Europejska integracja regionalna - notatki z wykładów.doc

EUROPEJSKA INTEGRACJA REGIONALNA

wykłady

Definicje międzynarodowej integracji gospodarczej (MIG):

·         Ujęcie etymologiczne: łączenie się dwóch lub więcej jednostek gospodarczych w większą całość

·         Proces historyczny polegający na scalaniu różnych działalności gospodarczych zachodzących w 3 etapach: początkowo łączenie podmiotów gospodarczych w ramach regionów, następnie łączenie regionów w gospodarki narodowe a w końcowym etapie łączenie gospodarek narodowych w gospodarkę światową

·         Idea solidarności między krajami wymieniającymi towary

·         Układ powiązań gospodarczych między krajami

·         Powstawanie organizmu gospodarczego obejmującego grupę krajów, który ze względu na wewnętrzne powiązania ekonomiczne wyodrębnia się z systemu gospodarki światowej

Międzynarodowa integracja gospodarcza (MIG) - proces wewnętrznych i wzajemnych dostosowań struktur gospodarczych łączących się krajów, powstawania strukturalnych powiązań ekonomicznych między tymi krajami, a w konsekwencji spajania ich w jedną całość stanowiącą możliwie jednolity mechanizm gospodarczy, dzięki czemu możliwy jest wzrost konkurencyjności tychże państw w skali międzynarodowej.

Pierwszoplanowe ogólne PRZESŁANKI integracji gospodarczej:

1.      Dążenie do wzrostu efektywności gospodarowania

2.      W skali makroekonomicznej -  dynamizacja procesów wzrostowych jakie powinny mieć miejsce w integrujących się gospodarkach kraju.

Przesłanki integracji:

1.   Ekonomiczne:

·         Skala gospodarowania – pozytywny efekt skali produkcji zmniejszający koszty jednostkowe

·         Specjalizacja produkcji – umożliwiająca proefektywnościowe wykorzystanie efektu skali

·         Konieczność ponoszenia relatywnie wysokich nakładów na działalność rozwojową – wspomagającą postęp technologiczny i techniczny

·         Odpowiednio chłonny rynek – niezbędny w celu równoważenia rynku globalnego (w związku ze wzrostem mocy wytwórczych w gospodarce światowej –zwiększającym globalną podaż towarów)

·         Dążenie do utrzymania stabilnego i stosunkowo wysokiego wzrostu gospodarczego

·         Wzrost konkurencyjności integrujących się gospodarek europejskich w stosunku do systemu gospodarek  amerykańskiej, japońskiej, chińskiej

2.   Polityczne: Tendencje do umacniania pozycji gospodarczo-politycznej danego organizmu gospodarczego w systemie gospodarki światowej, m.in. ustalone na konferencji jałtańskiej w 1945r.

Koncepcje integracji całościowej:

1.   Prularizm (transakcjonizm), przesłankami tej koncepcji są:

a.      Pokój

b.      Bezpieczeństwo narodowe

c.      Suwerenność państwowa

d.      Działania dyplomatyczne

Przemiany społeczno-gospodarcze odbywają się w wyniku wzajemnego oddziaływania wielu czynników o równorzędnym znaczeniu.

Integracja polega na tworzeniu wspólnot o relatywnie wysokim i samosterującym poziomie wymiany dyplomatycznej, ekonomicznej, społecznej oraz politycznej przy czym ważną rolę odgrywa tu świadomość społeczeństwa, a także instytucji kreowanych przez nie.

2.   Funkcjonalizm

Ujmowanie integracji dwuaspektowo: jako system podtrzymywania (stan) oraz system zmian (proces)

·         Gospodarka jest traktowana jako system dynamiczny będący w ciągłym ruchu

·         Integracja jako proces wzajemnych dostosowań

·         efekt integracji (jej powodzenie) zależy od zdolności dostosowań działań poszczególnych państw do potrzeb wspólnoty i wypracowania rozwiązań uwzględniających jej interesy                         

3.   Neofunkcjonalizm

·         Analizuje on głównie mechanizmy współpracy regionalnej (integracja ekonomiczna i polityczna są współzależne, są ze sobą powiązane za pomocą „efektu rozprzestrzeniania się”)

·         Integracja gospodarcza oraz unia polityczna są ze sobą wzajemnie powiązane: uczestnicy procesów integracyjnych najpierw podejmują decyzje o charakterze ekonomiczno-społecznym a następnie rozwijają sferę wzajemnych stosunków politycznych.

