycznej w Walce o rynki i nowy podział świata. Ale w warunkach rozbudzenia się potężnych ruchów ludowych, które były następstwem pierwszej wojny, w warunkach powstania na olbrzymich obszarach globu państwa socjalistycznego, wreszcie w warunkach zwyrodnienia najbardziej przegniłych warstw oligarchii imperialistycznej w polityczne formy faszyzmu - wojna ta musiała przerosnąć w potężne starcie dziejowe przeciwstawnych sobie prądów społecznych: reakcji i postępu, zwyrodnienia i humanitaryzmu, faszyzmu i demokracji. To starcie dziejowe kształtuje dziś nowe oblicze świata, nową rzeczywistość społeczną i oddaje rolę decydującą nowej sile, która wstępuje znów na widownię dziejową. Siłą tą staje się lud. Lud wydał już wyrok śmierci na świat stary za zbrodnie przez niego popełnione. W jego świadomości dojrzewa potrzeba i konieczność takich zmian w stosunkach społecznych i w systemie organizacyjnym świata, które by życie społeczeństw uczyniły wolnym i szczęśliwym. Nadchodzi okres wielkich przemian społecznych, których twórcą staje się lud, trzymany dotąd przez siły reakcji i wstecznictwa w niewoli i poniżeniu.
Chociaż faszyzm światowy i jego trzon - hitleryzm - nie zostały ostatecznie zniszczone, nie potrafią one już uniknąć zagłady. W gruzy rozsypał się faszyzm włoski. Zmiotła go z widowni fala gniewu mas ludowych. Pod ciosami zwycięskich walk na frontach załamuje się i zbliża do klęski podstawowy filar światowego faszyzmu - Niemcy hitlerowskie. Śmierć hitleryzmu wróci do życia podbite i uciemiężone narody Europy. Zrodzi ona Polskę Wolną i Niepodległą. Śmierć hitleryzmu będzie zagładą wszystkich sił wstecznych, wszystkich prądów faszystowskich, w każdym kraju, w każdym narodzie. Na gruzach faszyzmu wyrośnie demokratyczna władza ludu w świecie postępu i wolności.
W tym nowym świecie, który wyłoni się z odmętów wojny, Polska musi zająć poczesne miejsce. Wyzwolona spod jarzma hitlerowskiego - Polska nie będzie i nie może być Polską sprzed września 1939 r., w której masy pracujące miast i wsi były odsunięte od władzy, od decydowania o losach kraju i narodu, pozbawione praw demokratycznych, żyły w biedzie i nędzy pod terrorem uprzywilejowanej garstki obszarników i kapitalistów. Nie będzie dlatego, że takiej Polski nie życzy sobie naród. Przyszła Niepodległa Polska nie może być prywatnym folwarkiem pasożytniczej, wstecznej i reakcyjnej warstwy, za której rządy naród polski zapłacił najdroższą ceną, bo utratą niepodległości i piąty rok już trwającą straszliwą i krwawą niewolą. Polska o reakcyjnym obliczu społecznym i politycznym nie mogłaby się utrzymać na widowni międzynarodowej po rozpadnięciu się w gruzy reakcyjnych państw faszystowskich. Przyszła Wolna i Niepodległa Polska musi być narodową własnością najszerszych mas pracujących. Jej polityczno-społeczne podstawy muszą być oparte na fundamentach szerokich zasad ludowładztwa, czyli demokracji. Ster władzy państwowej w przyszłej Polsce przejść musi w ręce przedstawicieli najszerszych warstw narodu, reprezentujących interesy robotników, chłopów i inteligencji. W przyszłej Polsce linia wewnętrznej i zagranicznej polityki musi być dostosowana do potrzeb i interesów całego narodu, musi wpadać w nurt tego nowego, postępowego prądu rozwojowego, który znajdzie swój wyraz w dążeniach mas ludowych również w innych krajach świata.
