CITRIOMETRIA- odciśnięcie kręgosłupa w miękkim, ołowianym drucie – krzywizny skali 1:1
STOJAK LEWICKIEJ- składał się ze sztywnego, pionowego słupka, w którem znalazły się wysuwane linijki na odcinkach lordczycy szyjnej i lędźwiowej
PRZYRZĄDY KOŁECZKOWATE- to rząd pionowo ustawionych ruchomych kołeczków, służących do wyciśnięcia kształtu kręgosłupa
SFERODORSJIOMETR WOLAŃSKIEGO- pomiar przestrzenny; zbudowany z 3 antropometrów osadzonych na sztywnych statywach (dwa z tyłu, jeden z przodu), pomiary w płaszczyźnie strzałkowej.
KONTOGRAF ABAŁAKOWA- urządzenie obrysowywujące kręgosłup w skali 1:1
POSTUROMETR ELEKTRONICZNY SLIWY- urządzenie pomiarowe określa położenie punktów w przestrzeni trójwymiarowej w kartezjańskim ukł. współrzędnych (obrysowuje kręgosłup – x,y,z)
CYKLOKONTOMIERZ (aproksymacja Przybylskiego)- cyrkiel kabłonkowy z miarką, wykonujemy nim pomiary 3kątów krzywizn przednio-tylnych kręgosłupa
Czynnikami powodującymi skoliozę są: 1) etiologiczny (różnorodny, zapoczątkowuje skoliozę). 2)biomechaniczny (jednorodny, zgodny z prawami fizyki, struje rozwojem skoliozy)
ETIOLOGICZNY PODZIAŁ SKOLIOZ (wg Cobba) 1)FUNKCJIONALNE SKOLIOZY- nie przekraczają 30o, są odwracalne, można je skorygować czynnie przez dowolne napięcie mm. Kontrolujących postawę, lub biernie; charakterysują się one jednołukowym wygięciem bocznym kręgosłupa w pł. czoł. bez wyraźnej rotacji kręgosłupa. Występują u dzieci z osłabionym ukł. mięśniowym i więzadłowo-torebkowym, zespoły bólowe, skrócenie kończyny, złe ustawienie miednicy(nie ma zmian w ukł. kostnym) 2) STRUKTUTALNE SKOLIOZY- wykazują utrwalone zmiany w budowie poszczególnych kręgów całego kręgosłupa i tułowia, wyst. Zawsze z rotacją kręgosłupa wzdłuż osi długiej, skoliozy te mogą osiągnąć wielkość ponad 100o i stwarzają problemy lecznicze. Strukturalne skoliozy dzielą się na: Kostnopochodne (osteopatyczne): a) wrodzone (kręg klinowy, zrost żeber, kręcz szyi, zespół Sprengla i inne), b) torakogenne (torakoplastyka), c) inne kostnopochodne (zaspół Morgito). Nerwopochodne (neuropatyczne): a)wrodzone, b) po pokomyzlitis, c) inne nerwopochodne (nerwiako-włokniakowatość Recklanghausena, porażenia spastyczne – mięsień zbyt mocno się kurczy, porażenia wietkie – mięsień nie kurczy się; ataksja Friedreicha). Mięśniopochodne (miopatyczne): a) wrodzone, b) dystrofie mięsniowe (zaniki mięśni) c) inne mięsniopochodne. Idiopatyczne – są najliczniejsze(80-90% wszystkich skolioz, zdolność do tych skolioz mają dzieci ze słabym kośćcem, dzieci z tymi skoliozami cechuje upośledzony stan ogólny ciała, niedobór masy i wzrostu, obniżenie przemiany materii, podniesione stężenie cholesterolu we krwi, ujemny bilans azotowy. W powstawaniu skoliozy idiopatycznej bierze czynnik genetyczny (dziedziczny).
PODZIAŁ SKOLIOZ POD WZGĘDEM WYSTĘPOWANIA: szyjne ( C ), piersiowe (TH), lędźwiowe (L).
PODZIAŁ SKOLIOZ ZE WZGĘDU NA ILOŚĆ ŁUKÓW: jednołukowe, dwułukowe.
PODZIAŁ SKOLIOZ ZE WZGĘDU NA OKRESY WYSTĘPOWANIA: wczesnodziecięce (do 3roku życia), dziecięce (do 8roku życia), młodzieżowe.
