DZAPAN (2).docx

Pedagogika porównawcza

Pedagogika Mgr

Studia stacjonarne

II semestr 2013/14

System edukacyjny w Japonii

                                                                                                                              Patrycja Bejgier

                                                                                                                              Danuta Bochen

                                                                                                                              Edyta Damasiewicz

1.      Japonia – informacje ogólne

Japonia to kraj wyspiarski znajdujący się w Azji Wschodniej na Pacyfiku.
Od kontynentu oddzielona jest Morzem Japońskim. Archipelag Japoński rozciąga się
od Wysp Nansei na południu po Hokkaido na północy i składa się z ok. 4000 wysp. Cztery największe wyspy to Hokkaido (wyspa północna), Honshu (główna wyspa), Shikoku (najmniejsza wyspa) oraz Kyushu (południowa wyspa).

Całkowita powierzchnia kraju wynosi 378000 km2 - jest to nieco więcej niż obszar Wielkiej Brytanii, ok. 1\25 obszaru USA i zaledwie 0,3% ogólnej powierzchni lądów świata. Wyspy tworzą ciąg o długości prawie czterech tysięcy kilometrów.

Przez wyspy japońskie przebiega część łańcucha górskiego, który rozpościera się od południowo-wschodniej Azji aż po Alaskę. W górach występują liczne rzeki, wodospady oraz czyste jeziora. Obszar górzysty stanowi 71% powierzchni kraju. Wiele setek szczytów górskich sięga wysokości 2000 metrów. Wzdłuż wyspy Honsiu biegnie łańcuch Japońskich Alp, najwyższych gór w Japonii, o wysokości 3000 metrów. Pomiędzy Alpami a Tokio znajduje się Fuji, aktywny wulkan, mający najwyższą wysokość, sięgającą 3776 metrów. W Japonii jest ponad 70 aktywnych wulkanów, które mają swój skutek w występowaniu trzęsienia ziemi.

W Japonii wyróżnia się trzy strefy klimatyczne: zwrotnikową na południu, podzwrotnikową w części środkowej, oraz umiarkowaną ciepłą na północy. Na wszystkie strefy ma również wpływ klimat monsunowy, którego zasięg obejmuje wyspy i kształtuje morski charakter klimatu kraju. Poza wyspami Nansei oraz południową częścią Kyushu,
w Japonii wyraźnie zaznaczają się cztery pory roku. Wilgotne i gorące lato rozpoczyna się
w połowie lipca. Bezpośrednio poprzedza je pora deszczowa, która trwa około jednego miesiąca i nie występuje jedynie na wyspie Hokkaido.

Pora zimowa w Japonii jest zróżnicowana w poszczególnych częściach kraju.
Na obszarach położonych od strony Pacyfiku występuje wiele słonecznych i ciepłych dni.
Za to na Hokkaido zimy są bardzo mroźne. W górach zimą jest bardzo dużo śniegu. Obfitość śniegu pozwala na uprawianie sportów zimowych.

Wiosna i jesień w Japonii są najpiękniejszymi i najbardziej kolorowymi porami roku (wiosną jest różowo od kwitnących wiśni, a jesienią kraj pokrywają czerwono-brunatne liście klonów). Jesień przynosi ze sobą tajfuny charakteryzujące się ulewnymi deszczami oraz porywistymi wiatrami. Napływ chłodnych mas powietrza z kontynentu azjatyckiego w zimie oraz ciepłych mas znad Pacyfiku w lecie jest przyczyną znacznego zróżnicowania klimatu w poszczególnych częściach archipelagu.

Temperatura na północy wynosi latem ok. 20°C, natomiast zimy są bardzo śnieżne i mroźne, a temperatury spadają do ok. -40°C. Południe kraju jest dużo cieplejsze ok. 30°C w lecie i ok. 15°C w zimie.