Tylko wówczas, gdy fundamenty przyszłej Polski opierać się będą na twórczych i z natury swojej postępowych interesach najszerszych mas pracujących, czyli na interesach olbrzymiej większości narodu - będzie ona naprawdę Wolna i Niepodległa. Tylko wówczas zapewniona zostanie trwałość wznoszonej dzisiaj w potokach krwi wielkiej budowli, wspólnego dla całego narodu domu - Polski Niepodległej. Tylko wówczas w tym naszym domu można będzie szybko zaleczać rany wojenne, rozwijać się będzie w nim dobrobyt, pomnażać wspólne bogactwo, rozkwitnie nauka i kultura, w szczęściu, radości i zdrowiu wychowywać się będą dzieci i ze spokojem w przyszłość patrzeć starcy i niezdolni do pracy. O taką Polskę walczy dzisiaj naród polski i takiej Polski pragnie. I nie tylko jeden naród polski pragnie w ten sposób urządzić swój byt i życie narodowe. Do tego samego celu zdążają wszystkie inne narody świata, krwawo i boleśnie doświadczone przeszłą i dzisiejszą rzeczywistością. Te same bowiem siły reakcji, wstecznictwa i faszyzmu, które zakuły masy pracujące świata w kajdany społecznej niewoli i traktują je jako przedmiot swojej władzy, spowodowały obecną straszliwą rzeź wojenną i są za nią odpowiedzialne. Wyzwolone z przemocy wstecznictwa masy ludowe raz na zawsze wykreślą z metod swojej polityki czynnik wojny, jako czynnik wsteczny i niszczycielski, gdy staną się gospodarzami swoich krajów. Przyszła Polska musi stanowić w gronie narodów świata czynnik pokoju, żyć w zgodzie i przyjaźni z sąsiadującymi z nią narodami i z racji swego geograficznego położenia być pomostem łączącym Wschód z Zachodem w braterskiej współpracy narodów Europy między sobą.
Taką Polskę powołać może do życia tylko wysiłek najszerszych mas ludowych. Okres okupacji hitlerowskiej i narodowej niewoli dowiódł, że walkę na śmierć i życie o wolność i niepodległość Polski podjęły tylko te siły społeczne, które reprezentują Polskę przyszłości, w pierwszym rzędzie - robotnicy, chłopi i inteligencja pracująca. Tylko te siły zdolne są do wywalczenia niepodległości narodu polskiego i zbudowania przyszłej Polski na zdrowych, demokratycznych podstawach. One to bowiem składają największą daninę krwi narodowej w walce z okupantem, ponoszą największe ofiary i cierpienia za winy polskiej reakcji.
Polska Partia Robotnicza, jako przedstawicielka interesów i dążeń robotników, chłopów i postępowej inteligencji, jako partia, która pierwsza podniosła sztandar zorganizowanej walki zbrojnej o Wolną i Niepodległą Polskę, cały swój wysiłek pracy bojowej, organizacyjnej i propagandowej aż do momentu wypędzenia okupanta z ziemi ojczystej poświęcać będzie sprawie tej walki i podnoszenia jej na coraz wyższy poziom. PPR uważa, że wysuwanie dzisiaj haseł wewnętrznych porachunków partyjnych i nawet otwartej wojny domowej oznacza zamaskowaną lub jawną współpracę z okupantem w jego niszczycielskiej walce z narodem polskim, oznacza więc zdradę Polski.
POLSKA PARTIA ROBOTNICZA WALCZY:
o Polskę demokratyczną, a nie faszystowsko-sanacyjną;
o Polskę wolności i swobody dla ludu, a nie dla wyzyskiwaczy i gnębicieli;
o Polskę, która zabezpieczy swym obywatelom pracę, chleb, naukę, dach nad głową i opiekę w starości, a nie o Polskę bezrobocia, głodu, ciemnoty, bezdomności i żebractwa, które były składowymi elementami Polski przed-wrześniowej;
o Polskę będącą matką i ojczyzną dla ludzi pracy, a nie dla wąskiej i zgniłej moralnie warstewki sytych i uprzywilejowanych próżniaków i spekulantów kapitalistycznych i obszarniczych.