PODZIAŁ SKOLIOZ ZE WZGĘDU NA STOPNIE SKRZYWIENIA (wg Cobba): I stopień skrzywienia (do 30o), II st. skrzyw. (31-60o), III st. skrzyw. (61-90o), IV st. skrzyw. (powyżej 91o)
KOMPENSACJA- zjawisko dążenia do wyrównania zaburzeń osi ciała w bocznym skrzywieniu kręgosłupa przez wytworzenie przeciwskrzywień lub zniekształceń miednicy.
Skolioza jest w pełni skompensowana jeżeli mimo wygięcia pierwotnego głowa umieszczona jest symetrycznie ponad barkami, barki i kl. piersiowa ponad miednicą, a miednica ponad czworobokiem podparcia.
a)kompensacja kątowa, b) kompen. liniowa, c) kompen. wagowa (waga Boreliego)
TEST RISSERA- pomaga w ustaleniu momentu zakończenia wzrostu kręgosłupa; opiera się na zjawisku równoległości rozwoju kręgosłupa i miednicy. Kręgosłup i miednica kończą swój wzrost jednocześnie. Zapowiedzią ukończenia wzrostu miednicy jest pojawienie się pasma jądra kostnienia na grzebieniu biodrowym. Gdy na radiogramach stwierdzimy połączenie się pasma jądra kostnienia z talerzem k. biodrowej, określamy to jako fakt ukończenia wzrostu miednicy, a więc także kręgosłupa.
CARAKTERYSTYKA BIOMECHANICZNA SKOLIOZ : I rzędowe – dotyczą kręgosłupa, k. krzyżowej. II rzędowe – dotyczą kręgosłupa, k. krzyżowej, miednicy. III rzędowe – dotyczą kręgosłupa, k. krzyżowej, miednicy, łopatek, trójkątów talii.
ZJAWISKO TORSJI – zmianie ulega struktura kręgu (zmiany w budowie kręgu – trzon robi się klinowaty, po stronie wypukłej jest wyższy)
ZJAWISKO ROTACJI – cały kręg ulega obrotowi wokół osi, nie ma zmian w strukturze kręgu.
ZMIANY W KL. PIERSIOWEJ: 1)garb żebrowy przedni (leży po stronie wkęsłości skrzywienia). 2)garb żebrowy tylny. Wynikiem tego są problemy z oddychaniem.
SKOLNIOZY FUNKCJONALNE MOŻNA KORYGOWAĆ ZA POMOCĄ:
Ćw. Korekcyjne – ćw. symetryczne – wzmacniające mm grzbie mm posturalne. Ćw. elongacyjne – poprzez czynne napięcie mięśni wydłużamy kręgosłup w pł. Pionowej. Ćw. antygrawitacyjne – celem jest aktywizacja mm antygrawitacyjnych; polegają one na utrzymywaniu skorygowanego kręgosłupa i głowy w war. Bezpośredniego lub pośredniego dodatkowego obciążenia osiowego. Ćw. oddechowe – kształtujemy drogi oddechowe kl. piers. i przepony (ćw. oddechowe wolne, oporowe, sterowane).
W leczeniu skolioz ćwiczeniami przeciwwskazanymi są: mostki, przewroty, skoki, długie marsze, biegi, skłony w przód, dźwigania, kulturystyka, skrętoskłony.
1). LECZENIE OPERACYJNE B.I.S.K.
METODA HARRINGTONA – w metodzie tej zakłada się metalowy dystraktor po stronie wklęsłej skrzywienia i ewentualnie zestaw kompresyjny po stronie wypukłej skrzywienia. dystraktor opiera się na specjalnych hakach które stanowią punkty przyłożenia siły korekcyjnej............??.....??.....??.......... ,skrzywienie do granicy maks. i bezpiecznej korekcji; przekroczenie tej granicy może spowodować uszkodzenie kręgosłupa i rdzenia kręgowego. Liberacja strony wklęsłej skrzywienia (przecięcie obkurczonych więzadeł, torebek stawowych, krótkich mm kręgosłupa) ma istotne znaczenie w dużych i twardych skoliozach. Jednocześnie usztywnia się operacyjnie skorygowaną cz. kręgosłupa (spondylodeza), używając w tym celu wiórów kostnych uzyskanych przy dekortykacji łuków i wyr. kolczystych oraz przeszczepów korowo-gąbczastych autogennych z talerza biodrowego.
METODA LUQUE’A – polega na prostowaniu skrzywienia za pomocą stalowych pętli drutu, umocowanych na dwóch metalowych prętach znajdujących się po obu stronach dkrzywienia. Siły
korekcyjne działają poprzecznie do kręgosłupa poprzez pętle drutu przechodzące pod blaszką łuku każdego kręgu skrzywienia. Ujemną stroną tej metody jest przechodzenie pętli drutu przez kanał kręgowy (ryzyko powikłań neurologicznych). Metoda ta znalazła zastosowanie głównie w skoliozach z osłabieniem kk. kręgosłupa.