Japonię zamieszkuje 125 mln ludzi. Jest to ósmy kraj świata pod względem liczby ludności. Powierzchnia wysp jest raczej górzysta przez co tereny zamieszkałe to jedynie ok. 10%. Gęstość zaludnienia jest bardzo duża,  przeciętnie 338 osób na km2.
Ludność kraju mieszkająca w różnych regionach różni się zarówno pod względem kulturowym  jak i językiem. Podczas podróży po Japonii można zauważyć, że w Tokio mówimy "arigatou", a w Kioto "ookini", jednak oba znaczą to samo "dziękuję". Językiem ogólnokrajowym, którego Japończycy uczą się w szkole jest hyojun-go. Język japoński należy do najtrudniejszych języków świata. W  piśmie używane są trzy alfabety: kanji (oparty na kilku tysiącach znaków), hiragana (alfabet sylabiczny) oraz katakana (alfabet sylabiczny do słów obcego pochodzenia).

Japonia, zgodnie z. konstytucją z 1946 (weszła w życie 1947), jest dziedziczną monarchią konstytucyjną. Cesarz (tennō) stanowi „symbol państwa i jedności narodu”, nie kieruje państwem, pełni funkcje ceremonialno-reprezentacyjne, mianuje premiera (desygnowanego przez parlament) i prezesa Sądu Najwyższego (desygnowanego przez rząd).

Najwyższym organem ustawodawczym jest 2-izbowy parlament. W skład Izby Reprezentantów (Shūgiin, izba niższa) wchodzi 480 deputowanych wybieranych co 4 lata
w systemie mieszanym: 300 — w głosowaniu bezpośrednim w 1-mandatowych okręgach wyborczych, pozostałych 180 — w systemie proporcjonalnym w 11 wielomandatowych okręgach regionalnych. Spośród 252 członków Izby Radców (Sangiin, izba wyższa) 152 osoby są wybierane w systemie większościowym w 47 okręgach wyborczych (prefekturach), a pozostałe 100 — w systemie proporcjonalnym w ogólnokrajowym okręgu wyborczym. Kadencja w izbie wyższej trwa 6 lat, wymiana połowy składu odbywa się co 3 lata. Izba niższa ma szersze uprawnienia od izby wyższej w zakresie władzy ustawodawczej oraz kontroli rządu i administracji.

Władza wykonawcza należy do gabinetu składającego się z premiera i ministrów. Powoływany przez parlament premier, który sam musi być członkiem parlamentu, mianuje i odwołuje ministrów (przynajmniej 1/2 ich składu musi być powoływana spośród członków parlamentu). Władzę sądowniczą sprawuje Sąd Najwyższy, 8 sądów wyższych, sądy okręgowe oraz rodzinne. W Japonii nie istnieje instytucja trybunału konstytucyjnego.

Głową państwa jest obecnie cesarz Akihito, panujący od 1989 roku; premierem w trakcie swojej drugiej kadencji jest Shinzō Abe.

Japonia to kraj ubogi w surowce naturalne. Z nielicznych złóż surowcowych wymienić należy złoża węgla kamiennego, miedzi, cyny, manganu, cynku, ołowiu oraz pirytu.
W północno-zachodniej części Honshu występują także nieliczne zasoby ropy naftowej, których eksploatacja pokrywa jedynie 0,3% potrzeb krajowych. W związku z tym wszystkie paliwa energetyczne oraz rudy metali (głównie żelaza i boksyty) Japonia musi sprowadzać
z zagranicy. Prawie 90% produkcji przemysłowej oparte jest na surowcach importowanych.

Jednostką monetarną w Japonii jest yen (Średni kurs: 100 JPY ~ kupno: 2,8800 PLN, sprzedaż: 3,1800 PLN). Wymiany waluty można dokonać we wszystkich międzynarodowych portach lotniczych oraz w kantorach i niektórych bankach w większych miastach w całym kraju.

Obecnie coraz większa liczba Japończyków uznaje światopogląd materialistyczny. Tym niemniej ponad 90% z nich praktykuje zarówno szintoizm, jak i buddyzm.
Buddyzm dotarł do Japonii z Korei w VI wieku n.e., natomiast shintoizm jest tradycyjną  religią Japonii opartą na mitologii japońskiej, charakteryzującą się politeizmem
i różnorodnością przejawów i kultów. Wierzenia shintō nie posiadają wspólnego kanonu, organizacji ani świętych ksiąg. Ów powstały w czasach prehistorycznych system animistycznych wierzeń ludowych oddaje cześć zamieszkującym w przyrodzie bóstwom kami. Jak głosi mit stworzenia świata cesarz jest potomkiem bogini Słońca-Amaterasu- przewodniego bóstwa w panteonie bóstw shintoistycznych.

