Zabawy i gry dydaktyczne, jako coraz popularniejsza metoda nauczania, często pojawiają się w literaturze i na edukacyjnych portalach internetowych.[1] Można tam znaleźć cały szereg przykładów ćwiczeń (rebusów, krzyżówek, wierszyków, ćwiczeń ruchowych itp.), dzięki którym uczniowie mogą poznawać zasady i reguły ortograficzne czy utrwalać swoje wiadomości. Treści tych ćwiczeń mogą być dowolnie modyfikowane, tak aby odpowiadały wiedzy, umiejętnościom i potrzebom uczniów.
Zagadka ortograficzna
Rozwiązując tę zagadkę dziecko ustala pisownię zamieszczonych w środku wyrazów, wybierając dla uzupełnienia luki ni lub ń, ci lub ć itd. Jeśli do uzupełnienia luki trzeba wybrać zmiękczoną spółgłoskę położoną po lewej stronie - to z tej samej strony bierzemy literę potrzebną do utworzenia końcowego rozwiązania. Na przykład, jeśli w wyrazie cień brak ń, a znajduje się ono z prawej strony diagramu, więc i na tej samej stronie znajduje się litera Ź, która wchodzi w skład rozwiązania. W ten sposób powstanie hasło - wyraz źrebak.
W
ni
cie
ń
Ź
R
ci
epło
ć
G
E
zi
ma
ź
S
Z
si
nieg
ś
B
T
ko
A
D
mi
K
Tworzymy nowe wyrazy z wyrazu „bazy”
Grupę uczniów dzielimy na zespoły. Każdy z nich otrzymuje taką samą rozsypankę literową tworzącą wyraz zawierający trudność ortograficzną, np. ciężarówka. Dajemy dzieciom czas, aby spróbowały ułożyć z rozsypanki wyraz, który zawierałby w sobie wszystkie litery. Jeśli żadna z grup przez dłuższy czas nie ułoży wyrazu, to nauczyciel podaje rozwiązanie w formie zagadki, np. To coś, co porusza się po drogach i jest bardzo duże. Zagadkę kontynuujemy, dodając coraz to nowe informacje do momentu jej odgadnięcia i ułożenia wyrazu. Następnie przystępujemy do wyjaśnienia zasad drugiej części gry.
Informujemy dzieci, że ich zadaniem będzie utworzenie jak największej liczby wyrazów z rozsypanki. Każdy zespół otrzymuje ołówek i kartkę A4, na której będzie zapisywał powstałe wyrazy. Gra trwa do momentu, gdy nauczyciel dostrzeże, że grupy wyczerpały pomysły. Wtedy każdy zespół zlicza utworzone przez siebie wyrazy. Wygrywa ten, który utworzył i poprawnie zapisał ich najwięcej. Oczywiście doceniamy pracę wszystkich zespołów, ponieważ każdy włożył w wykonanie zadania dużo wysiłku.
Grę możemy zakończyć na tym etapie lub podać inny wyraz „bazę”, z którego dzieci będą układały nowe słowa.
C
I
Ę
Ż
Ó
Lizaki ortograficzne
Ćwiczeniem podtrzymującym zainteresowanie dzieci ortografią i zmuszającym je do myślenia i lepszego opanowania zasad ortograficznych jest wykorzystanie na lekcjach lizaków ortograficznych.
Oto przykłady ich wykorzystania:
ü nauczyciel podnosi lizak rz - dzieci podają wyrazy, których pisownię z tą trudnością już poznały,
ü nauczyciel podaje różne wyrazy z trudnościami ortograficznymi, natomiast dzieci sygnalizują lizakiem poprawną pisownię wymienionych wyrazów.
ż
Rebusy ortograficzne
Zainteresowaniem dzieci cieszą się również rebusy ortograficzne. Bawić się nimi można na wiele sposobów:
ü rebus przygotować przed lekcją, powiesić na tablicy i rozwiązać razem z dziećmi,
ü przygotować rebusy na kartkach i dać do rozwiązania uczniom podzielonym wcześniej na zespoły,
ü przygotować rebusy na kartkach i dać do rozwiązania każdemu dziecku indywidualnie (można różnicować poziom trudności).
Kubuś Puchatek
Gra ortograficzna ,, Rz po spółgłoskach”
Grę tę możemy zaproponować uczniom po omówieniu danej reguły ortograficznej (zasadę: rz po spółgłoskach można zastąpić inną, np.: ó w zakończeniach -ów, -ówka itp.). Po wyjaśnieniu uczniom zasady pisowni ,,rz” po spółgłoskach nauczyciel rozdaje każdemu zespołowi karty z następującą tabelą:
B-b
P-p
D-d
T-t
G-g
K-k
Ch-ch
J-j
chomisiaczki