Uważając, że dzień ukoronowania walki narodu polskiego w postaci osiągnięcia niepodległości jest już bliski i że aktualnym zagadnieniem staje się sprawa urządzenia przyszłej Polski i jej oblicza społeczno-politycznego - Polska Partia Robotnicza ogłasza niniejszą
DEKLARACJĘ PROGRAMOWĄ
której zasady winny być natychmiast realizowane po wyrzuceniu okupanta z naszej ziemi:
I
Wszystkie organy władzy, poczynając od demokratycznego Rządu Tymczasowego, a kończąc na samorządach miejskich i wiejskich, zostaną wyłonione w kraju zgodnie z wolą większości narodu polskiego, to jest robotników, chłopów i inteligencji. Rząd Tymczasowy winien się oprzeć na antyfaszystowskim froncie narodowym, a wszystkie jego zarządzenia muszą być zgodne z duchem demokracji i wolności.
Tymczasowy Rząd przystąpi natychmiast do przeprowadzenia demokratycznych wyborów do Zgromadzenia Narodowego (Konstytuanty) na podstawie pięcioprzymiotnikowego prawa wyborczego. Zgromadzenie Narodowe dokona wyborów prezydenta i rządu oraz ustali demokratyczne formy ustrojowe państwa przez uchwalenie nowej konstytucji.
Mandaty wszelkiego rodzaju mianowańców, jak komisarzy, starostów, wójtów itp., urzędujących obecnie lub upatrzonych na te stanowiska przez tak zwaną Delegaturę rządu emigracyjnego lub przez inne reakcyjne czynniki, unieważnia się natychmiast.
Rząd emigracyjny, wyłoniony przez przypadkowo zebrane na emigracji elementy, opierający się na antydemokratycznej, nielegalnej i nie uznanej przez naród ozonowej konstytucji z 23 kwietnia 1935 r. nie może być powołany do realizowania ustroju demokratycznego w odrodzonej Polsce.
II
Wszystkie ziemie polskie muszą być włączone do państwa polskiego:
1. Na zachodzie i nad Bałtykiem musimy odzyskać ziemie etnograficznie polskie, wynarodowione i zgermanizowane przemocą, zwłaszcza w okresie porozbiorowej niewoli i obecnej okupacji niemieckiej.
2. Na wschodzie, na terenach zamieszkałych od wieków przez etniczną większość ukraińską i białoruską, naród polski, który tak krwawo opłaca własną wolność, uznając zasadę prawa narodów do samostanowienia, nie może odmawiać bratnim narodom ukraińskiemu i białoruskiemu prawa określenia swej przynależności państwowej zgodnie z wolą ludności. Zabezpieczy nam to pokój na wschodzie i wzmocni naszą pozycję na zachodzie i nad Bałtykiem.
3. Walczymy o pełną niepodległość i suwerenność państwa polskiego. Celem zagwarantowania tej niepodległości i suwerenności naród polski, walcząc u boku trzech mocarstw Sojuszniczych: Anglii, ZSRR i Stanów Zjednoczonych, przeciwko wspólnemu wrogowi, zacieśni z nimi węzły sojuszu i współpracy w okresie powojennym i weźmie udział w organizowaniu bezpieczeństwa i odbudowy gospodarczej Europy.
Ułożenie dobrosąsiedzkich i sojuszniczych stosunków z ZSRR stanie się ważnym i decydującym czynnikiem, wzmacniającym naszą obronność, potencjał gospodarczy i pozycję w Europie. Tak samo bliskie węzły przyjaźni i współpracy winny być nawiązane i z innymi bratnimi narodami słowiańskimi.
III
Rząd Tymczasowy przystępuje natychmiast po objęciu władzy do realizowania następujących zadań:
1. Internuje wszystkich Niemców przybyłych do Polski po 1 IX 1939 r. i tych, którzy w czasie okupacji wykazali wrogość do narodu polskiego, jak również zdrajców narodu i agentów hitleryzmu spośród społeczeństwa polskiego. Wrogów i katów narodu polskiego karać będą specjalne sądy ludowe. Nie skazanych na karę śmierci zatrudni się przy naprawie szkód wojennych.