Praktyki shintoistyczne stanowią ważny element ceremonii związanych z narodzinami, ślubem, a także wielu innych uroczystości towarzyszących codziennemu życiu. Ceremoniał buddyjski jest natomiast wykorzystywany w uroczystościach pogrzebowych oraz w bardzo głęboko zakorzenionym i szeroko rozbudowanym w Japonii kulcie przodków.

Na kulturę Japonii zasadniczy wpływ wywarła wielka cywilizacja chińska, jak również położona bliżej Korea. W Państwie Środka narodziły się charakterystyczne dla Japonii dziedziny sztuki, takie jak origami, suiseki, czy pielęgnowanie drzewek bonsai. To stamtąd też w XIII wieku dotarł do Kraju Kwitnącej Wiśni buddyzm zen, będący inspiracją dla rozwoju nowych nurtów i form w malarstwie, kaligrafii czy poezji. Niemniej jednak już znacznie wcześniej japońscy mistrzowie odeszli od wiernego naśladowania chińskich wzorów, z ich przywiązaniem do symetrii. Stąd też w sztukach plastycznych główny plan znajduje się poza środkiem dzieła, a w mowie, słowie pisanym oraz w sztuce w ogóle domysł często przeważa nad jednoznacznością.

Najbardziej znanymi elementami kultury japońskiej znanymi na całym świecie są gejsze, samuraje i liczne festiwale.

Mówi się, że codziennie w Japonii obchodzi się jakieś święto, od małych lokalnych festiwali, do narodowych imprez przyciągających rzesze turystów z całego świata. Do najbardziej ciekawych i znaczących wydarzeń należą obchody Nowego Roku, święto Lalek, Setsubun – rytuał wyganiania zła i wpuszczania dobra do domu, Hanami, Bon – japońska wersja święta zmarłych, festiwale latawców, czy festiwal Nebuta, podczas którego trwa parada olbrzymich, oświetlonych platform.

Gejsze, czyli kobiety o wielu umiejętnościach artystycznych, pojawiły w XVII wieku i był to swego rodzaju zawód, którego głównym celem było uprzyjemnianie spotkań towarzyskich, za pomocą takich umiejętności jak śpiew, taniec, gra na instrumencie, zdobywanych podczas długoletnich nauk pobieranych już od dzieciństwa. Dzisiaj zawód gejszy jest bardzo rzadki. Najbardziej charakterystyczną cechą gejsz był specyficzny wygląd, który był efektem wielogodzinnych przygotowań – wypudrowana na biało twarz,  usta pomalowane czerwoną szminką, misternie upięte włosy pełne ozdób, bogato zdobione kimono, tradycyjne Japońskie drewniane klapki na koturnie, i kilkunastometrowy pas związane wg ścisłych zasad.

Japoński styl pracy jest znany na całym świecie. Pracą zajmują się głównie mężczyźni, ich zadaniem jest utrzymanie rodziny, gdyż kobiety zazwyczaj po ślubie, zajmują się prowadzeniem domu i opieką nad dziećmi. Przeciętny pracownik umysłowy pracuje 6 dni w tygodniu, gdzie dojazd do pracy zajmuje zwykle więcej niż 1h i pracuje około 10 godzin. Japończycy często nie wykorzystują swojego urlopu płatnego w całości. Dla niektórych praca jest całym życiem i  zdarzają się przypadki zapracowania na śmierć – karõshi.

Wciąż jeszcze zawiera się małżeństwa aranżowane, a kobiety i mężczyźni spędzają niewiele czasu ze sobą. W restauracji pierwszy zostanie obsłużony mężczyzna, to właśnie on ma pierwszeństwo przed kobietą. Japończycy są z reguły nieśmiałym i zamkniętym narodem.

Niedługo po zakończeniu II wojny światowej Tezuka Osamu spopularyzował komiks zwany mangą (pierwszą była "Pin Pin Nama-chan"), który w szybkim czasie zyskał sympatię Japończyków. W 2008 roku ponad 1/5 sprzedaży książek stanowiła właśnie manga. Wiele z nich doczekało się animacji i dołączyło do licznej grupy anime – japońskich filmów animowanych. Tematy mang i anime są różnorodne, wbrew pozorom przeznaczone nie tylko dla dzieci. Twórczość tego typu stała się nieodłącznym elementem kultury japońskiej, a także doczekała się wielu fanów na całym świecie.