4.   Federalizm

·         Oparcie integracji na teorii międzynarodowego ładu pokojowego oraz na teorii organizacji politycznych funkcjonujących w ramach państw

·         Integracja polega na scaleniu określonych funkcji państwa na szczeblu rządu federalnego oraz decentralizacji na poziomie regionalnym.

·         ujęcie umiarkowane – tworzenie „paktu federalnego” ( pewne porozumienie między gospodarkami )

·         ujęcie  radykalne – „federacja gospodarek „ mająca władzę ponadnarodową w postaci zgromadzenia konstytucyjnego

Modele integracji zróżnicowanej:

·      Model wielu szybkości - wszystkie państwa UE są zobligowane do realizacji wspólnych zadań przyjętych przez wspólnoty, ale mogą tego dokonywać w zróżnicowanym tempie; zadania zadania pochodzą z acquis; politykę gospodarczą różnicują terminy realizacji

·      Model „zmiennej geometrii” - kraje zainteresowane współpracą w określonych dziedzinach, ściślejszą niż wynika to z acquis, mogą podejmować inicjatywy w tym kierunku na zasadzie tymczasowości lub trwałości; politykę gospodarczą różnicuje przestrzeń geograficzna

·      Model „indywidualnych opcji” czyli „ pick and choose Europe ”  - poszczególne kraje mogą dokonywać wyboru spośród zadań przyjętych przez wspólnotę, wybierając te, które odpowiadają im ze względu na interesy narodowe, utrzymując jedynie podstawowe zaangażowanie w realizację acquis; politykę gospodarczą różnicuje zakres integracji

Typy ugrupowań integracyjnych:

1.   Stopień zinstytucjonalizowania formy kształtowania się zintegrowanych struktur gospodarczych

a.      funkcjonalna (rynkowa) – tożsama z nieformalną.

Procesy integracyjne inicjowane są przez podmioty gospodarujące dążące do maksymalizacji produktywności dzięki aktywizacji wymiany międzynarodowej, przy czym instytucjonalny wymiar integracji ma zapewnić przede wszystkim sprawne działanie w ramach mechanizmu rynkowego.

Impuls do integracji stanowią podmioty gospodarcze

b.      instytucjonalna – tożsama z formalną

Procesy ekonomiczne są kształtowane przez instytucje działające w ramach ugrupowania integracyjnego.

Impuls do integracji stanowią instytucje

2.   Podmiot inicjujący procesy integracyjne

a.      odgórna – władze państwowe lub samorządy

b.      oddolna – podmioty gospodarcze w szczególności przedsiębiorcy, mieszkańcy regionów przygranicznych

3.   Stopień wpływu poszczególnych krajów na decyzje  podejmowane w ugrupowaniu integracyjnym, a dotyczące wszystkich jego członków

a.      nie ograniczająca suwerenności (międzynarodowa)

b.      ograniczają suwerenność (ponadnarodowa)

4.   miejsce podejmowania kluczowych decyzji w zintegrowanym systemie gospodarczym

a.      integracja równych partnerów (pozioma) - jednakowy wpływ na podejmowane decyzje

b.      integracja nierównych partnerów  (pionowa) - większy i mniejszy wpływ

Typy integracji gospodarczej wg charakteru powiązań w ugrupowaniu:

·         Międzynarodowa integracja umowna państw suwerennych (integracja równych partnerów), przykłady: EFTA (European Free Trade Association), CEFTA (Central European Free Trade Agreement), NAFTA (North American Free Trade Agreement), MERCOSUR (Mereado Comun del Cono Sur), ASEAN (Association of South East Asian Nations)

·         Ponadnarodowa integracja umowna państw dobrowolnie ograniczających suwerenność na rzecz instytucji integracyjnych ( integracja równych partnerów ) w trakcie realizacji; przykład: Unia Europejska

·         Integracja nie równoprawna politycznie ( integracja nierównych partnerów )tzn. politycznie podporządkowana jednemu państwu; przykład: w przeszłości: Wlk. Brytania i jej kolonie, Francja i jej kolonie, w pewnej mierze również relacje Wlk. Brytanii i krajów Wspólnoty Brytyjskiej

·         Integracja nie równoprawna gospodarczo (integracja nierównych partnerów) tzn. gospodarczo podporządkowana jednemu państwu; przykład: jak wyżej a także Meksyk-USA, niektóre kraje Ameryki południowej (np. Panama, Kostaryka, Honduras, Gwatemala)-USA

Główne cechy instytucjonalno-organizacyjnych form ugrupowań integracyjnych (formy integracji):