2. Organizuje i uzbraja milicję ludową, która ma strzec ładu wewnętrznego, zlikwidować anarchię i spekulację.
3. Tworzy armię polską na zasadach demokratycznych i obywatelskich, opierając się przede wszystkim na żołnierzach zasłużonych w walce o wolność i niepodległość w okresie okupacji, a więc w pierwszym rzędzie na żołnierzach (oficerach i szeregowych) tych formacji wojskowych, które dzisiaj stanowiš zręby Armii Ludowej.
4. Wprowadza natychmiast pełną swobodę słowa, druku, zgromadzeń i stowarzyszeń oraz wyznań religijnych.
5. Konfiskuje na rzecz narodu wszystkie majątki i dobra zagrabione przez Niemców oraz majątki tych, którzy je nabyli z zysków na tle współpracy z okupantem lub spekulacji wojennych.
6. Obrabowanym i wysiedlonym przez Niemców drobnym i średnim właścicielom zwraca ich posiadłości, gospodarstwa rolne, warsztaty przemysłowe, rzemieślnicze i handlowe; środki osiągnięte z konfiskaty mienia okupanta, jego współpracowników i spekulantów wojennych przeznacza na doraźną pomoc najbardziej poszkodowanym.
7. Przeprowadza nacjonalizację wielkiego przemysłu, stanowiącego klucz do ogólnonarodowej gospodarki (huty, kopalnie węgla i nafty, przemysł zbrojeniowy i budowy maszyn, wielki przemysł przetwórczy), banków i transportu. Kontrolę nad produkcją znacjonalizowanych przedsiębiorstw powierza komitetom fabrycznym.
8. Wprowadza 8-godzinny dzień pracy dla dorosłych i 6-godzinny dla młodzieży; określa z przedstawicielami związków zawodowych minimum płacy dla robotników i pracowników umysłowych i ustanawia ochronę pracy kobiet i młodocianych oraz zabezpiecza pracę dla wszystkich zdolnych do pracy.
9. Wywłaszcza bez odszkodowania majątki obszarnicze i majątki tzw. martwej ręki i rozdziela ziemię między chłopów i robotników rolnych w porozumieniu z ich przedstawicielami. Zatwierdza wywłaszczenia ziemi dokonane przez chłopów i robotników rolnych w czasie wypędzania okupanta.
IV
Siła i potęga Polski, dobrobyt i spokojne jutro jej obywateli osiągnięte być mogą drogą planowej odbudowy i rozbudowy gospodarki narodowej, zmierzającej do zaspokojenia materialnych i duchowych potrzeb szerokich rzesz ludu pracy. Dla tego celu, po zwalczeniu pierwszych trudności związanych z okresem przejścia z okupacyjnej niewoli do niepodległości narodowej, należy przystąpić do opracowania wielkiego planu gospodarczego i jego realizacji. Plan taki winien mieć na celu:
1. Uprzemysłowienie kraju w duchu jego potrzeb, ze szczególnym uwzględnieniem elektryfikacji, celem likwidacji zacofania gospodarczego i przekształcenia Polski w nowoczesny kraj przemysłowo-rolniczy.
2. Podniesienie rolnictwa na wyższy poziom przez szerokie zastosowanie nauki i techniki w gospodarce rolnej.
3. Likwidację głodu mieszkaniowego i niskiej kultury mieszkań.
4. Podniesienie kultury narodowej przez budowę nowych szkół, uniwersytetów, domów ludowych, bibliotek itp.
5. Rozszerzenie sieci komunikacyjnej, w pierwszym rzędzie przez budowę nowych, trwałych dróg bitych i autostrad oraz regulację rzek dla ich uspławnienia.
Odbudowę gospodarczą kraju, zabezpieczenie go przed anarchią i bezrobociem da się osiągnąć tylko na drodze planowości, której zasady kierują się potrzebami i dobrem ogólnym, a nie chęcią zysku jednostki. Element planowości, tak samo jak i element uspołecznienia wielkiej wytwórczości, jako warunku gospodarki planowej, stanowi część składową demokracji.