Japonia posiada specyficzną architekturę. Tradycyjne domy japońskie są budowane z uwzględnieniem uciążliwych upałów w lecie i trzęsień ziemi. Dlatego też, konstrukcje są lekkie, drewniane, dom stoi na niskich palach,  a we wnętrzach znajdują się przesuwne ściany. Podłogi są wyłożone matami "tatami" i nie wolno
na nie wchodzić w jakimkolwiek obuwiu; przed wejściem na tatami znajduje się specjalnie pomieszczenie do zostawiania butów.

Mówi się, że Japonia to kraina tysiąca zamków. Były to wspaniałe budowle z drewna zarazem spełniające funkcje militarne i obronne. Ich centralnym elementem była wieża, dzisiaj jednak zostało ich niewiele. Jednym z najwspanialszych zamków był zamek Białej Czapli w Himeji, który zachował się do dzisiejszych czasów w prawie nienaruszonym stanie. 

Kolejnym charakterystycznym elementem architektury Japonii są świątynie shintoizmu i buddyzmu. Najważniejszym elementem kompleksu świątynnego jest Honden z sanktuarium kami. Początkowo shintoistyczne świątynie były budowane w tradycyjnym stylu, jednak wpływy buddyjskie spowodowały wprowadzenie zmian na wzór chińskiej architektury. 

U progu świątyń buddyjskich znajduje się brama Tori symbolizująca wejście do świata bogów. Tori są jednym z symbolów Japonii, gdyż jest ich tysiące na terenach całego kraju.

              Japonia słynie także z ogrodów, które często są uznawane za najpiękniejsze na świecie. Dawniej japoński ogród był formowany w kształcie buddyjskiego wszechświata, później wykształciły się trzy główne style ogrodowe, które można łączyć ze sobą, jednak istnieją ścisłe przepisy mówiące o tym, gdzie oraz w jakich odległościach można ustawiać poszczególne elementy. Oprócz drzew i krzewów w japońskich ogrodach są wykorzystywane skały, piasek, sadzawki, stawy, strumyki. Główne zasady podczas tworzenia ogrodu to: tworzenie miniatur naturalnych widoków, pełnych symboliki, pasujących do najbliższego otoczenia ogrodu.

Kolejnym istotnym elementem kultury japońskiej jest kuchnia. Ryby i owoce morza, zaraz obok ryżu, stanowią podstawę diety japońskiej. Jedzenie jest bardzo ważnym elementem kultury, a odwiedzanie restauracji jest jednym z ulubionych form spędzania czasu wolnego przez Japończyków. Oprócz licznych potraw rybnych do tradycyjnej japońskiej kuchni należy także tempera (warzywa obtaczane w specjalnej mące i smażone), tonkatsu (japoński kotlet ), okonomyiaki (japoński omlet z warzywami ), yakiniku (szaszłyki w specjalnym sosie sojowym), sukiyaki, zupa miso oraz ramen. Oryginalności posiłkom japońskim dodaje fakt, że wszystko spożywane jest pałeczkami (zupę się pije z miseczki, a makaron wyjada pałeczkami).

Zielona herbata jest podstawowym napojem pitym w Japonii, w postaci zimnej i ciepłej. Podawana jest w restauracjach, sprzedawana w automatach. Ceremonię picia herbaty nazywa się „chanoyu”, „chadō” lub „sadō”. Ma bardzo podniosły i uroczysty charakter.
Podczas ceremonii pije się sproszkowaną zieloną herbatę („matcha”).Obejmuje posiłek, dwukrotne picie herbaty i trwa około 4 godzin.

2. Historia

Genezy upowszechnienia edukacji w Japonii oraz jej wysokiego poziomu można szukać w historii. Zanim pismo znakowe z Chin dotarło do Archipelagu Japońskiego, wiedza dotycząca historii i zwyczajów przekazywana była ustnie, zaś rozmaite umiejętności nabywane stopniowo poprzez codzienną wspólną pracę. Pierwsze szkoły powstały
z inicj...