METODA WISCONSIN – stanowi połączenie korekcji wzdłużnej za pomocą dystraktora z korekcją poprzeczną za pomocą pętli drutu typu Luque’a. W odróżnieniu od metody Luque’a druty nie przechodzą przez kanał kręgowy, lecz przez wykonane otwory u podst. Wyr. kolczystych. Segmentalna fiskacja kręgosłupa zezwala na zrezygnowanie z gorsetu gipsowego po operacji.
METODA CORTELA-DUBOUSSETA – wprowadza do leczenia skolioz nowe instrumentarium, umożliwiające zastosowanie dystrakcji po stronie wklęsłej, kompresji po stronie wypukłej skrzywienia, trakcji poprzecznej i derotacji kręgosłupa; umożliwia trójpłaszczyznową korekcję skoliozy, po założeniu tworzy sztywną prostokątną ramę.
METODA SPONDYLODEZA – spondylodeza tylna obejmuje tylne części kręgosłupa. Znacznie rzadziej wykonuje się spondylodezę przednią, w której zrost między trzonami kręgów uzyskuje się po usunięciu krążków między kręgowych i wypełnieniu ubytków przeszczepami kostnymi własnymi. W kufoskoliozach piersiowych żebra stanowiądobry materiał kostny do wykonania przedniej spondylodezy.
2). METODY KINEZYTERAPII B.I.S.K.
METODA KLAPPA - przed przystąpieniem do ćwiczeń konieczne jest ustalenie lokalizacji skrzywienia (co ma znaczenie dla dobra poz. wyj. i sposobu sterowania)oraz jego kierunku. Ćwiczenia są ćwiczeniami z gruntu asymetrycznymi, przeprowadzanymi często nakreślonego na obwodzie koła. Polegają one na wysuwaniu bądź cofaniu i dołączaniu odpowiednich kończyn, przede wszystkim w pozycji „czworonożnej”. Ćwicząc po obwodzie koła wypukła strona skrzywienia musi być skierowana ku środkowi. Zaletą omawianej metody jest odciążające oddziaływanie na kręgosłup oraz kl. piers. ; natomiast wadą jest to, iż nie stwarza ona możliwości korekcji trójpłaszczyznowej. Metoda ta nadaje się do stosowania w każdym wieku.
METODA MAJOCHA – stosowane tu ćwiczenia mają charakter ćw. izometrycznych krótkich, niekiedy z elem. oporowym ćw. izotonicznych a także synergistycznych. Właściwe ćwiczenia poprzedzone są jednak zawsze czynną lub bierną korekcją (ustawienia kręgosłupa). Stosuje się również „ćwiczenia-testy”, które z jednej strony wpływają na wytworzenie „gorsetu mięśniowego”, a z drugiej stanowią miernik wytrenowania mm posturalnych (stosuje się je w różnych pozycjach). W metodzie tej stosuje się również ćw. antygrawitacyjne oraz wyciągi grawitacyjne (pętla Glissona). Metoda ta jest kompleksowym oddziaływaniem kinezyterapeutycznym w stosunku do skolioz o różnym stopniu ciężkości.
METODA LHNERT-SCHORT – (system ortopedyczno-oddechowy) polega na trójpłaszczyznowej korekcji skolioz; mamy tu do czynienia z symetrycznymi ruchami tułowia.
Ze względu na rodzaj wykonywanych ćwiczeń można wyróżnić: 1) ćw. wentylacyjne (obrotowo-kątowy oddech) – wdech połączony z odpowiednimi ruchami (w górę, w przód, w bok). 2) ćw. mobilizacyjne – służą poprawie czynności ruchowatych stawów (kręgosłupa, obręczy barkowej). 3) ćw. kształtujące – mają działać derotacyjnie na tułów oraz obręcz kończyny górnej. 4) ćw. siłowe rozciągające – składa się z ćwiczeń izometrycznych powiązanych z ćw. czynnymi właściwymi (rzadziej z oporowymi). 5) torebki stawowe; działają rozciągająco i na mm pracujące w warunkach zbliżenia przyczepów.
