POSTAWOWE INFORMACJE
1. Wieś położona w województwie wielkopolskim, w powiecie poznańskim, w gminie Tarnowo Podgórne.
2. W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie poznańskim.
3. Wieś leży nad brzegiem Jeziora Lusowskiego.
4. Liczba mieszkańców w roku 2012 wynosiła:1393.
5. Całkowita powierzchnia miejscowości:8,36 km².
6. Gęstość zaludnienia:~ 167 osób na km².
HISTORIA
Wieś Lusowo leży w gminie Tarnowo Podgórne, 14 km na zachód od Poznania nad, pięknym jeziorem rynnowym o tej samej nazwie. Tradycja wywodzi nazwę wsi od imienia Lusy - to znaczy rączy, zwinny - i wiąże ją z konnicą odpierającą ataki wroga zagrażającego Poznaniowi od zachodu. Trudno dziś powiedzieć, ile jest prawdy w tej ludowej etymologii. Więcej zaufania budzą natomiast informacje zawarte w "Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego" z roku 1884, gdzie zanotowano, iż Lusowo było starożytną osadą słowiańską z zabudowaniami palowo-nadwodnymi. Potwierdzają te informacje wykopaliska prowadzone w 1959 roku na północnym stoku Jeziora Lusowskiego, na terenach należących do Bolesława Tadeuszyka, Romana Okupniaka i przy świetlicy lusowskiej Archeolodzy znaleźli tam urny, szczątki naczyń i narzędzi oraz pierścień z brązu datowane na XII wiek.
Wreszcie Lusowo posiada prastarą "Metrykę" - łaciński dokument sygnowany w 1146 roku przez księcia Mieszka III, który głosi:
"Niech to będzie rzeczą wiadomą tak obecnym wszystkim wiernym, jak i przyszłym, że pan Książe Mieszko III po zwycięstwie, które odniósł w Poznaniu, wieś która nazywa się Lusowo, razem z chłopami w niej mieszkającymi oddał świętemu Piotrowi na odpuszczenie swoich grzechów. Te zaś są imiona chłopów w niej zamieszkujących: Sdebud, Stribs, Kozal, Utach, Golic, Nedam, Nasuc, Wilcech, Delay, Lanec, Crisan, Uscek, Skun. Wówczas Biskup świetlanej pamięci Boguchwał (autor kroniki) wziąwszy stułę, przybył przed ołtarz świetego Piotra i zagroził ekskomunikom tym wszystkim, którzy by się odważyli ową wieś zrabować, względnie chłopom w niej przebywającym w jakikolwiek sposób szkodzić, a wszyscy którzy przybyli i wysłuchali owego rozporządzenia, odpowiedzieli amen."
Jak więc wynika z cytowanej "Metryki", już w XII wieku Lusowo było zamieszkałą osadą, która na mocy powyższego dokumentu stała się własnością kapituły poznańskiej. Można przypuszczać, iż fakt ten poważnie wpłynął na przyszły los Lusowa. Wieś dawała katedrze dziesięciny, ale w zamian korzystała z jej posług religijnych i wiedzy w dziedzinie kultury rolnej. Prawdopodobnie jeszcze pod administracją kapituły rozrastająca się wieś rozpadła się na cztery mniejsze: Lusowo, Lusówko, Otowo i Politykę. W XV wieku Lusowo przeszło w ręce prywatne i należało między innymi do rodziny Choimskich, apotem do Palmów. W II połowie XIX wieku Paulina z Objezierskich baronowa Richthofen zbudowała tutaj Pałac w stylu neogotyckim. Od 1898 roku, w rezultacie działań Pruskiej Komisji Osadniczej zaczęli napływać w okolice Lusowa koloniści niemieccy. W wyniku działań germanizacyjnych z części ziem majątku lusowskiego utworzono indywidualne gospodarstwa rolne o areale od 12-25 hektarów, przeznaczone dla Niemców, którzy osiedlali się najchętniej na terenie dzisiejszego Batorowa.
