ekonomiaegzamin.pdf

(323 KB) Pobierz
LISTA ZAGADNIEŃ EGZAMINACYJNYCH – EKONOMIA
1.
Zalety i słabości gospodarki rynkowej
Analizując cechy gospodarki rynkowej wskazaliśmy przy okazji niektóre jej istotne zalety; są
to m.in.:
-tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych,
-efektywny system motywacyjny,
-duża innowacjość gospodarki,
-dyscyplina finansowa przedsiębiorstw, związana z konkuręcją i zasadą samofinansowania
działalności gospodarczej,
-tendencja do samodzielnego ustalania się równowagi rynkowej,
-duża elastyczność gospodarki,
-dobry zaopatrzenie sklepów.
Nie jest to pełna lista zalet gospodarki rynkowej. Dlatego też warto podkreślić dodatkowo, że
jak dotychczas kraje o rozwiniętej gospodarce rynkowej zapewniają swoim obywatelom
najwyższy przeciętny poziom dobrobytu, gwarantując równocześnie najszerszy zakres swobód
obywatelskich.
Gospodarka rynkowa ma też słabe strony. Wiążą się one przede wszystkim z pewnymi
niedomaganiami rynku, wykorzystywanymi często w argumentacji na rzecz aktywnej roli
państwa w gospodarce. W teoretycznej analizie słabości gospodarki rynkowej wskazuje się
zwykle na kwestie, których rynek nie rozwiązuje wcale lub też rozwiązuje źle.
2.
Wady gospodarki centralnie planowanej
-Nieracjonalna alokacja zasobów gospodarczych
-Nieefektywny system motywacyjny (Zdominowany przez państwową własność czynników
produkcji system funkcjonowania gospodarki nie skłaniał jednostek do angażowania własnego
majątku w działalność gospodarczą, podobnie jak nie zachęcał kierownictw przedsiębiorstw
do wzmożonego wysiłku, wyzwalania ich inicjatywy i pomysłowości).
-Brak dyscypliny finansowej w przedsiębiorstwach.
-Brak tendencji do samoczynnego ustalania się równowagi rynkowej.
-Mała elastyczność gospodarki.
-Zanik przedsiębiorczości i rozmycie odpowiedzialności za podejmowane decyzje.
3.
Plan Balcerowicza: cele, korzyści i koszty
Program gospodarczy powołanego we wrześniu 1989r. pierwszego w historii powojennej
Polski niekomunistycznego rządu, określany często od nazwiska wicepremiera jako Plan
Balcerowicza, stawiał dwa główne cele: stabilizację gospodarki, w tym zwłaszcza
zrównoważenie rynku i stłumienie ogromnej inflacji, oraz zasadniczą transformację systemu
społeczno-gospodarczego, w tym przede wszystkim urynkowienie i prywatyzacji gospodarki.
W jego działaniach praktycznych widoczny był zwłaszcza pierwszy z tych celów. W jego
realizacji odnotowano też relatywnie większe sukcesy.
Aby zrealizować powyższe cele, podjęto szereg działań zarówno doraźnych, jak i
długotrwałych. Było to m.in.
-uwolnienie cen, tzn. dopuszczenie do swobodnego kształtowania się ich na rynku (poza
takimi celami i opłatami jak np.. ceny paliw płynnych i alkoholu, cen biletów kolejowych,
autobusowych i tramwajowych, opłaty za mieszkanie, prąd, gaz i odę);
-wprowadzenie tzw. wewnętrznej wymienialności złotego
-dość rygorystyczna polityka budżetowa (zwiększenie dyscypliny w zakresie wydatków
państwowych, ostrzejsze egzekwowanie wpływów do budżetu, ograniczenie dotacji dla
przedsiębiorstw państwowych).
-zaostrzona polityka pieniężna (zakaz pokrywania deficytu budżetowego z dodatkowej emisji
pieniądza, polityka urealniona stóp procentowych, zarówno od depozytów jak i od kredytów,
ograniczenie kredytów dla przedsiębiorstw).
-zwiększenie samodzielności przedsiębiorstw państwowych
-zniesienie administracyjnego rozdzielnictwa produktów, surowców i materiałów;
-liberalizacja handlu zagranicznego;
-zapoczątkowanie przebudowy systemu bankowego ( w tym zmiana reguł funkcjonowania
Narodowego Banku Polskiego, pełniącego rolę banku centralnego);
-stworzenie podstaw rynku kapitałowego ( w tym otwarcie Giełd Papierów Wartościowych w
Warszawie).
-zmniejszenie stopy inflacji, czyli stopy wzrostu ogólnego poziomu cen (z około 2000% w
przeliczeniu rocznym w ostatnim kwartale 1989r. do 70% w 1991r., 43% w 1992r. i 35% w
1993r.);
-wzrost przeciętnej wydajności pracy
-poprawa efektywności gospodarowania czynnikami produkcji w przedsiębiorstwach
(zmniejszenie marnotrawstwa zasobów pracy i kapitału).
Główne koszty realizacji planu Balcerowicza to:
-gwałtowny spadek tempa wzrostu gospodarczego mierzonego produktem krajowym brutto, które
obniżyło się w stosunku do roku poprzedniego o 11,6% w 1990r. i 7,0% w 1991r;
-pojawienie się masowego bezrobocia (stopa bezrobocia, liczona jako procent ogółu siły roboczej,
wyniosła 6,3% w końcu 1990 r., 11,8% w 1991 r.,13,6% w 1992 r. i 16,4% w 1993r., co w liczbach
bezwzględnych oznaczało blisko 3mln bezrobotnych);
-duży spadek przeciętnej płacy realnej (około 24% w 1990r. i około 30% w okresie 1990-1993) oraz
pojawienie się znacznych obszarów ubóstwa;
-załamanie się budownictwa mieszkaniowego (liczba mieszkań oddanych do użytku w ciągu roku
zmniejszyła się ze 170,1 tys. Przeciętnie w latach 1986-1990 do 94,4 tys. W 1993r.)
-pojawienie się dużych połaci leżącej odłogiem ziemi
4.
Definicja rynku i jego najważniejsze funkcje
RYNEK W UJĘCIU EKONOMICZNYM
Ogół warunków ekonomicznych, w których dochodzi do zawierania transakcji wymiennych między
sprzedawcami oferującymi towary a nabywcami reprezentującymi potrzeby poparte określonymi
funduszami nabywczymi.
RYNEK W UJĘCIU POTOCZNYM
Ściśle określone miejsce kupna i sprzedaży, gdyż obejmuje całokształt warunków, w jakich dokonuje
się wymiana towarów
NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE RYNKU
a.
Rynek dokonuje wyceny różnych dóbr
b.
Rynek jest podstawowym źródłem informacji dla podmiotów gospodarczych
c.
Rynek jest niezbędnym warunkiem racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych
d.
Rynek umożliwia ustalenie się stanów równowagi w gospodarce
Rynek jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i zarazem mechanizmem dostosowania
produkcji do potrzeb
5.
Model rynku doskonałego
Rynek doskonały
– charakteryzuje się:
1) dużym rozproszeniem po stronie popytu i podaży;
2) brakiem barier wejścia na rynek;
3) przejrzystością przeprowadzanych transakcji (transparencja);
jednorodnością dóbr.
6.
Klasyfikacja rynków
Rynek można klasyfikować wg różnych kryteriów podziału:
a.
Wg kryterium przedmiotowego, odzwierciedlającego typologię produktów i odpowiadających
im potrzeb:
-
rynek produktów
- rynek wyrobów
-
rynek kapitału
- rynek żywnościowy
-
rynek pracy
- rynek usług
-
rynek samochodów
b.
Wg kryterium podmiotowego, reprezentującego typologię podmiotów rynku:
- rynek wiejski
- rynek dziecięcy
c.
Wg kryterium geograficznego, związanego z obszarem działalności podmiotów rynku:
-
rynek lokalny
-
rynek krajowy
-
rynek światowy
d.
Wg kryterium równowagi rynkowej:
- rynek zrównoważony
- rynek niezrównoważony
e.
Wg kryterium charakteru stosunków między sprzedającymi a kupującymi:
-
rynek sprzedawcy (producenta)
-
rynek nabywcy
f.
Wg kryterium stopnia identyfikacji nabywców:
- rynek anonimowy
- rynek nieanonimowy
g.
Wg stopnia ingerencji władz państwowych:
-
rynek wolny
-
rynek regulowany
7.
Popyt: rodzaje, czynniki wpływające na popyt, prawo popytu, krzywa popytu
Popyt - jest to ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są kupić w określonym czasie przy danym poziomie
ceny. Wyróżnia się:
•
popyt na dane dobro, oznaczający całkowity popyt efektywny na to dobro
•
popyt globalny, tj. efektywny popyt na wszystkie dobra w danym kraju i w danym okresie.