Metody oceny kolan:
A: ponmiar centymetrem (odległość między kolanami-szpotawość, odległość miedzy kostkami-koslawość)
B:pomiar katowy – między osią uda i podudzia (do 10 stopni norma)
Kolana koślawe: Patomechanika: rozciagnięte: półbłoniasty, półścięgnisty, krawiecki, smukły, obszerny przyśrodkowy, wiązadł poboczne piszczelowe, przykurczone: dwugłowy uda, napinacz powięzi szweerokiej, obszerny boczny, więzadł poboczne strzałkowe
Kolana Szpoptawe: Patomech: rozciągniete: mm strzałkowe a reszta na odwrót niż w koslawych
Postepowanie korekcyjne: k koslawe: wskazania: jazda konna, Pw:siad skrzyżny, pływanie żabką cw: w siadzie stopy razem kolana na zewnątyrz związać kostki i piłka miedzy kolana, , wzmacnianie głowy przysrodkowej m czworogłowego, m krawiekiego, smukłego, półsciegn, półbłoniast i pasma biodrowo - piszczelowego Przeciwskazania: Pw- stojaca w rozkroku, siad rozkroczny, płotkarski, kleczny z podudziami na zewn, narciarstwo, łyzwiarstwo
K szpotawe: Cw: w siadzie kolana razem kostli oddalone, ćwiczenia z piłką miedZy kostkami i ściaganie kolan Wskazania: siad płotkarski, przeciqwskazania: jazda konna, siad skrzyzny, piłka nozna,
A: przysrodkowy (dynamiczny) – k. Pietowa, łódkowata, (szczyt 2,5 –3,5 cm), klinowata, przyśrodkowo do głowy 1 kości sródstopia
B: boczny(statyczny): k. Pietowa, sześcienna (szczyt o,5 cm), do głowy 5 k śródstopia
POPRZECZNE: a: stepowy: ki. Sześcienna, i 3 k klinowate (biegnie na wysokości stawu choparta)
B: śródstopny tylny: podstawy k śródtopia na wysokosci stawu LISTFRANKA
C: śródstopny przedni: przez głowy k śródstopia ( charakter tylko dla człowieka, łuk dynamiczny, stanowi adaptacje do dwunoznego trybu poruszania się)
Wiazadła wysklepiające łuki podłuzne stopy:
a) rozciegno podeszfowe b) podeszfowe długie c) pietowo-łódkowe dotyczy łuku przyśrod d) pietowo sześcienne dotycz łuku bocznego
łuk poprzeczny przednio wysklepiaja: a:śródstopno podeszfowe
MIĘŚŚŃIE wysklepiające łuki podłuzne stopy: piszcz tylny i przedni, strzałk długi i krótki, zginacz długi palców, palucha, mm podeszwowej strony stopy (mm krótkie)
Miesnie tworzace wyniosłość przy srodkową: zginacz krótki palucha, przywodziciel palucha, odwodziciel palucha WYNIOSŁOŚĆ posrednia: zginacz krótki palców, czworoboczny podeszwy w mniejszym stopniu mm glistowate, miedzykostne podeszwy
WYNIOSŁOŚĆ boczna: zginacz, odwodziciel, przeciwstawiacz palca małego
Łuk poprzeczny przedni przebiegający przez głowy k śródstopia wysklepiają: strzałkowy długi, piszczelowy tylny, przywodziciel palucha (szczególnie głowa poprzeczna)
Stopa prawidłowa : opiera się o podłozel; guzem k pietowej, głową pierwszej i 5 k sródstopia Płaskostopie: płaska statyczna – pes planus: płaska nabyta poprzedza tzw. Płaskostopie czynnosciowe: proces stopniowego obnizania się podłużnego sklepienia stpy na skutek jej niewydolnosci statyczno – dynamicznej. Przeciazenie stopy związane z niewydolnością ukł miesniowo-więzadłowego doprowadza do znieksztalcenia, zaburzen funkcji, bolesłości Stopa płasko – koslawa (pes plano - valgus) : stopa pięty ulega skreceniu na zewnatz i
opiera się o podłoże brzegiem przysrodkowym STOPA szpotawa ( pes varus) skręcenie piety do werwnatrz i oparciem jej na krawedzi zewn,
ZASADY korekcji stóp: uswiadomienie dziecku i rodzicom istnienia wady i zwi azanych z tym zagrożeń, zapewnienie optymalnych warunków środowiskowych (odpowiednie obuwie, nie przeciazanie stóp), rozciagniecie mm przykurczonych, wzmocnienie mm odpowiedzilanych za ytzrymanie łuków i decydujacych za wydolność stopy, wyrobienei nawyku prawidłowego ustawienia stóp w chodzie, biegu, oraz poprawnego utzymania w czasie stania i siedzenia