V
Szkoła i organizacja szkolnictwa od szczebli najniższych do najwyższych, oparta na zasadach demokracji, musi być tak postawiona, aby zapewniała możność bezpłatnego kształcenia się młodzieży robotniczej i chłopskiej na wszystkich szczeblach nauki. Powszechne i obowiązkowe nauczanie powinno obejmować całą młodzież do lat 16.
Ponieważ zasób wiedzy jest dobrem ogólnonarodowym - państwo zabezpiecza niezamożnej a zdolnej młodzieży możność studiów w wyższych uczelniach przez wypłacanie dostatecznych stypendiów. Przy rozbudowie szkolnictwa szczególnie należy uwzględnić szkolnictwo zawodowe.
Świat nauki, literatury i sztuki znaleźć musi wszechstronne poparcie państwa dla swego rozwoju.
VI
Ustawodawstwo socjalne winno być wzorem troski o zdrowie, tężyznę fizyczną i rozwój narodu i szczególnie winno zabezpieczyć:
l. Prawo do pracy wszystkim obywatelom kraju i prawo odpoczynku wszystkim pracującym.
2. Bezpłatną pomoc lekarską wszystkim, którzy jej potrzebują: da się to urzeczywistnić przez rozbudowę lecznic publicznych i utrzymywanie ich na koszt państwa i samorządów.
3. Wszechstronną opiekę nad matką i dzieckiem oraz pomoc dla niezamożnych rodzin mających po kilkoro dzieci.
4. Rozbudowę instytucji ubezpieczeń społecznych do takiego poziomu, aby zapewniały one światu pracy dostateczną pomoc materialną i opiekę na wypadek choroby, inwalidztwa, niezdolności do pracy i na starość; sanatoria i uzdrowiska przekazuje się na własność instytucji ubezpieczeń społecznych.
5. Szczególną opiekę roztacza państwo nad ofiarami obecnej wojny i gwarantuje dostateczną pomoc rodzinom, których żywiciele padli na polu walki z okupantem lub też w inny sposób stracili swe życie w tej walce.
VII
Państwo stworzy warunki dla szerokiego rozwoju ruchu spółdzielczego w miastach i na wsi, otoczy spółdzielczość troskliwą opieką, jako pozytywny czynnik w ogólnonarodowym rozwoju społecznym.
VIII
Obywatele państwa traktowani są jednakowo, bez względu na ich pochodzenie narodowościowe. Przynależność do narodowości polskiej nie może być przywilejem w odniesieniu do tych mniejszości narodowych, które się znajdują w granicach państwa polskiego.
Oto droga, na którą winna wkroczyć odrodzona Polska. Ten minimalny program należy urzeczywistniać natychmiast po wyzwoleniu się Polski spod hitlerowskiego jarzma. Jego realizacja zapewni Polsce gospodarczą i polityczną niezależność. W duchu tego programu olbrzymia większość narodu dąży do stopniowej przebudowy ustroju społecznego. Program ten nie wyczerpuje wszystkich postulatów i pragnień mas pracujących. W ramach państwa demokratycznego klasa robotnicza i masy pracujące dążyć będą do przejścia do ustroju socjalistycznego, by raz na zawsze położyć kres wyzyskowi człowieka przez człowieka i przeciąć źródła wojen imperialistycznych, by stworzyć nową erę w życiu narodu - erę wolności i dobrobytu.
POLSKA W LATACH RZĄDÓW SANACJI
Po tragicznej klęsce wrześniowej cały naród doszedł do przekonania, że winowajcą tej klęski była sanacja, która przez lat trzynaście dzierżyła dyktatorskie rządy w Polsce.
Sanacja jest polską odmianą faszyzmu. Korzenie jej tkwią w imperialistycznych i dyktatorskich tendencjach piłsudczyzny, która z kolei jest spadkobierczynią najgorszych tradycji Polski szlacheckiej. Podstawę społeczną sanacji stanowią różne elementy polskiej reakcji, począwszy od obszarników, a skończywszy na zacofanych górnych warstwach drobnomieszczaństwa i kierowniczego aparatu administracyjno-policyjno-wojskowego, który rządził Polską do września 1939 r. W swoim odbiciu klasowym sanacja jest główną reprezentantką sfer obszarniczych i wielkokapitalistycznych.
