Socjologia
Przedmiotem socjologii są zbiorowości społeczne, zjawiska, procesy społeczne, instytucje społeczne. Ogólnie: relacje między ludźmi
Socjologia – nauka społeczna, której celem jest identyfikowanie, badanie i opisywanie wszelkich małych i wielkich form życia społecznego.
Zbiorowości społeczne: Polacy, sataniści, geje, Ślązacy, niepełnosprawni, emeryci, wykładowcy, studenci, kibice Arki, alkoholicy, pasażerowie autobusu, bezrobotni,
Zjawiska, procesy: konformizm, korupcja, władze, konflikt, współpraca, adaptacja, rywalizacja, migracja, resocjalizacja, socjalizacja, moda, urbanizacja, kształcenie, bezrobocie
Instytucje społeczne (potoczne): Kościół, rząd, WSAiB, NFZ
Instytucje społeczne (socjologiczne): małżeństwo, religia, edukacja, praca, rodzina, ochrona zdrowia.
Instytucja społeczna – zorganizowany i utrwalony zespół działań ludzkich, ukierunkowanych na zaspokojenie określonych potrzeb.
Potrzeby ludzkie: materialne, bezpieczeństwa, akceptacji, samorealizacji, przynależności, religijne (duchowe), seksualne, bezpieczeństwa emocjonalnego, prokreacji, kształcenia.
Funkcje socjologii (zadania jakie może stawiać):
1. Funkcja opisowa – celem badań jest odpowiedź na pytanie: jak jest?
2. Funkcja wyjaśniająca – dlaczego tak jest? Od czego to zależy? Wyjaśniamy zjawiska, przyczyny, hipotezy, atrakcyjność tematu, cechy wykładowcy
3. Funkcja terapeutyczna – co zrobić? Co zmienić? Na przykład jak zwiększyć obecność studentów na wykładach? Znana społeczeństwu rzeczywistość
4. Funkcja prognostyczna – przewidywanie przyszłości, najtrudniej ją zinterpretować
Cechy osobowości jednostki:
Cechy biogenne – podstawowe kształcenie osobowości: system nerwowy, popędy (głód, zimno, popęd seksualny), procesy dojrzewania organizmu, procesy przemiany materii.
Cechy psychogenne – związane z funkcjonowaniem umysłu, np. wyobraźnia, spostrzegawczość, pamięć, inteligencja, uczucie.
Cechy socjogenne – pochodzące z życia społecznego.
Jaźń – poczucie nieodmienności, rdzeń osobowości, wysyłanie bodźców do człowieka. Dziecko kształtuje ją w kolejnych fazach życia.
Jaźń subiektywna – wytworzone pod wpływem oddziaływania innych, wczesne dzieciństwo, wyobrażenie o własnej osobie.
Jaźń odzwierciedlona – zespół wyobrażeń o sobie, odtworzonych z wyobrażeń innych ludzi o nas.
Rola społeczna – względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań, działań, będących reakcjami na zachowanie się innych osób, przebiegających według mniej lub bardziej wyraźnie ustalonego wzoru, którego grupa oczekuje od swoich członków.(np rola zawodowa, nauczycielska)
Kulturowy ideał osobowości – wyobrażenie o tym, jaki powinien być ideał człowieka w danej cywilizacji.
proces internalizacji - polegający na przyjmowaniu za własne narzucanych z zewnątrz postaw, poglądów, norm i wartości.
W wyniku internalizacji normy heteronomiczne (ustanowione nie przez tych, których mają obowiązywać) przekształcają się w normy autonomiczne (ich przestrzeganie nie wymaga już kontroli z zewnątrz). Internalizacja jest więc jednym z najważniejszych mechanizmów socjalizacji i społecznego rozwoju człowieka.
proces uczenia się – tworzenie wzorów zachowań
Socjalizacja pierwotna - składowa procesu socjalizacji, polegająca na tym, iż jednostka identyfikuje się z grupami z którymi weszła w kontakt naturalnie, np. w procesie dorastania dziecko naturalnie identyfikuje się z rodziną lub grupą koleżeńską. W socjalizacji pierwotnej na jednostkę mają wpływ znaczący inni i kończy się ona w momencie pojawienia się uogólnionego innego. W tym momencie rozpoczyna się okres socjalizacji wtórnej.
