1. Rodzaje odpuszczania ze względu na temperaturę:
· Odpuszczanie niskie - przeprowadza się je w temperaturach w granicach 150–250 °C. Celem jego jest usuniecie naprężeń hartowniczych, przy zachowaniu w strukturze wysokiego udziału martenzytu, a przez to zachowanie wysokiej twardości. Stosuje się przy narzędziach.
· Odpuszczanie średnie - przeprowadza się je w temperaturach w granicach 250°–500 °C. Stosowane w celu uzyskania wysokiej wytrzymałości i sprężystości przy znacznym obniżeniu twardości. Stosowane przy obróbce sprężyn, resorów, części mechanizmów pracujących na uderzenie np. młoty, części broni maszynowej, części samochodowych itp.
· Odpuszczanie wysokie - przeprowadza się je w temperaturach powyżej 500 °C w celu uzyskania wysokiej wytrzymałości przy niskiej twardości. Stal odpuszczana wysoko nadaje się do obróbki skrawaniem.
2. Pierwiastki (dodatki) stopowe wprowadzane są do stali w celu:
- spowodowania określonych zmian strukturalnych,
- zwiększenia własności wytrzymałościowych i polepszenia niektórych własności chemicznych lub fizycznych,
- zwiększenia hartowności,
- polepszenia efektywności i ułatwienia obróbki cieplnej oraz plastycznej.
Pierwiastki stopowe wprowadzane do stali
bardzo często: Mn, Si, Ni, W, Mo, V,
rzadziej: Al, Cu, Co, Ti, Nb, Zr,
ostatnio: N, B, P
Wpływ pierwiastków stopowych na przemiany alotropowe żelaza
Pierwiastki austenitotwórcze: Co, Mn, Ni - tworzą z żelazem wykres z otwartym polem austenitu
Pozostałe pierwiastki: N, Cu - tworzą z żelazem wykres z poszerzonym polem austenitu
Pierwiastki ferrytotwórcze: Cr, V, W, Al, Si, Ti, Mo - tworzą z żelazem wykres z otwartym polem ferrytu
- Pierwiastki takie jak: Mn i Si najsilniej umacniają ferryt ale również silnie obniżają udarność, a Si podwyższa próg kruchości.
- Nikiel umacnia ferryt i austenit bez pogorszenia udarności oraz intensywnie obniża temperaturę progu kruchości.
- Największy wpływ na granicę plastyczności ferrytu i austenitu mają pierwiastki tworzące roztwory międzywęzłowe.
Wpływ pierwiastków stopowych na strukturę stali
Pierwiastki stopowe hamują rozrost ziarna.
Najsilniej sprzyjają drobnoziarnistości austenitu: Cr, Mo, W, V, Ti, Al.
Rozrost ziarna pobudzany jest jedynie poprzez: Mn i B
3. Stale martenzytyczne odporne na korozję
ZASTOSOWANIE:
-ze stali martenzytycznej o zawartości węgla do 0,2% wykonuje się łopatki turbin parowych, wały, śruby, formy do odlewania pod ciśnieniem,
-stale do 0,3%C przeznaczone są do produkcji sprężyn, części maszyn i form odlewniczych,
-stale o zawartości węgla ok. 0,4% C stosuję się na elementy maszyn i narzędzia odporne na korozje i ścieranie do ok. 250°C (narzędzia skrawające, przyrządy pomiarowe, łożyska toczne).
-stale o zawartości węgla do 1,2% stosuje się na narzędzia i elementy maszyn od których wymaga się szczególnie dużej twardości i odporności na ścieranie
4. Miedź
Własności fizyczne i mechaniczne miedzi
Miedź krystalizuje w układzie regularnym ściennie centrowanym (A1) poniżej temperatury topnienia równej 1083,4°C. Jest metalem dosyć drogim, ciężkim, o niskich właściwościach wytrzymałościowych. Dlatego w zastosowaniach gdzie kryterium doboru materiałów jest wytrzymałość właściwa (określana stosunkiem granicy wytrzymałości do gęstości materiału) stopy miedzi ustępują stopom aluminium, kompozytom i stalom. Duże zastosowanie miedzi i jej stopów (zaraz po stalach i stopach aluminium) związane jest z jej bardzo dobrą przewodnością elektryczną i cieplną, dobrą odpornością na korozję, zwłaszcza w wodzie morskiej, łatwością kształtowania wyrobów zarówno przez obróbkę plastyczną na zimno jak i obróbkę skrawaniem, a także dekoracyjnym kolorem.
Zastosowanie: elektronika, radiotechnika, instalacje ciepłej i zimnej wody, instalacja centralnego ogrzewania i gazowego, dysze do chłodnic itp.
Systemy oznaczania
EUROPEJSKI SYSTEM ZNAKOWY
Znak gatunku miedzi określa metodę jej wytwarzania. Zbudowany jest z symbolu Cu oraz skrótu angielskiej nazwy poszczególnych rodzajów miedzi.
Na przykład:
- miedź beztlenowa - Cu-OF,
- miedź tlenowa - Cu-ETP,
- miedź odtleniona fosforem – Cu-DHP, Cu-DLP.
kepa416