Ćwiczenia: Pw: siad na krześle stopy oparte na podłodze ruch: maź zgięcie grzbietowe stóp bez odryuwania piet od podłogi, Pw: stanie: przed stopami leżą dwa woreczki RUCH: chwyt woreczków palcami stóp i marsz po sali z wysokim unoszeniam kolan, Pw:siad na krześle, stopy oparte na lasce leżącej na podłozu RUCH: naciskanie stopami na l;aske i toczenie laski w przód i w tył
Budowa anatomiczna sopy: składa się z 3 odc:stępu: k kokowa, piętowa, szescienna łódkowata i 3 k klinowe, b)śródstopia: 5 k długich palców, przedzielonych przestrzeniami miedznykostnymi śródstopia. C) palce: paluch z dwuch kosci, reszna z trzech kości
Stabilizatory bierne stopy: podłużne sklepienie wzmacbniają: rozciegno podeszwowe. Wiez podeszwowe a zwłoaszcza podeszwowe długie, wiez pietowo-szescienne podeszwowe, pietowo-łodkowe
Sklepienie poprzeczne wzmacniaja: wia poprzeczne głębokie sródsopia, łączace głowy wszystkich kosci sródstopia
STABILIZATORY czynne stopy: piszcelowy tylny, zginacz długi palucha, pisz przedni, zginacz krótki palców i palucha, strzałkowy krótki zadanioem satbilizatorów czynnych jest napinanie łuków stopy
KOŚCI stopy: pietowa, skokowa, szescienna, lódkowata, klinowata boczna, posrednia, przysrodkowa,k sródstopia, bloczek k skokowej, paliczki blizsze i dalsze
Klatk pieres lejkowata - zniekształcenie najczesciej wrodzone w którym mostek jest przesunietu ku gtyłowy tworząć wklęsnięcie przedniej sciany kla piers qwymiary kal sa poserzone ku bokomrównocvzesnie istnieje wada wrodzona przepony zniekształcenie może być tak duZe ze mostek prawie będzie stykac się z kreghosłupem skutek procesów zapalnyck klatki piesiowej krzywicy na skutek przepieszcenia mostka ku tyłowi wraz z przylegajacymi zebrami nastepuje zmniejszenie pojemnosci kl piersiowej i zaburzenia krazeniowo-oddechowe, KOREKCJA: cw pw: siad kleczny RR wzdłuż tułowia, chwyt laski oburąćz: ruch – odrzut RR w góre, PW siad kleczny podparty ruch: odrzut lewego ramienia w góre skos (głowa zwrócona za reką) Pw stanie: szrafa obejmuje kl piersiową na wysokości !/2 mostka ruch: wydech – zaciagniecie szrafy, wdech z dawkowanym oporem
KL piersi kurza: zniekształceniwe wrodzono w którym mostek i czesciowo przymostkowe konce zeber sa wysuniete ku pzrodoqwi na kształt kilu dziobu łodzi po obu stronach mostka poniżej sutków, stwierdza się natomiast wklesłość ponizej których łuki zebrowe rozchodzą się stożkowato na zewn przekruj strzałkowuy klatki jest zwiększony Korekcja: dażymy do zwiekszenia ruchomoaści w stawach kręgosłupa i barkowych, wzmocnienia mm grzbietu, rozciagniecia boków kllatki piers oraz dolnych łuków zeber
ĆW: pw:klek rozkroczny jednonóż, druga noga odstawiona w bok, ruch: skłon tułowia w kierunku nogi odstawnej z pogłebnieniem, to samo druga strona, Pw: lezenie przodem: RR w bok ruch: próba dotkniecia ughietą w stawach kolanowych i biodrowym lewa noga do prawej reki ( nie wskazane przy powiekszonej lordozie) PW: lezenie tyłem nogi ugiete RR w zdłuż tułowia ruch: wsnos RR bokiem w góre, z powrotem RR przodem w dół ( cwiczenie wykonuje w rytmie oddechowym)
Krekcja stopy płaskiej: wskazania: kapiele w ciepłej wodzie z dodatkiem soli, chodzenie i bieghanie po urozmaiconym terenioe i podłozu, uptrawianie sportów w tym: pływania, narciarstwa, gimnastyki artystycznej PRZECIWSKAZANIA: długotrwałer stanie, dzwiganie dużych ciężarów, zeskoki i skoki bierne na twarde podłoże, duze rozkroki w pozycji stojacej, niektóre sporty jak piłka nozna, jazda na łyżwach
CW:
Aguuul6