Przez lata swoich rządów sanacja doprowadziła Polskę do gospodarczej katastrofy i politycznej zguby. Obniżyła ona i tak już bardzo niski poziom życiowy mas pracujących w miastach, doprowadziła do ruiny wieś chłopską. Kapitalistom zabezpieczyła wysokie zyski przez popieranie karteli, obszarnikom wypłacała ze skarbu państwa wielomilionowe sumy bezzwrotnych zapomóg.
W dziedzinie gospodarki bogactwami narodowymi sanacja, bez żadnych skrupułów, za bezcen wyzbyła się przedsiębiorstw i monopolów państwowych (monopol zapałczany, linia kolejowa Gdynia-Katowice), zamieniając Polskę w półkolonię obcego kapitału.
Brak kontroli ze strony społeczeństwa i poczucie bezkarności ułatwiały wyższym urzędnikom rozkradanie grosza publicznego. Nadużycia przy budowie dróg, urządzeń publicznych, przy gospodarowaniu funduszami państwowymi wyrażały się w milionach złotych (afera inżyniera Ruszczewskiego w Gdyni i inne).
Przyobiecaną sprawiedliwość społeczną klika sanacyjno-ozonowa realizowała w ten sposób, że krok za krokiem likwidowano zdobycze robotnicze: ubezpieczenia chorobowe, urlopy, ośmiogodzinny dzień pracy, delegacje fabryczne, związki zawodowe, prawo do strajku itp. Ostatecznie pogrzebano sprawę reformy rolnej. Wieś polska, rozbita na karłowate gospodarstwa, skazana była na zniszczenie. Z mizernego skrawka ziemi nie była w stanie utrzymać się liczna rodzina chłopska. Sól, zapałki, mydło, odzież stały się luksusem dla ludności chłopskiej. Z każdą wiosną nawiedzała biedotę wiejską klęska głodu.
W ślad za uciskiem gospodarczym i społecznym szerzył się w Polsce ucisk polityczny. Masy pracujące zostały pozbawione możliwości wpływania na losy Ojczyzny. W celu zabezpieczenia sobie żłobu rządowego i ugruntowania władzy dyktatorskiej narzucono narodowi polskiemu konstytucję kwietniową z 1935 r., gwałcąc bezceremonialnie i cynicznie sprzeciw większości ówczesnego sejmu. Ani przez chwilę naród polski nie uznawał i nie uznaje reakcyjno-faszystowskich zasad konstytucji kwietniowej, opartej na wzorach hitlerowskich. Konstytucja kwietniowa miała na celu paraliżowanie woli i czujności narodu, uświęcała bezprawie i terror polityczny. Próby oporu narodowego rząd sanacyjny łamał terrorem. Więzienia i Bereza Kartuska zapełniły się działaczami robotniczo-chłopskimi. Szantaż polityczny był w modzie. Kto się nie zgadzał z systemem sanacyjnym, uznawany był za "wroga" narodu. Z roku na rok pogłębiała się przepaść między narodem a rządem. Po całym kraju hulały bandy golędzinowskiej policji, organizowane na wzór hitlerowskich bojówek, a pozostające pod osobistą opieką premiera gen. Składkowskiego. Nie na próżno szef granatowej policji jeździł do Berlina, aby zapoznać się z bestialskimi metodami SS i Gestapo. Golędzinowscy "chłopcy" sprawnie pacyfikowali wsie, zamieszkałe szczególnie przez ludność ukraińską. Bijąc, paląc i niszcząc całe wsie, tworzyli zarzewie nienawiści do Polski i Polaków.
Na terenie polityki zagranicznej sanacja zaprzęgła Polskę do rydwanu zaborczego hitleryzmu. Sojusz sanacyjno-hitlerowski dopomógł do przerwania izolacji, w jakiej się znalazł Hitler po dojściu do władzy.