Jeżeli popyt wyraża wszystkie potrzeby, które mogą być zaspokojone przez dobra ekonomiczne, to
taki popyt nazywamy
potencjalnym;
Natomiast jeśli popyt wyraża tylko potrzeby mające pokrycie w realnej sile nabywczej konsumentów,
to taki popyt nazywamy popytem
efektywnym.
Na rynku występuje tylko popyt efektywny.
WIELKOŚĆ POPYTU
na określone dobro zależy od następujących czynników:
•
poziomu ceny danego dobra – występuje tu zależność odwrotna (im < cena tym > popyt i
odwrotnie),
•
poziomu realnych dochodów ludności – zależność dodatnia (im > dochody realne ludności
tym > popyt),
•
preferencji i gustów konsumentów – ich wpływ na wielkość popytu jest przedstawiony w
formie opisowej. Zwiększenie zainteresowania danym towarem powoduje wzrost popytu i na
odwrót,
•
cen dóbr substytucyjnych i komplementarnych,
•
oczekiwań dotyczących zmian cen.
Ponadto na wielkość popytu mogą wpływać różne czynniki społeczne, np. wykształcenie, płeć, wiek.
PRAWO POPYTU
- wraz ze wzrostem ceny zmniejsza się wielkość popytu i na odwrót.
KRZYWA POPYTU
- powstaje ona przez zestawienie wielkości popytu z różnymi wielkościami
ceny w danym okresie:
Wzrost ceny z c
1
do c
2
powoduje spadek popytu z Q
1
do Q
2
, i odwrotnie, spadek ceny z c
2
do c
1
powoduje wzrost popytu z Q
2
do Q
1
. Poruszanie się po krzywej popytu w górę lub w dół jest
graficznym odzwierciedleniem reakcji popytu na zmianę ceny.
Taki przebieg krzywej popytu wynika z :
Efektu substytucyjnego
– który polega na tym, że gdy cena określonego dobra wzrośnie, zmniejszy
się popyt na to dobro, przy równoczesnym wzroście popytu na dobro substytucyjne, którego cena jest
względnie niższa.
Efektu dochodowego
– który polega na tym, że gdy cena określonego dobra wzrośnie, konsumenci
będą mogli kupować mniej zarówno tego dobra, jak i innych dóbr.
Przesuwanie się krzywej popytu
Jeśli krzywa popytu przesunie się w górę oznacza to, iż popyt wzrósł z powodu czynników poza
cenowych. Natomiast spadek popyt ilustruje przesunięcie się krzywej bliżej środka współrzędnych
układu.
8.
Jednokierunkowe zmiany popytu i ceny, nietypowe krzywe popytu
Przypadek Giffena dotyczy względnie tanich produktów codziennego użytku, których substytuty są
niewystarczające lub wcale ich nie ma, powoduje wzrost popytu na dane dobro pomimo wzrostu jego
ceny, np. chleb.
Efekt Veblena dotyczy dóbr luksusowych i najbogatszych grup społecznych, jest to wzrost wielkości
popytu na dobra luksusowe mimo wzrostu cen tych dóbr. Posiadanie takich dóbr jest środkiem
dowartościowania się, dlatego popyt na nie jest tym większy, im mniej ludzi je posiada, i –
paradoksalnie – rośnie wraz z ceną.
P –cena, Q- popyt, D –krzywa popytu
9.
Podaż: definicja, czynniki wpływające na podaż, prawo podaży, krzywa podaży
Przez
podaż
rozumie się ilości konkretnych produktów oferowanych do sprzedaży na określonym
rynku w przyjętym okresie czasu.
D =
Ilość produktu
-------------------
Przedział czasu
Wielkość podaży
zależy przede wszystkim od wielkości produkcji, która z kolei jest określona przez:
- poziom ceny danego dobra (wyższa cena zachęca producenta do zwiększenia ilości dostarczanego
dobra),
- ceny czynników produkcji (wyższe ceny czynników produkcji powodują wzrost kosztów
wytwarzania i obniżenie zysku, co zmniejsza ilość dobra dostarczanego na rynek),
- stosowane technologie,
- cele działalności przedsiębiorstwa (w większości osiąganie zysku),
- ceny innych dóbr,
- oczekiwania dotyczące zmian cen,
- inne przypadkowe czynniki.
PRAWO PODAŻY
- Wyższej cenie danego dobra odpowiada większa jego ilość dostarczona na
rynek, natomiast mniejsza cena ogranicza wielkość podaży.
KRZYWA PODAŻY
- Zestawienie wielkości podaży z różnymi wysokościami ceny w danym
okresie umożliwia wyznaczenie krzywej podaży.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin