wdp.doc

Wprowadzenie:

Wartość logiczna przysługuje tylko zdaniom oznajmującym, wyrażających sąd - myśl odnosząca się w sposób sprawozdawczy do jakiegoś stanu rzeczy.

Dyrektywy - wypowiedzi, takie jak norma, przepis, zasada, reguła, wskazówka, zalecenie, wpływające na zachowania się ludzi.

Normy - akty oddziaływań stanowczych. Nie opisują zachowania, lecz wskazują, jakie zachowanie powinno nastąpić. Nie można określić ich wartości logicznej.

Oceny - wyrażają aprobatę, lub dezaprobatę pewnego stanu rzeczy, odnoszą się do akceptowanych standardów, czy kryteriów - wypowiedzi nonkogitywne (nie mają wartości poznawczej).

·        Oceny zasadnicze - oceniamy przedmiot bez względu na jego relację do innych przedmiotów.

·        Oceny instrumentalne - skutki, które powoduje.

Przepisy prawa:

1. Rozumienie przepisu prawa:

Przepis prawa to zdaniokształtny zwrot językowy, wskazujący, bądź narzucający sposób postępowania, formalnie wyodrębniony w tekście prawnym jako artykuł, paragraf, ustęp lub jako zdaniokształtny fragment artykułu, paragrafu, lub ustępu.

Ustanawiane są mocą generalnych normatywnych aktów prawnych

Artykuł, lub paragraf - jedna, lub kilka wypowiedzi zdaniokształtnych. Niektórzy przepisem nazywają wszystkie, łącznie brane wypowiedzi zdaniokształtne, zawarte w danym paragrafie, inni - każdą z osobna.

2. Sposoby formułowania przepisów prawa:

2.1. Uwagi o strukturze przepisów prawa:

Zdaniokształtna wypowiedź składająca się z dwóch członów:

·        Poprzednik - wymienia, wskazuje lub określa „okoliczności”, z którymi należy wiązać skutki prawne, rodzące skutki prawne.

·        Następnik - ustala skutki prawne, jakie powinny być wiązane z okolicznościami wymienionymi w poprzedniku. Następstwa (skutki) prawne - reguły zachowania, ujemne następstwa.

Często formułowane w postaci zwrotów warunkowych  (jeżeli, w razie), czasami najpierw wskazywane są skutki, dopiero potem okoliczności.

Funktory normotwórcze - kiedy i jak należy postępować (powinien, musi). Czasami są opisami różnych zdarzeń.

2.2. Wartość logiczna przepisów prawa:

Przepisy należą do klasy wypowiedzi dyrektywalnych, wskazują jak adresaci powinni się zachowywać, nie przysługuje im wartość logiczna. Nie można w poprawny sposób ze zdania wyprowadzić reguł postępowania, ani zdania z przepisu (z tego, że coś powinno być, nie wynika, że tak jest).

3. Fakty prawne:

3.1. Charakterystyka:

Fakty prawne:

·          Zdarzenia prawne rodzajem faktów

·          Fakt i zdarzenie - terminy zamienne

·          Tylko zdarzenia - zależne i niezależne

·          Zdarzenia - fakty i zachowania

·          Zdarzenia i działania

Fakty prawne - „okoliczności” wymieniane w przepisach prawa, które pociągają za sobą, wywołują, czy rodzą skutki prawne, powodujące powstawanie, zmianę, lub wygasanie bądź to uprawnień, bądź obowiązków, bądź też uprawnień i obowiązków.

Pewne rodzaje faktów prawnych powodują powstawanie czyichś uprawnień, albo obowiązków, lecz nie prowadzą do powstania stosunku prawnego, nie związują bowiem jednego podmiotu z drugim i nie powodują powstania wzajemnie skorelowanych uprawnień i obowiązków dwu podmiotów prawa. Każdy stosunek prawny powstaje w wyniku tego, że zaistniał określony fakt prawny, ale nie na odwrót.

3.2. Rodzaje faktów prawnych:

Można podzielić je na zdarzenia i zachowania:

·        Zdarzenia - wywołujące skutki prawne okoliczności niezależne od zachowania się podmiotów prawa np. śmierć, urodzenie, upływ czasu.

·        Zachowania - działania i zaniechania:

o       Działania - zachowanie się podmiotu prawa, polegające na wykonaniu określanych czynności, które można poznać za pomocą obserwacji zewnętrznej.

o       Zaniechania - brak działania powinnego, wymaganego przez prawo.

Podział na czynności prawne i czyny:

·        Czyny - rodzą skutki prawne, choć do ich wywołania podmiot prawa swym zachowaniem nie zmierzał

o       Zgodne z prawem np. znalezienie rzeczy zgubionej

o       Niezgodne z prawem - wyrządzenie szkody

·        Czynności prawne - świadome i zgodne z przepisami prawa zachowania podmiotów, zmierzające do wywołania skutków prawnych mocą odpowiednich oświadczeń woli.

o       Jednostronne i dwustronne

o       Inter vivos i mortis causa

o       Rozporządzające i zobowiązujące

o       Pod tytułem darmym i odpłatnym

o       Konsensualne i realne

o       Kazualne i abstrakcyjne

·        Orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne:

o       Orzeczenia konstytutywne - powodują powstanie lub zmianę czyichs uprawnień, lub obowiązków.

o       Deklaratoryjne - stwierdzają ich istnienie nie zmieniając stanu prawnego.

