Niwiński A. - Bóstwa, kulty i rytuały Starożytnego Egiptu.pdf

(17452 KB) Pobierz
Andrzej Niwiński
BÓSTWA,
KULTY
I RYTUAŁY
STAROŻYTNEGO
EGIPTU
Biblioteka Inst. Archeologii
Uniwersytet W arszawski
1078000399
1078000399
r\
Świat Książki
W PROW ADZENIE
R eligia starożytnego Egiptu należy do tych zjawisk, które za­
wsze w zbudzały em ocje - w starożytności, w średniowieczu, w d o­
bie odrodzenia czy oświecenia. Także dzisiaj trwają wśród ba­
daczy dyskusje i spory o ogóln y charakter egipskiej religii
(politeizm ? m onoteizm ? henoteizm ?), o je j m iejsce w śród innych
religii i stosunek do nich, a zw łaszcza do judaizm u i chrześcijań­
stwa. S zczęśliw ie dzięki cudow nym konserwującym w łaściwoś­
ciom egipskiego klimatu p rzetrw ało do naszych czasów bardzo
w iele źródeł, nawet tak bardzo delikatnych jak papirusy. P rz e ­
trwały wszystkie burze tyciącleci niektóre egipskie świątynie,
w tym najbardziej m onum entalne ruiny sakralnej budowli na
świecie - Karnak. Jak przed w iekam i wznoszą się nadal najw ięk­
sze piramidy. W reszcie muzea i kolekcje na całym świecie p rze­
chowują dziesiątki tysięcy przyw iezionych z E giptu zabytków,
które w szęd zie i zawsze należą do najchętniej zwiedzanych.
W jedn ym z polskich muzeów, które posiada mumię i sarkofag
egipski, frekw encja spadła o 50%, gdy te zabytki zostały czasowo
p rzew iezion e w inne m iejsce celem dokonania zabiegów konser­
watorskich. S łow em - z jednej strony istnieje wspaniała baza
źródłowa, która um ożliw ia w raz z rozw ojem egiptologii p row a­
dzenie coraz bardziej precyzyjnych obserwacji i badań egipskiej
religii, z drugiej zaś istnieje duże, autentyczne zainteresowanie
tym zagadnieniem , także w naszym społeczeństwie.
Łączn ik iem pom iędzy św iatem naukowych egiptologicznych
dociekań i sporów a światem zainteresow anych E giptem n iefa­
chow ców pozostaje popularyzacja, która w Polsce jest bardzo
w d zięczn ym polem do działania. N a prelekcje pośw ięcone tem a­
tyce religii starożytnego Egiptu zaw sze przychodzi wielu słucha­
czy, a wszystkie książki o E gip cie znikają błyskaw icznie z księ­
garni. Tak też się stało z w ydan ą przed dwudziestu laty przez
„Is k ry” książką pośw ięconą zagadnieniom staroegipskich m itów
i sym boli (A n d rzej N iw iń ski,
M ity i symbole relig ijn e starożytnego
Egiptu,
W arszawa 1984). O becna książka, pośw ięcona bóstwom ,
kultom i rytuałom stanowi niejako drugą część zarysu staroegip-
skiej religii, którą w przyszłości pow inien uzupełnić szkic dziejów
rozw oju religii w starożytnym E gipcie. Z tego pow odu w niniej­
szym opracow aniu unika się pon ow n ego dokładnego relacjono­
wania ju ż raz opisanych m itów i symboli.
Książka składa się z trzech części. W pierw szej starałem się
ukazać różnorodność ocen, z jak ą religia egipska stykała się
w ciągu wieków, w raz z próbą uzasadnienia tych ocen za pom o­
cą kontekstu historycznego, w jak im każda z nich była form uło­
wana. Część druga p rzedstaw ia m ateriał źród łow y do badań re ­
ligii egipskiej, pogru pow an y w okół kilku kluczow ych zagadnień,
jak geografia religijna, teksty litu rgiczne czy ikonografia bóstw.
R eligia egipska jest tu ukazana niejako oczam i kapłana-teologa,
na razie jeszcze bez udziału wiernych. W trzeciej części książki -
p rzeciw n ie - akcent spoczyw a na ukazaniu udziału tych ostat­
nich w kulcie i rytuałach oraz na ukazaniu egipskich instytucji
religijnych.
P od ob n ie ja k w w ypadku pop rzed n iej książki, w w ielu m iej­
scach sięgnąłem do n igd zie je szcze nie p u blikow an ego m ateria­
łu poch odzącego z okresu 21 dynastii, który stanowi od łat teren
m oich badań naukowych; w ybran e ilustracje w dużej części
opierają się właśnie na w zorach z tego okresu. P rz y p rezen to ­
waniu religijn ych tekstów starałem się, o ile to było m ożliw e,
w ybierać takie, które je s z c z e n igdy nie b yły p rzedstaw ion e
w język u polskim . S łow a staroegipskie zapisyw ałem tak, jak się
je przyjęło w ym aw iać i n ależy je odczytyw ać, ja k gd yb y były
napisane po polsku. W książce zrezygn ow an o z podaw ania
przypisów, podano natom iast w ybran ą b ib liogra fię do każdej
z w ydzielon ych części. Pon iew aż, w wyniku splotu n iep rzew i­
dzianych okoliczności, książka napisana w 1986 r. ukazała się
dop iero w 1993 r., ww. b ib liogra fia nie obejm uje prac napisa­
6
nych później. N a leży tu jedn ak w ym ien ić książki, które ukazały
się od tego czasu w język u polskim :
- K arol M yśliw iec,
Święte znaki Egiptu,
„Is k ry ” , Warszawa 1990;
- E rik Hornung,
Jeden czy w ielu? Koncepcja Boga w starożytnym
Egipcie,
P W N , Warszawa 1991. W tej książce, która jest polską
wersją pracy
D e r E in e und die Vielen, Ägyptische Gottesvor­
stellungen,
Darmstadt 1973, znajduje się obszerna bibliografia
prac specjalistycznych o religii egipskiej do roku 1991;
- A n drzej Niwiński,
M ity i symbole starożytnego Egiptu,
wydanie
drugie, popraw ione i uzupełnione, „P R O -E G IP T ” , Warszawa
1992.
Część 1
Między zachwytem a przekleństwem.
Wierzenia i kulty starożytnych Egipcjan
w oczach nie-Egipcjan

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin