Pedagogika.docx

Pedagogika- jest nauką o wychowaniu, kształceniu i samo kształtowaniu człowieka w ciągu całego życia. St. Palka

Pedagogika kultury fizycznej- nauka zajmująca się- z jednej strony: umiejętnym wykorzystaniem wiedzy pedagogicznej dla skutecznego przebiegu procesu wychowania do uczestnictwa w różnych dziedzinach kultury fizycznej, z drugiej strony: osobo twórczymi możliwościami kultury fizycznej (wychowania fizycznego, sportu, rekreacji i rehabilitacji ruchowej) Z. Żukowska

Wychowanie do aktywności fizycznej – to wszelkie zamierzone, celowe działania w formie interakcji społecznych, mające na celu wywołanie w osobowości człowieka trwałych, pożądanych potrzeb dotyczących kf. W szerszym rozumieniu to część promocji zdrowia, czyli zespół działań, których celem jest promowanie aktywnego fizycznie stylu życia

Wychowanie poprzez aktywność fizyczną- uczestnictwo w aktywności fizycznej, zwłaszcza sporcie, rzutuje na niemal wszystkie aspekty rozwoju młodych ludzi: rozwój fizyczny, psychiczny, społeczny, moralny.

Wychowanie to „oddziaływanie na czyjąś osobowość, jej formowanie, zmienianie i kształtowanie, wyzwalanie w drugiej osobie bądź grupie społecznej pożądanych stanów, jak rozwój, samorealizacja, czy wzrost samoświadomości”

Wychowanie – to świadoma, zorganizowana działalność ludzka, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości człowieka. W. Okoń

Wychowanie- obejmuje całokształt intencjonalnych oddziaływań, zmierzających do rozwoju różnorodnych dyspozycji osobniczych, warunkujących postępowanie zgodne z normami społecznymi. Wychowanie to przekaz wzorców postępowania z pokolenia na pokolenie. H. Grabowski

Wychowanie – obejmuje przekaz istotnych części kultury, warunkujących egzystencję biologiczną jednostki oraz jej aktywne uczestnictwo w życiu społeczeństwa. R. Schulz

W wyniku wychowania i socjalizacji podporządkowujemy sposoby zaspokajania potrzeb określonym wartościom kultury

Kultura fizyczna- względnie zintegrowany i utrwalony system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawność ruchową, zdrowie i piękno człowieka, przebiegających według przyjętych w danej zbiorowości wzorów, a także rezultaty owych zachowań. Z. Krawczyk

Kultura przejawia się w świadomym regulowaniu relacji człowieka z otaczającym światem i podporządkowaniu jego zachowań uzyskanym wartościom, wynikającym ze świadomie przyjętych postaw (wartości zdrowotne, utylitarne, estetyczne, hedonistyczne, agonistyczne, autoteliczne)

Konteksty ciała z kulturą – ciało nie istnieje samo w sobie, wyłącznie jako biologiczna całość. Ciało jest zawsze definiowane poprzez kulturowe i społeczne procesy. Sposoby zaspokajania potrzeb i dbania o ciało są podporządkowane określonym wartościom kultury

Konieczność wychowania do kultury fizycznej

W wyniku ewolucji jesteśmy genetycznie predysponowani do wysiłku fizycznego. Obecnie warunki życia ograniczyły aktywność fizyczną do stanu hipokinezji – czyli poziomu nie zabezpieczającego optymalnych potrzeb zdrowotnych i rozwojowych człowieka. Hipokinezja jest jednym z głównych czynników ryzyka chorób cywilizacyjnych stanowiących przyczyny zgonów.

Pozbawienie człowieka wysiłku, do jakiego jego organizm przywykł w toku ewolucji, wymusza zatem konieczność podjęcia odpowiednich działań kompensacyjnych

Wysiłek naturalny (wymuszany warunkami życiowymi) -> wysiłek sztuczny (podejmowany dlatego, że człowiek chce go podejmować, bo jest świadomy jego znaczenia – wychowany do aktywności)

Przyczyny obniżenia (regresu) poziomu aktywności fizycznej: *wyeliminowanie wysiłku fizycznego z codziennego życia przez postęp techniczny *wzrost oferty biernych sposobów spędzania czasu *brak czasu wolnego *brak obiektów sportowo – rekreacyjnych w pobliżu * brak motywacji i postępów * specyfika biologicznej potrzeby ruchu, która nie jest wystarczającym determinantem aktywności fizycznej (ponieważ: zwykle nie manifestuje się w postaci świadomego jej odczuwania, a raczej odczuwamy skłonność do unikania wysiłku. Skutki jej niezaspokojenia – deprywacji – odczuwane są dopiero po długim czasie. Mamy skłonność do zachowań o charakterze nagradzającym, a wysiłek do nich nie należy – nagroda odsunięta w czasie.

Ruch może zastąpić wszystkie lekarstwa, ale żadne lekarstwo nie jest w stanie zastąpić ruchu W. Oczko

Determinanty aktywności fizycznej

Modele zmiany zachowań- model przekonań zdrowotnych; trans teoretyczny model zmiany zachowań (ang. TTM – Jamesa O. Prochaski); Model HAPA; ekologiczny model aktywności fizycznej; model promocji aktywności fizycznej wśród młodzieży G. J. Welka

Determinanty aktywności fizycznej (korelaty, zmienne) – to czynniki, które wpływają, lub przypuszcza się, że wpływają na podejmowanie ćwiczeń fizycznych i aktywności fizycznej (Biddle, Mutrie)

Zmienne etiologiczne (determinanty) są czynnikami, które znacznie zwiększają prawdopodobieństwo pojawienia się określonych rezultatów, lecz ich nie gwarantują

Klasyfikacja determinantów AF: biologiczne i demograficzne, środowisko fizyczne, środowisko społeczne, psychologiczne, czynniki behawioralne (umiejętności i atrybuty behawioralne oraz cechy aktywności fizycznej)

Biologiczne determinanty wpływające na skłonności do spontanicznego podejmowania AF: płeć; wiek; cechy fizyczne, typ somatyczny; typ układu nerwowego, zapotrzebowanie na stymulację, reaktywność emocjonalna; popędy biologiczne- agresji, rywalizacji, zabawy; uzdolnienia ruchowe, zdolności poznawcze; skłonność do zachowań społecznych; podatność na uzależnienia

Czynniki genetyczne dają większe szanse rozwoju osobniczego w pewnym kierunku, lecz nie skazują na niego nieubłagalnie ( nie predestynują = nie przesądzają)

Wskazówki praktyczne: wychowawca powinien być świadomy dziedziczności wielu właściwości, które ma kształtować

Demograficzne determinanty AF: wiek; płeć; status społeczno- ekonomiczny; wykształcenie, zawód; stan cywilny, status rodzinny. Przynależność człowieka do określonej grupy społecznej ( wyróżnionej np. wg płci, wieku, statusu ekonomicznego) warunkuje (ułatwia lub utrudnia) realizowanie określonego stylu życia, w tym podejmowanie i wybór form w zakresie spędzania czasu wolnego

Aktywność fizyczna jako funkcja płci i wieku: WIEK – obniżenie się aktywności z wiekiem (zwłaszcza w zakresie intensywnych form) PŁEĆ – większa aktywność fizyczna mężczyzn. Największe różnice między obiema płciami pojawiają się między 10 a 17 rokiem życia, kiedy to obniżenie aktywności u dziewcząt jest ok. 2,5 razy większe niż u chłopców

Teoria kontynuacji – człowiek przejawia skłonność do kontynuowania dotychczasowego stylu życia i utrzymania dotychczasowych nawyków, w tym spędzania czasu wolnego. Jeśli ktoś zaprzestanie aktywności na dłuższy czas, trudno będzie wprowadzić tę aktywność ponownie na stałe do stylu życia

Wnioski praktyczne- aby promować udział kobiet w kulturze fizycznej, program wf powinien: propagować formy aktywności fizycznej, które mogą być podejmowane w gronie rodzinnym; a zmniejszyć udział dyscyplin sportowych i rywalizacji sportowej, zwłaszcza sportowych gier zespołowych

Środowiskowe uwarunkowania aktywności fizycznej

Mechanizm oddziaływania środowiska fizycznego – WYZWALANIE AF: otoczenie „obfitujące w zasoby” , „bodźcujące”, dostępność i bliskość infrastruktury sportowo – rekreacyjnej osłabia bariery aktywności fizycznej (jak czas dotarcia na miejsce ćwiczeń, problem z transportem, brak umiejętności organizowania sobie aktywności); UTRWALENIE  NAWYKÓW – stanowi źródło wizualnych bodźców „przypominających” o aktywności fizycznej

Praktyczny wniosek- nawet małe zachęty do AF mogą wpłynąć na wybory. Sam sobie mogę tak zmodyfikować moje najbliższe otoczenie, by mi przypominało o aktywności fizycznej

Rodzina- główne źródło przekazu norm kulturowych

Grupa rówieśnicza- grupa odniesienia – zaspokaja potrzebę przynależności i uczestnictwa społecznego; dostarcza silnego układu odniesienia normatywnego (ustala normy, wartości, zasady, wzorce, przekonania, poglądy i zachowania

Florian Znaniecki: „nie ulega wątpliwości, że wpływ rówieśników na osobowość społeczną jednostki jest potężny i pewnej mierze niezastąpiony. Wszędzie indziej młodociany osobnik zajmuje stanowisko podporządkowane. W grupie rówieśników natomiast występuje w roli równouprawnionego członka, z którym inni liczą się nie tylko jako z przedmiotem swego działania lecz również jako z podmiotem społecznym”

Wpływ grupy rówieśniczej stwarza okazję do pierwszych kontaktów z konkretnymi dyscyplinami: dostarcza informacji, wciąga w atmosferę treningów, tworzy modę na uprawianie danej dyscypliny.   Oferuje wsparcie społeczne, dobre relacje i akceptacja grupy wpływa na pozytywne reakcje emocjonalne związane z aktywnością fizyczną, wpływ grupy jest silniejszy u chłopców.

Wnioski dla nauczyciela przyjazne relacje z rówieśnikami powstały na bazie zajęć ruchowych wpływają na pozytywne reakcje emocjonalne związane z aktywnością fizyczną, dlatego wspieranie relacji między rówieśnikami w trakcie zajęć ruchowych może być wartościowym elementem promowania aktywnego stylu życia.

Teoria społecznego uczenia się Alberta Bandury: człowiek uwarunkowany jest nie tylko osobistymi doświadczeniami ale również obserwacją zjawisk zachodzących w otoczeniu. Funkcjonuje w określonym kontekście społecznym i jest kształtowany przez swoje otoczenie.

Mechanizmy wpływu środowiska społecznego na aktywność fizyczną dzieci modelowanie uczymy się jak należy postępować obserwując zachowania innych ludzi wzmacnianie reakcje, nagrody i kary od osób znaczących (trenera, nauczyciela, rodziców, także rówieśników) wsparcie społeczne, perswazja, porównanie społeczne podejmowanie zachowań, które „pasują do zachowań rówieśników lub grupy odniesienia.

Modelowanie to metoda wpływu osobistego, polega na naśladowaniu wzorów (modeli), dawaniu przykładu, nazywana uczeniem obserwacyjnym, uczeniem zastępczym.

Modelowanie obejmuje procesy naśladownictwa przyjmowanie od modela zewnętrznych formy zachowania i sposobów reagowania, identyfikacji wewnętrzne utożsamianie się z modelem, odwzorowywanie jego stanów psychicznych, przyjmowanie od niego postaw, poglądów, ideałów, wartości.

Czynniki mające wpływ na skuteczność modelowania właściwości modela i relacji model- obserwator więź emocjonalna, częstość kontaktów, zakres władzy modela, płeć, właściwość podmiotu wiek, płeć, motywacja, postrzeganie podobieństwa do modela cechy sytuacji skutki zachowań dla modela, ilość modeli, reakcje grupy.

Modelowanie w rodzinie a płeć i liczba modeli dzieci aktywnych fizycznie matek są dwukrotnie bardziej aktywne w stosunku do dzieci matek nieaktywnych, dzieci aktywnych ojców 3,5 krotnie bardziej aktywne niż dzieci ojców nieaktywnych, dzieci obojga aktywnych rodziców natomiast sześciokrotnie bardziej aktywne, niż dzieci obojga rodziców nieaktywnych.

Skuteczność modelowania wzrasta czym młodszy wiek dziecka, ze wzrostem liczby modeli (np. oboje rodzice), gdy model jest tej samej płci (przy czym ojcowie silniej modelują niż matki), gdy postrzegane jest podobieństwo do modela, gdy wzrasta ważność modela, silnie modeluje brak aktywności niż jej podejmowanie, gdy zachowanie jest wzmacniane (pozytywna reakcja otoczenia).

Wzmacnianie eksperyment A Bandury dzieci 3 – 6 letnie oglądały 3 wersje tego samego filmu, przedstawiającego agresywne zachowanie dorosłych wobec zabawek: dorosły ukarany -> mniejsza agresja dzieci, dorosły nagrodzony -> duża agresja dzieci, dorosły bez nagrody i kary-> duża agresja dzieci.

Wsparcie społeczne to procesy interakcji w związkach międzyludzkich i instytucjach społecznych, które wspierają wysiłki, samoocenę, przynależność i kompetencje osoby.

Wsparcie społeczne może przyjmować cztery zasadnicze formy wsparcie emocjonalne i duchowe zachęcanie do sportu i rekreacji, okazywanie zadowolenia i akceptacji dla sportowych zainteresowań dziecka, motywowanie w chwilach słabości. Wsparcie informacyjne oferowanie informacji wspomagających aktywność fizyczną p. dlaczego, jak i gdzie może ją podejmować wsparcie instrumentalne rzeczowe „logistyczne” oferowanie osobie „namacalnej” pomocy w podejmowaniu aktywności fizycznej np. podwożenie dziecka przez rodziców do klubu sportowego, prezentowania mu sprzętu sportowo –rekreacyjnego, zapisywanie na zajęcia sportowe itp. wspieranie oceniające lub doceniające dostarczanie osobie sprzężenia zwrotnego odnośnie zmian w jej sylwetce, zachowaniach, nastroju, stanie zdrowia, sprawności fizycznej itp.

Coś silniej oddziałuje - modelowanie czy wsparcie?

Ważne! wspierający rodzice mogą pozytywnie oddziaływać na aktywność fizyczna swoich dzieci niezależnie od swoich aktualnych zachowań.

Wpływ wsparcia na aktywność fizyczną może zależeć od kilku zmiennych modyfikujących silniejsze przełożenie wsparcia na zachowanie wykazują dziewczęta choć częściej zachęcani są chłopcy, to na dziewczęta ma to większy wpływ; czym większa liczba osób wspierających tym większy wpływ wsparcia.

Aktywność fizyczna młodzieży podsumowanie czynników motywujących wspierające środowisko rodzinne oraz modelowanie rodzicielskie, wsparcie i modelowanie rówieśników, entuzjastyczne zaangażowanie ze strony innych dorosłych modeli (nauczyciel, trener) oraz modelowanie niebezpośrednie (np. sportowcy), łatwy dostęp do sprzętu i obiektów (otoczenie bodźcujące), działanie wizualnych bodźców przypominających, przynależności do określonej grupy społecznej...