Tylko razem wzięte zdarzenie, lub zachowanie oraz konstytutywne orzeczenie sądowe wykazują cechy faktu prawnego i rodzą odpowiednie skutki prawne.

4. Skutki prawne:

Powiązania skutków (następstw) prawnych z faktami - powiązania o charakterze powinnościowym, normatywnym, są narzucane lub ustalane mocą postanowień przepisów prawa.

Niektóre przepisy jednoznacznie precyzują skutki prawne, inne podają tylko górną granicę, bądź górną i d0olną, wybór rodzaju skutków pozostawiając organom stosującym prawo. Są także przepisy nakazujące stosowanie więcej niż jednego rodzaju skutków prawnych i przepisy o swobodnym uznaniu - nie narzucające rozstrzygnięcia (jeżeli H - to D albo nie - D).

Klauzule generalne - merytorycznie nie określają skutków prawnych, lecz od ocen uzależniają rozstrzygnięcie wydawane przez organ stosujący prawo.

5. Obowiązek:

Przepis, ustanawiający dla danej klasy adresatów nakaz określonego zachowania się (działania, lub zaniechania). Jego niewypełnienie powinno, lub może pociągać za sobą ujemne skutki prawne (wiązane z każdym przypadkiem, lub zależne od decyzji jakiegoś podmiotu).

Obowiązki niewymuszalne - zobowiązania naturalne - nie można ich wymusić, ale w przypadku dobrowolnego spełnienia nie można żądać zwrotu.

6. Sankcje:

Ujemne skutki prawne, polegające na zastosowaniu represji w postaci przymusu państwowego.

6.1. Sankcje represyjne:

Są złem, dolegliwościami, przykrościami wyrządzonymi tytułem odpłaty za zachowanie niezgodne z nakazami lub zakazami przepisów prawa. Polegają na pozbawieniu określonych dóbr np. życia, wolności.

Polski Kodeks karny wyróżnia:

·        Kary - grzywna, ograniczenie, lub pozbawienie wolności.

·        Środki karne - pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania stanowiska, wykonywania zawodu, prowadzenia działalności gospodarczej, prowadzenia pojazdów, przepadek przedmiotów, naprawienie szkody, nawiązka, podanie wyroku do publicznej wiadomości).

·        Sankcje wymierzane w postępowaniu administracyjnym i dyscyplinarnym.

Sankcje karne mogą być:

·        Bezwzględnie oznaczone - ściśle określają rodzaj i wymiar kary.

·        Względnie oznaczone - rodzaj kary i granice jej wymiaru.

·        Alternatywnie oznaczone - sąd wybiera karę spośród tych, które przewiduje przepis.

6.2. Sankcja egzekucyjna:

Zmuszenie adresata, zachowującego się niezgodnie z zakazami, lub nakazami przepisu do osiągnięcia takiego stanu rzeczy, jaki powinien nastąpić w wyniku dobrowolnego zastosowania się do jego postanowień (oprócz skutków nieodwracalnych):

·          Zastosowanie przymusu osobistego.

·          Przymusowe wykonanie zastępcze np. uzyskanie w trybie egzekucji majątkowej środków na zaspokojenie wierzytelności.

7. Nieważność:

Dokonana czynność jest „nieważna” - nie rodzi skutków prawnych (ex lege - z mocy samego prawa, lub do unieważnienia wymagane jest wszczęcie określonego postępowania). To rodzaj sankcji, gdyż budzi niekorzystne dla podmiotu następstwa, choć nie jest ani represją, ani odpłatą.

8. Uprawnienie:

Pewna możliwość zachowania się wywołującego skutki prawne, ale zachowanie to nie jest obowiązkiem tego podmiotu (może, ma prawo).

Dozwolenia mocne - od decyzji podmiotuzależy, czy zechce skorzystać z określonej przez prawo możliwości zachowania się.

Zachowania indyferentne - dozwolone, nie rodzą skutków parwnych. To zachowania uprawnione, lecz nie w sensie dozwolenia mocnego.

9. Kompetencje:

·          Całokształt uprawnień dotyczących określonego zakresu spraw, w którym organ państwa jest uprawniony do działania.

·          Całokształt uprawnień i obowiązków, dotyczących dziedziny, w obrębie której organ państwa jest uprawniony i zobowiązany do działania.

Zakres kompetencji - rzeczowy, osobowy, terytorialny. Inne podmioty prawa?

10. Adresaci przepisów prawa:

Podmioty, którym przepisy prawa wskazują określony sposób postępowania.  Niektóre przepisy same ustalają klasy podmiotów, do których kierują swe postanowienia.

·          Podmioty stosujące prawo - na podstawie obowiązujących przepisów wydają rozstrzygnięcia jednostkowe.

