nopip cz2.docx

Nauka o państwie i polityce cz. 2

Podział państwa ze względu na role:

·         Minimalna – rola państwa ograniczona; minimalna ingerencja państwa w gospodarkę; „stróż nocny” – ingeruje gdy jest jakieś zagrożenie; jest gwarantem bezpieczeństwa i przestrzegania umów m-narodowych.

·         Rozwojowa – interwencjonizm w celu rozwoju państwa w ramach największych podmiotów gosp. By zapewnić funkcjonowanie i stabilność gospodarki (wydobycie ropy, przemysł ciężki). Interwencjonizm ten działa na zasadzie partnerstwa – firm traktowane są jak partnerów a nie wrogów.

·         Socjal-demokratyczna (państwo opiekuńcze; dobrobytu) – zapewnienie bezpieczeństwa; kładzie nacisk na równość obywateli; zapewnia każdemu te same możliwości szeroko dostępne; z jednej strony mamy dobrobyt a z drugiej dbanie o obywateli; państwa bogate, ale mniejsze.

·         Skolektywizowane – centralne planowanie; własność wspólna i szeroki interwencjonizm państwowy; dominacje w kwestii życia i gospodarki; kolektywizacje fabryk czyli oddanie państwu.

·         Totalitarne

Funkcja państwa – rodzaj aktywności państwa w określonej sferze życia publicznego.

Jako:

·         Cel – bezpieczeństwo; dobro ogółu; ochrona własności; zbicie inflacji i wysokiego bezrobocia.

·         Skutek – następstwa spowodowane działalnością państwa

·         Role – uwarunkowanie działań mające reakcje przyczynowo-skutkową.

Metafunkcje – realizuje to każde z państw

·         Adaptacyjne – adaptacja nowego prawa np. umowy międzynarodowej

·         Regulująca – utrzymywanie ładu między obywatelami

·         Innowacyjna – wprowadzanie zmian przez władze dla społeczeństwa

Funkcje zewnętrzne – kwestia współpracy z instytucjami innych państw; bezpieczeństwo dla obywateli z zewnątrz; wymiana gospodarcza – umowy, traktaty m-narodowe.

Funkcje wewnętrzne – instytucje realizujące bezpieczeństwo obywateli; ochrona mienia, własności prywatnej; zapobieganie konfliktom społecznym.

·         Edukacyjna – instytucje jak MEN

·         Socjalna – komu dać pomoc i tak dalej

·         Bezpieczeństwa

·         Kulturalna – możliwość rozwoju cywilizacyjnego

·         Gospodarcza  - wolność gospodarcza; koncesje itd.

Władza – zdolność podejmowania i realizowania decyzji, niezależnie od woli ludzi których dotyczy. Oznacza to możliwość narzucenie i wykonywania decyzji tak, aby ludzie zachowywali się w sposób pożądany i oczekiwany – dlatego władza jest wyposażona w zalegalizowane środki przymusu fizycznego i ekonomicznego.

·         Władza polityczna – powstała gdy ukształtował się parlamentaryzm rozciągany na grupy uprzywilejowane, które mogły uczestniczyć w procesie decyzyjnym jak np. partie, stowarzyszenia, organizacje, ruchy społeczne, związki zawodowe. W relacji między państwem a partią jest to zdolność narzucenia woli danej partii parlamentowi, tylko dlatego, że ma ona wystarczająco dużo mandatów poselskich.

·         Władza publiczna – zdolność narzucania uprawnionych instytucji swojej woli dotyczącej sfery życia społecznego, która dotyczy wszystkich osób i organizacji podległy a także są dla wszystkich dostępne – powszechne i jawne.

·         Władza państwowa -  zdolność organów państwa (ust, wyk, są) do narzucania woli organizacjom podległym w drodze prawnej. Ma charakter władzy politycznej i jest częścią władzy publicznej. Może legalnie stosować przymus, skuteczna powinna być już sama groźba stosowania go. Dysponuje różnymi środkami materialnymi – decyduje o ich podziale, wykorzystywaniu.

Definicje władzy:

·         Behawioralna – władza to szczególny typ zachowania polegający na możliwości zmienia zachowania innych ludzi. (Weber)

·         Teologiczna - władza to spełnienie pewnych celów, wytwarzanie zamierzonych skutków (Russel)

·         Instrumentalna – władza to możliwość stosowania szczególnych środków, zwłaszcza przemocy. (Opałek)

·         Strukturalna – władza jako pewien rodzaju stosunek między rządzącymi a rządzonymi. (Przybylski)

·         Zinstytucjonalizowanego wpływu – władza jest powiązania z możliwością instytucjonalnego wpływu na innych. (Giergica)

·         Konfliktowa – władza ma możliwość podejmowania decyzji dotyczących rozdziału dóbr w sytuacjach konfliktowych. (Ossowski)

Funkcje władzy:

·         Integracyjna – zdolność scalania władzy i koordynowania podmiotów polityki wokół działań interesów warunkujących stabilność systemu politycznego.

·         Dystrybucyjna – narzucania kryteriów i regulacji rozmiarów podziału dóbr materialnych pomiędzy.

·         Ochronna – zapewnia zewnętrzne bezpieczeństwo systemu społecznego i bezpieczeństwo wewnętrzne.

·         Strukturotwórcza – wytwarzanie w społeczeństwie podziałów, umożliwiającym innym udział w życiu politycznym poprzez pośrednie i bezpośrednie procesy.

Koncepcje legitymizacji władzy:

·         Weber -  legitymizacja legalna – oparta na przeświadczenie że posłuszeństwo wynika z fakty prawa stanowionego przestrzeganego przez reprezentantów władzy; legitymizacja charyzmatyczna – wynika z mocy oddania osobie władzy i uznania dla jego niezwykłych talentów(charyzma); legitymizacja tradycyjna – oparta na tradycji do której odwołuje się władza.

·         Easton – legitymizacja ideologiczna –oparta na akceptacji głównych zasad na których władza funkcjonuje – składają się też na nią : a)określenie zasad i celów systemu b)wyróżnienie tych ideałów i celów , które pomagają w ocenie przeszłości tworząc podstawę oceny teraźniejszości i działań na przyszłość.; legitymizacja strukturalna – akceptacja dla panującego porządku prawnego i oparta na prawowitości, legalności i praworządności reżimu; legitymizacja personalna – oparta na szacunku dla osób sprawujących władze; rolę spełniają zachowania tych osób.

·         Beetham – według niego zawiera trzy różne elementy: a) jest zgodne z ustalonymi regułami; b)reguły te znajdują usprawiedliwienie w przekonaniach rządzących jak i rządzonych; c)istnieje czynne przyzwolenie ze strony rządzonego na zalezności władcze – przyzwolenie wyrażające się w konkretnych zachowaniach. Istnieją trzy poziomy legitymizacji: reguł, przekonań i zachowań.

Charyzma – wyjątkowe cechy jedności, które czynią ją wyjątkową na tle reszty społeczeństwa; relacje między liderem a jego zwolennikami czyli wpływ jaki ma lider na resztę. Jest to rodzaj wpływu jaki lider wywiera na społeczeństwo – wartości i przekonania powinny ulec transformacji. Lider uznany zostaje za charyzmatycznego gdy ma określona misje do wypełniania a po drugie jego wyjątkowe cechy zostaje spontanicznie uznane jako wyjątkowe. Termin używany się w stosunku do lidera i jego cech, a nie celów jakie posiada.

Legitymizacja – prawomocność danej instytucji państwowej; najczęściej mowi się o legitymizacji władzy, państwa czy prawa. Określona społeczność uznaje pewna instytucje za prawomocną i znajduje ona faktyczny posłuch – prawo jest przestrzegane, nikt nie podważa władzy instytucji.

Rewolucja

·         Marksistowska – zmiana w stosunkach klasowych, w gospodarce; celem jest społeczeństwo bez klasowe i zachodzi zmiana w sposobie produkcji.

·         Teorie nie marksistowskie

o       De Tokiewill – gdy rząd rozluźnia despotyzm po despotycznych rządach – np. ograniczenie zakazów dla społeczeństwa; ustanowienie wolności słowa; powiew reformy, rozluźnienie i wtedy społeczeństwo chce więcej.

o       Ted Gura – rewolucja jest wynikiem przepaści między tym co ludzie posiadają a co chcą mieć w porównaniu z innymi państwami. Rewolucje wybuchają gdy różnice utożsamiają się w całym społeczeństwie.

o       Teoria mocnych i słabych stron państwa – rewolucja przebiegnie wtedy gdy aparat nacisku opowie po stronie ludzi niezadowolonych.