Lusowo wpisało się też w historię walki o niepodległość Polski, a to przez osobę generała broni Józefa Dowbora Muśnickiego, naczelnego dowódcy Powstania Wielkopolskiego, który w okresie międzywojennym był właścicielem majątku lusowskiego (batorowskiego). Tu też zamieszkali liczni powstańcy, zwłaszcza na terenie dzisiejszego Batorowa, aż do 1927 roku lezącego w obrębie wsi Lusowo (bez Sobiesiernia). Wierni swemu generałowi żołnierze wystąpili w 1923 roku z propozycją, aby część wsi zamieszkałej przez byłych powstańców oraz majątkowi ich dowódcy nadać nazwę Dowborowo dla uwiecznienia jego patriotycznych i wojskowych zasług. Jednak generał był osobą bardzo skromna i nie zaakceptował ich propozycji. W zamian zaproponował nazwę Batorowo. Po długich dyskusjach spełniono wolę generała Dowbora- Muśnickiego i od 1927 roku nazwa Batorowo obejmowała obszary wydzielone z Lusowa tj. dzisiejsze Batorowo oraz ulice Nową i Poznańską wraz z majątkiem generała. W 1955 roku ulice Nowa i Poznańska przyłączono w całości do Lusowa. Odzyskana 11 listopada 1918 roku niepodległość otwierała przed mieszkańcami Lusowa nowe perspektywy. Wieś bardzo się ożywiła i to zarówno na polu gospodarki, jak i życia kulturalnego. Niemała w tym zasługa szkoły i kościoła parafialnego, o którego historii i działalności będzie mowa oddzielnie. W okresie międzywojennym istniała w Lusowie czteroklasowa szkoła podstawowa prowadzona przez jednego nauczyciela. Dzieci, które chciały ukończyć pełną, siedmioklasową szkołę musiały dojeżdżać do Tarnowa Podgórnego lub Ławicy. Ostatnimi przedwojennymi kierownikami byli Antoni Bober i Stanisław Kośmider. Międzywojenne Lusowo tętniło życiem: działały takie organizacje, jak "Sokół", "Młode Polki", Chór Kościelny. Prowadziły one ożywioną działalność kulturalną: organizowały zabawy taneczne, majówki, dożynki, a miejscem był plac parafialny oraz teren nad jeziorem, gdzie w okresie letnim przyjeżdżali też mieszkańcy Poznania i okolic. Wieś miała swoje dwa sklepy spożywcze, było też dwóch handlarzy końmi i krowami. Działali liczni rzemieślnicy: dwaj kowale, dwaj szewcy, a ponadto murarz, dekarz, stelmach - kołodziej, rymarz. Była także przyjmująca porody akuszerka. Niestety, zbliżająca się II wojna światowa już wkrótce miała przerwać pomyślny rozwój Lusowa. W okresie okupacji Niemcy zamknęli szkołę i kościół. Okupant zabronił jakiejkolwiek działalności kulturalnej i politycznej. Mieniem kościelnym oraz majątkiem po generale Józefie Dowborze-Muśnickim zarządzał najeźdźca, wielu rolników wysiedlono, a na ich gospodarstwa sprowadzono niemieckich kolonistów, aresztowano i zamordowano byłego kierownika szkoły Antoniego Bobra, w hitlerowskim obozie zginał w 1942 roku ks. proboszcz Antoni Czeszewski, kościół zaś zamieniono na magazyn. Życie zbiorowe zamarło: zlikwidowano polski handel i rzemiosło. We wsi pozostał jedynie sklep, prowadzony oczywiście przez Niemca, w którym Polacy mogli kupować tylko piwo, naftę, karbid i inne drobiazgi. Przez sześć lat okupacji mieszkańcy Lusowa stracili niekiedy dorobek całego swojego życia, ale polskości się nie wyrzekli. Pamięć o powstaniu wielkopolskim i jego generale kazała im wierzyć, że ich ojczyzna jeszcze nie zginęła.
Okolice Tarnowa Podgórnego zostały wyzwolone spod niemieckiej okupacji 25 stycznia 1945 roku. Po ucieczce Niemców wywiezieni z Lusowa chłopi szczęśliwie powrócili na swoje gospodarstwa i zaczęli je odbudowywać. Wrócili także i inni mieszkańcy Lusowa wywiezieni na roboty do Niemiec. Majątkiem po generale Dowborze-Muśnickim aż do 1948 roku zarządzały wojska radzieckie, w rezultacie czego został on całkowicie zdewastowany. W 1948 roku odbyła się parcelacja ziemi - powstało wtedy 11 gospodarstw o areale od 9-11 hektarów oraz 11 mniejszych od 0.75 do 7 ha. Cześć zabudowań majątkowych przeznaczono do rozbiórki, a materiał budowlany parcelanci wykorzystali do budowy swoich gospodarstw. Resztę ziemi, to jest 2,6 ha wraz z zabudowaniami i ziemie po byłym parcelancie Stanisławie Grześkowiaku, przekazano w 1948 r. Zakładom Mięsnym w Poznaniu, które założyły tutaj tuczarnie świń. Przetrwała ona do 1987 roku, kiedy to rozwiązano ją ze względów ekonomicznych i ekologicznych. Pałac po generale od 1946 roku przeznaczony był na cele oświatowe. I tak od 1946 r. do 1974 r. działała tutaj pełna szkoła podstawowa, a od 1949 roku przedszkole, w latach 1974-1977 szkoła czteroklasowa, potem, aż do 1985 roku przedszkole. W1977 roku władze oświatowe sprzedały pałac firmie "Radiopan", która przebudowała jego wnętrze na cele hotelowe i konferencyjne. Rozpoczęta przebudowa nie została jednak ukończona z powodu upadku firmy. Po kilku przetargach, w 1992 roku, pałac kupił Andrzej Gębka - od tego czasu jest on znów w prywatnych rękach. Także w 1948 roku władze PRL-u upaństwowiły ziemie kościelne. Z obszarów należących do parafii Lusowo i Tarnowo Podgórne oraz z majątku Baranowa utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne (PGR). Kondycja tego PGR-u od początku była mizerna, nic zatem dziwnego, że już w 1958 roku nastąpiła reorganizacja upaństwowionego majątku. Na kościelnych ziemiach Lusowa powstało wówczas Państwowe Przedsiębiorstwo Zadrzewień i Zalesień, ale jego żywot był krótki, gdyż nie przynosiło oczekiwanych dochodów, toteż trzy lata później. W 1961 roku przemianowano ją na Wojewódzką Szkółkę Zadrzewieniową, która prosperowała na tyle skutecznie, że pozostały po niej cztery bloki mieszkalne, biurowiec i deszczownie na części ziem. W połowie lat 80-tych, gdy zmniejszyło się zapotrzebowanie na materiał szkółkarski, również i to przedsiębiorstwo zaczęło upadać. Nie pomogła kolejna reorganizacja i przemianowanie firmy na "Torflor", w 1991 roku trzeba było ogłosić upadłość, ziemie zaś przejęła Państwowa Agencja Rolna.
ALEKSANDRA POSAŁA 2.9
urbana2.9