Ćwiczenia z botaniki, 2.02.2012
Glony
- grupa ekologiczna, w skład której wchodzą grupy systematyczne
- organizmy beztkankowe
- występują w miejscach wilgotnych i mokrych (wody słone, wody słodkie, gleba, śnieg, kora drzew)
- w symbiozie z grzybami tworzą porosty
- nauka o glonach – fykologia (lub algologia – częściej, ale mniej poprawnie)
- pierwsze na Ziemi organizmy zdolne do przeprowadzenia fotosyntezy
- najmniejsze organizmy żyjące w wodzie, zaliczane do świata roślin (od zielenic wywodzą się wszystkie rośliny lądowe)
- wielkość jest bardzo zróżnicowana
Grupy systematyczne występujące w zbiornikach:
- sinice
- zielenice
- okrzemki
- eugleniny
- bruzdnice
- złotowiciowce
- różnowiciowce
- kryptofity
Zbiorowiska glonów:
- fitoplankton – glony żyjące w toni wodnej, biernie podlegające ruchom wody, stanowiące pokarm dla zooplanktonu
- bentos – rozwijają się na osadach dennych
- peryfiton – glony przyrośnięte do podłoża
- neuston – glony żyjące na granicy wody i powietrza
Glony jako wskaźniki środowiska:
- określają cechy środowiska – temperaturę, zasolenie, odczyn wody, zanieczyszczenie, trofię
- organizmy stenotopowe (bioindykatory) – wąski zakres zmienności warunków środowiska (głównie okrzemki)
- oceniając cechy środowiska bierze się pod uwagę nie tylko obecność lub jej brak danego gatunku, lecz także liczebność
Zakwit glonów – masowy rozwój glonów, spowodowany sprzyjającymi warunkami (np. sinice i zielenice, które preferują wysoką temperaturę wody tworzą zakwity latem), dopływem dużego stężenia biogenów (głównie azotany, fosforany; np. jeśli w pobliżu jeziora są silnie nawożone pola uprawne, to dużo biogenów trafia do zbiornika). Częste zakwity powodują zanikanie jezior i zamienianie ich w bagna.
Zabarwienie wody:
- od sinic: szary, żółty, turkusowy
- od zielenic: zielony
Jest to proces niekorzystny, ponieważ powoduje deficyt tlenowy, śnięcie ryb i wymieranie organizmów
Sinice ponadto, mogą wydzielać substancje toksyczne:
- dermatoksyny – powodujące uczulenia na skórze
- neurotoksyny – uszkadzające układ nerwowy
- hepatotoksyny – uszkadzające wątrobę (mogą być śmiertelne)
Zakwit może być utworzony przez jeden lub kilka gatunków, należących zwykle do jednej grupy systematycznej.
Systematyka
Królestwo: Procaryota
Gromada: Cyanoprokaryota (Cyanobacteria) – sinice
Klasa: Cyanophyceae
Rząd: Chroococcales
Rodzaj: Microcystis
Gatunek: Microcystis sp.
Rodzaj: Merismopedia
Rząd: Nostocales
Rodzaj: Anabaena
Gatunek: Anabaena affinis
Gatunek: Anabaena spiroides
Gatunek: Anabaena circinalis
Rodzaj: Aphanizomenon
Gatunek: Aphanizomenon flos-aquae
Rząd: Oscillatoriales
Rodzaj: Oscillatoria
Gatunek: Oscilliatoria agardhii
Rodzaj: Lyngbya
Królestwo: Eucaryota
Gromada: Pyrrophyta (tobołki)
Klasa: Dinophyceae (bruzdnice)
Przykłady:
Peridinium
Ceratium hirundinella
Charakterystyka:
Rząd Chroococcales
- jednokomórkowe
- kolonijne
- komórki kuliste
- Merismopedia – ułożenie jak tabliczka czekolady
Microcystis sp.
Merismopedia
- Microcystis sp. – małe kuleczki ułożone nierównomiernie
- kolonie otoczone są galaretowatą otoczką (utrzymuje sinice
na powierzchni wody)
- wakuole gazowe – regulacja głębokości
Rząd Nostocales
- wielokomórkowe
- nitkowate
- posiadają heterocysty (komórki wyróżniające się podwójną błoną, wiążące azot atmosferyczny)
Aphanizomenon flos-aquae:
- komórki prostokątne, ułożone w nić
- nić zwęża się na końcach
- komórki szczytowe są wydłużone
Aphanizomenon flos-aquae
- spory – komórki przetrwalnikowe (w razie niesprzyjających warunków)
- powszechny w polskich wodach
- wydziela szkodliwe substancje
Anabaena:
- komórki beczułkowate ułożone w nić
- nić nie zwęża się na końcach
- nić może być prosta lub poskręcana
* Anabaena affinis – nić prosta
Anabaena spiroides
* Anabaena spiroides – niż regularnie skręcona
* Anabaena circinalis – nić nieregularnie skręcona
Rząd Oscillatoriales
- brak heterocyst
Oscillatoria agardhii
- komórki kwadratowe lub prostokątne
- komórka szczytowa zawsze się czymś wyróżnia
Lyngbya
- ma pochwę między komórkami
Bruzdnice:
- dwie bruzdy – podłużna i poprzeczna (okrężna)
- zakwit o każdej porze (czerwone przypływy – niebezpieczne)
- na styku bruzd – dwie wici
- występują tarczki połączone szwami
Peridinium:
- wypukła strona grzbietowa
- komórka asymetryczna
- spłaszczona grzbieto-brzusznie
- długi róg apikalny z przodu i 2-3 rogi z tyłu
gizia2592