Sanacja dobrze zasłużyła się sprawie hitleryzmu. W Lidze Narodów Beck pierwszy uznał zabór Abisynii przez Mussoliniego. Sanacja łączyła się z międzynarodową reakcją w zdławieniu Hiszpanii Ludowej. Sanacja przyjmuje zabór Austrii i wespół z Hitlerem bierze udział w rozbiorze Czechosłowacji. Krok ten był zbrodnią z punktu widzenia wojskowego i politycznego, ułatwiając Hitlerowi okrążenie Polski i przygotowanie wyprawy na wschód.
Ta ścisła współpraca z hitleryzmem wydała owoce i w kraju. Na wzór hitlerowski rozpoczęto szczucie przeciw Żydom, podjęto gwałtowną i wrogą propagandę przeciwko ZSRR. Państwa faszystowskie darzono ciepłą sympatią i życzliwością. Hitler stał się w Polsce nietykalnym bożyszczem. Dla obrony jego osoby uchwalono pośpiesznie ustawę przewidującą wysoką karę więzienia za obrazę głowy obcego państwa. Cała prasa faszystowska, a także posłowie sanacji na zgromadzeniach popularyzowali jego osobę i reżym. Podczas pobytu Hitlera we Włoszech radio polskie nadawało specjalną audycję dla dzieci szkół powszechnych - "o wielkim wodzu narodu niemieckiego Adolfie Hitlerze". W Polsce działały jawne agentury hitlerowskie, jak ONR i "Falanga".
Gdy Hitler zakończył przygotowania do podboju świata, wysunął wobec Polski żądania terytorialne. Ujawnienie przez Hitlera zaborczych tendencji w stosunku do ziem polskich w niczym nie zmieniło nastawienia rządu Śmigłego-Becka wobec własnego narodu. Rządząca Polską sanacyjno-ozonowa klika nawet w tym momencie z całą stanowczością odrzuciła wszystkie propozycje zmiany rządu i wprowadzenia doń przedstawicieli polskiego obozu demokratycznego. Znienawidzeni przez olbrzymią większość narodu sanacyjno-ozonowi szalbierze samozwańczo ogłosili się rządem obrony narodowej. W momencie gdy Polska stała nad przepaścią, gdy bagnet hitlerowski dotykał odsłoniętej piersi Polski, zagadnienie utrzymania niepodzielnej władzy było dla sanacyjno-ozonowych grabarzy Polski ważniejsze niż sprawa obrony niepodległości. Wyłoniony z przedstawicieli szerokich mas robotników, chłopów i inteligencji rząd prawdziwej jedności narodowej mógł jeszcze ratować Polskę. Można było naprawić jeszcze błędy polityki zagranicznej i zawrzeć sojusz obronno-wojskowy ze Związkiem Radzieckim. Sojusz taki byłby ratunkiem dla Polski. Lecz to, co było ratunkiem dla Polski, oznaczało zgubę sanacyjno-ozonowej kliki.
SANACJA ZNOWU SIĘGA PO WŁADZĘ
Świadomość nienawiści, jaką zapałał do sanacji cały naród po wrześniu 1939 r., zmusiła ją do pozornego wycofania się z powierzchni życia politycznego narodu. Większość jej przywódców znalazła się na emigracji. Usuwając się chwilowo w cień i postanawiając przeczekać okres dla siebie najgorszy, sanacja nie zrezygnowała z zamiarów powrotu do żłobu rządowego. Za odskocznię do tego celu służy jej konstytucja kwietniowa. Konstytucja kwietniowa jest dla sanacji sztandarem, pod którym maszeruje do powrotnego objęcia władzy w Polsce.