·          Pozostałe podmioty prawa.

Od przyjętych założeń zależy, kto zostanie nazwany adresatem pierwotnym (bezpośrednim), a kto adresatem wtórnym (pośrednim), ten sam bowiem podmiot prawa może być rozumiany jako pierwotny, lub wtórny.

11. Rodzaje przepisów prawa:

·        Ius cogens - iuris cogentis są przepisami bezwzględnie stosowanymi. W każdym przypadku przewidzianym przez dany przepis mają znaleźć zastosowanie jego postanowienia, podmioty nie mają możliwości wyboru - ich zastosowanie nie może być wyłączone, zmienione lub ograniczone przez ich wolę.

·        Ius dispositivum - iuris dispositivi mają zastosowanie względne. Pozostawiają podmiotom prawa swobodę kształtowania własnego zachowania i wzajemnych stosunków. Pierwszeństwo znajduje zgodne oświadczenie woli stron, stosowane są dopiero w przypadku odmiennej woli stron.

Przepisy nakazujące, zakazujące i uprawniające:

·        Nakazujące - z uniwersum wszystkich sposobów zachowań możliwych w danej sytuacji, wyróżniają jedno z nich, nakazując postępować w ten sposób (często pod rygorem poniesienia ujemnych konsekwencji prawnych) i eliminując wszystkie inne.

·        Zakazujące - postanawiają jak postępować nie wolno.

·        Uprawniające (dozwalające) - umożliwiają wybór sposobu zachowania, które nie jest obowiązkiem. Pozostawiają całkowitą swobodę wyboru zachowania, lub wiele narzucają, pozostawiając jednak możliwość wyboru.

Istnieją także przepisy o cechach nakazu i uprawnienia, bądź zakazu i uprawnienia.

Przepisy odsyłające i blankietowe:

·        Przepisy odsyłające - ustanawiane w celu uniknięcia w tekstach prawnych powtarzania tych samych postanowień. Same nie podają rodzaju i rozmiarów skutków prawnych, lub też należytego sposobu zachowania. Odsyłają do innych przepisów, działów prawa, prawa innego państwa, bądź pozaprawnych ocen. Obowiązują równocześnie.

·        Przepisy blankietowe - nie rozstrzygają pewnych kwestii, rozstrzygniecie uzależniają od postanowień innych, generalnych aktów prawnych, bądź też nie wskazując zachowań zagrożonych sankcjami, tylko ustanawiają sankcje. Często też określają sankcje za zachowanie niezgodne z przepisami, które dopiero mogą zostać wydane

Lex generalis - lex specialis:

·        Lex generalis - reguła powszechna.

·        Lex specialis - reguła szczególna, ustanawiająca wyjątki od powszechnej.

Rozróżnienie zasad i reguł:

Reguły mogą zostać spełnione, lub niespełnione, tertium non datur, zasady wyrażają „idealną powinność”.  W przypadku kolizji reguły i zasady, pierwszeństwo przyznaje się regule, chyba że zasada wyrażona jest w przepisie hierarchicznie wyższym.

Nieważność i zagrożenie karą:

·        Lex plusquam perfecta - sankcja karna i nieważność dokonanej czynności.

·        Lex prefecta - tylko nieważność.

·        Lex minus quam perfecta - tylko kara.

·        Lex imperfecta - nie ustanawia sankcji.

Przepisy proste i złożone:

·        Przepisy proste - określają skutki jednego stanu faktycznego, faktu prawnego.

·        Przepisy złożone - skutki dwu lub więcej faktów.

Przepisy ogólne i jednostkowe:

·        Przepisy ogólne - adresaci są określani za pomocą nazw ogólnych, dotyczą zachowań powtarzalnych.

·        Przepisy jednostkowe - imiennie oznaczony adresat, jednostkowy sposób zachowania się (wyroki sądowe, decyzje administracyjne).

Przepisy generalne i indywidualne:

·        Przepisy indywidualne - adresat określony nazwą indywidualną.

·        Przepisy generalne - nazwa generalna.

Przepisy abstrakcyjne i konkretne:

·        Przepisy abstrakcyjne - normuje zachowania powtarzalne w rodzajowo określony sposób.

·        Przepisy konkretne - w wyróżnionych okolicznościach jednorazowe zachowanie się.

Przepisy pierwszego i drugiego stopnia:

·        Przepisy pierwszego stopnia - te, mocą których z określonymi faktami powiązane są skutki prawne.

·        Przepisy drugiego stopnia - o przepisach stopnia pierwszego:

o         Sprawy związane z tworzeniem (ustanawianiem)

o         Uchylanie mocy obowiązującej i określanie chwili jej zyskania.

o         Postanawiają które przepisy kiedy i gdzie się stosuje

o         Ustalają ich znaczenie.

Przepis prawny, a norma prawna:

1. Stosunek pojęć:

1.1. Zarys problemu:

Norma prawna - wypowiedź wskazująca określony sposób postępowania.

1.2. „Przepis prawa” jako pojęcie wyłączne:

Język tekstów prawn...