Modele rzeczywistości rewolucyjnej:

·      Syndykalistyczny(proporcjonalny) – im wiedzy zasięg , tym większy rezultat rewolucji.

·      Marksistowski – duża sytuacja rewolucyjna z małym rezultatem; sytuacja rew. Nie musi być duża by rezultat musiał być duży; społeczeństwo musi opowiedzieć się za zmianą władzy.

·      Arintonowski – im większa sytuacja rewolucyjna tym mniejszy będzie rezultat. Duża sytuacja nie spowoduje szerokiej wymiany kadry bo sytuacja dla ludzi jest zbyt przytłaczająca i chcą już spokoju i nie poprą wymiany kadry.

Reformy – zmiana konkretnych aspektów dziedziny życia; przy tym zachowujemy system polityczny; musza być zgodne z konstytucja i wprowadzone przez władze. Rozróżniamy rodzaje reform:

·         Polityczne

·         Gospodarcze

·         Administracyjne; oświatowe

·         Wojskowe

Transformacja ustrojowa – zmiana ustroju państwa; całego systemu politycznego – gospodarki, administracji itd. 

Zamach stanu – kreowany odgórnie przez grupy najczęściej z poparciem wojska. Sytuacja w państwie jest coraz gorsza, ale rezultat jest słaby – słaba wymiana rządzących. Dzieło ludzi z aparatu władzy.

Rewolucja – ma charakter odgórny, niesformalizowany, a potem jest dopiero formalizacja; jest nagłą i bezprawną zmianą ustroju państwa lub grupy rządzącej z szeregiem modyfikacji administracyjnych i prawnych.:

·         Sytuacja rewolucyjna – musi być rząd i pozycja mająca znaczące poparcie, ale dojdzie do niej tylko wtedy gdy ten rząd jest słaby; wielowładza – dwa ośrodki władzy, które wydają decyzje; rewolucja przejęła kontrole nad wojskiem i rząd traci jego poparcie.

·         Rezultat rewolucyjny – zmiana grupy posiadającej władze, zmiana struktur administracji, zmiany społeczne, gospodarcze i ideologiczne.

·         Wielka rewolucja – całkowita wymiana rządzących; rewolucja gwałtowna z bardzo szeroki zakresem i dużym rezultatem.

·         Cicha rewolucja – duża wymiana kadry, ale bardzo w zaciszu i sytuacja rewolucyjna była słaba. Rewolucja nie musi porwać za sobą tłumów.

Pucz – dzieło aspirujących do osiągnięcia władzy mimo iż byli zwykle daleka od niej. Zawarte w przewrocie politycznym.

Rewolta – bez planu rewolucyjnego, występuje raczej w obronie zagrożonego a istniejącego porządku politycznego.

Naród – jest trwałą historycznie ukształtowaną wielka zbiorowością społeczna stanowiącą wspólnotę języka, terytorium, kultury, życia gospodarczego i społecznego. Wspólnota ta posiada rozwinięta świadomość narodową, przejawiającą się w poczuciu odrębności  od innych narodów.

Czynniki narodotwórcze:

·         Wspólna kultura, symbole, historia

·         Wspólne pochodzenie etniczne

·         Wspólne terytorium

·         Wspólne organizacje polityczne

·         Więzi ekonomiczne

·         Więzi społeczne

Według relacji państwo a naród – to każdy naród powinien tworzyć niezależne państwo. Można to określić dwoma terminami:

·         Narodotwórcza rola państwa – młode państwa za pomocą działań politycznych, ekonomicznych czy oświatowych doprowadza do zjednoczenia grup etnicznych w jeden zintegrowany naród. Może to się odbywać na drodze podbojów terytoriów danego państwa.

·         Państwotwórcza rola narodu – naród jako grupa społeczna dąży przez określone działania do stworzenia przez niego własnego i suwerennego państwa.

Nacjonalizm – postawa uznająca naród za najwyższe dobro w sferze polityki. Uznaje on sprawy narodu jako najważniejsze i ...