Na mocy tej konstytucji obsadziła sanacja najwyższe stanowiska w hierarchii władzy państwowej. Raczkiewicz, emigracyjny prezydent, jest jej człowiekiem. Po śmierci Sikorskiego sanacja wprowadza na "wodza naczelnego" Armii Polskiej generała Sosnkowskiego, który jest znanym i wybitnym filarem sanacji. Prócz tego w emigracyjnym rządzie londyńskim zasiada jeszcze trzech sanacyjnych ministrów. Te wszystkie emigracyjne sukcesy na drodze do objęcia władzy w przyszłej Polsce osiągnęła sanacja w oparciu o konstytucję kwietniową. Niebezpieczeństwo sanacyjne zagraża narodowi polskiemu nie tylko ze strony emigracji. O wiele poważniejsze niebezpieczeństwo stanowią wysiłki zmierzajšce do odrodzenia sanacji w kraju.
Realną siłą, którą rozporządza sanacja w kraju i na emigracji, jest policyjno-administracyjny aparat państwowy sprzed września 1939 r. i pokaźna część korpusu oficerskiego b. Armii Polskiej. Przy pomocy tych czynników sanacja oddziałuje dość poważnie na bieg wydarzeń w kraju. Z racji rozporządzania kadrami wojskowymi opanowała ona nie tylko polskie siły zbrojne na emigracji, podporządkowane gen. Sosnkowskiemu, ale również usiłuje podporządkować sobie wszystkie wojskowo-niepodległościowe formacje w kraju pod hasłem scalenia sił zbrojnych narodu. Dowództwo sanacyjne tak zwanych Krajowych Sił Zbrojnych (Armia Krajowa), uzyskawszy formalną zgodę partyjnych wierzchołków politycznych, obsadza swoimi oficerami nawet takie demokratyczne i antysanacyjne organizacje wojskowe, jak Bataliony Chłopskie. W ten sposób zdobywa sanacja wpływ i na szereg innych, z ducha swojego i dążeń - demokratycznych organizacji wojskowych. Organizacjom tym nadaje sanacja swój kierunek polityczny, usiłuje utrzymać je w bierności wobec okupanta, nadużywając do tych celów dyscypliny wojskowej. Najważniejszym celem, który sanacja pragnie osiągnąć przy pomocy Armii Krajowej, jest uchwycenie przez nią władzy w kraju w momencie przełomowym. Temu celowi podporządkowuje ona najważniejsze dzisiaj zadanie - walkę z okupantem. Armia Krajowa według rachub sanacji ma być tą siłą, która złamie wszystkie próby ujęcia władzy przez masy ludowe. Polityczną strawą codzienną, którą dzisiaj karmi się Armia Krajowa, jest rzekome niebezpieczeństwo komunizmu, zagrażające Polsce, i walka z komunizmem staje się zadaniem naczelnym, narzuconym Armii Krajowej przez jej sanacyjne dowództwo. Wiadomym jest, że hasło walki z komunizmem zawiera w sobie walkę z wszelkim, postępowym i demokratycznym ruchem społecznym. Najdobitniejszy wyraz dał temu hitleryzm, zakuwając całe narody w kajdany faszystowskiej niewoli, niszcząc każdy, najmniejszy nawet przejaw demokracji właśnie pod hasłem walki z komunizmem. Zapoczątkowana przez najczarniejszą reakcję plugawa wojna domowa, w której biorą udział i sanacyjne oddziały Armii Krajowej, znajduje swoje źródła ideologiczne w hitleryzmie.
Ludzie sanacji, podobnie jak w emigracyjnym rządzie londyńskim, siedzą głęboko w jego Delegaturze krajowej. Oddanie Armii Krajowej przez Delegaturę pod dowództwo sanacji jest miernikiem opanowania przez nią Delegatury. Delegatura stała się ekspozyturą sanacji. Faktu tego nie zmienia oficjalne oparcie się Delegatury o partie polityczne, które pozornie odżegnują się od sanacji. Poparcie udzielane Delegaturze przez Stronnictwo Pracy, Narodową Demokrację oraz wierzchołki kierownicze Stronnictwa Ludowego i WRN (prawicowy odłam PPS) świadczy tylko o tym, jak głęboko przeniknęły wpływy i ideologia sanacji do tych ugrupowań. Z drugiej strony jest to wyrazem łączenia się na...
HogoFogo