Socjalizacja wtórna - składowa procesu socjalizacji obejmująca proces profesjonalizacji lub etatyzacji, kiedy w toku wzrastania jednostki do życia społecznego wchodzi ona do kolejnych wtórnych grup społecznych (instytucje religijne, zakłady pracy, partie polityczne itd.). Socjalizacja wtórna rozpoczyna się od momentu pojawienia się w socjalizacji uogólnionego innego. Proces – całokształt wzajemnych oddziaływań środowiska.
Osobowość wewnątrzsterowna – osoba dość wcześnie nabywająca zespół celów, które chce osiągnąć i dąży do ich zrealizowania długotrwałym wysiłkiem: indywidualiści, nonkonformiści, konsekwentni, uparci.
Osobowość zewnątrzsterowna – osoba wrażliwa na oczekiwania i preferencje innych: konformistyczni, ulegli w swoim postępowaniu, kroczą nie tyle do własnych celów co reagują na sygnały od ludzi dbając o dobre stosunki.
Na skutek zmian w świecie osobowość współczesnego człowieka zmienia się w kierunku zewnątrzsterowności.
Osobowość autorytarna – osoba skłonna do podporządkowywania się silnym autorytetom. Fromm „Ucieczka od wolności”
1. Zbiór społeczny – zbiór ludzi, którzy posiadają jakąś wspólna cechę, którą wyróżnia obserwator (np. usytuowanie w przestrzeni, kolor włosów i oczu). Cecha ta nie musi być ważna z socjologicznego punktu widzenia, jest nieistotna dla socjologicznych procesów (opinie itp.). Przykład: ludzie niscy, wysocy, bruneci, blondynki, łysi.
2. Kategoria społeczna – jednostki wyróżnione ze względu na cechy ważne dla przebiegu procesu społecznego i względnie stałe, jakimi są zwłaszcza cechy demograficzne i społeczne (np. płeć, wiek, miejsce zamieszkania, wykształcenie zawód). Przykład: kobiety, mężczyźni, ludzie młodzi, mieszkańcy wsi, mechanicy, nauczyciele).
3. Krąg społeczny – niewielka zbiorowość opierająca się na bezpośredniej styczności, wypływających ze słabej więzi instytucjonalnej i nie posiadająca wyraźnej zasady odrębności. Przykład: grupy koleżeńskie, wspólne zainteresowania, kręgi przyjacielskie / stycznościowe.
4. Grupa społeczna – zbiór osób, które w dążeniu do wspólnych wartości (celów) są związane pewną więzią społeczną i wytworzyły wewnętrzną organizację. Przykład: pracownicy banku, przedsiębiorstwa.
Więź społeczna – poczucie solidarności, łączności między ludźmi, zespół stosunków wiążących członków w grupie.
Rodzaje więzi:
a) naturalna – istnieje w grupach, w których pochodzenie i pokrewieństwo tworzą podstawy powiązania i przynależności (np. rodzina)
b) zrzeszeniowa – powstaje na podstawie dobrowolnych związków kreowanych przez ludzi (np. stowarzyszenie)
c) stanowiona – istnieje ona tam, gdzie podziały członków i systemy styczności zostają narzucone z zewnątrz przez szersze grupy społeczne (np. więzienie, wojsko, zakon)
Wewnętrzna organizacji grupy społecznej – system pozycji i ról podporządkowanych instytucji władzy grupowej.
Pozycja – miejsce w hierarchii, to miejsce jakie w zakres uprawnień i obowiązków jednostka zajmuje w grupie.
Rola – nie zakłada gradacji, jest to rodzaj, zakres, wzory czynności jakie jednostka wykonuje w grupie.
Typologie grup społecznych:
1. Ze względu na rodzaj struktury grupy:
a) małe – o prostej strukturze, której elementami są członkowie
b) duże – składają się z podgrup, muszą występować styczności pośrednie, struktura skomplikowana
2. Ze względu na rodzaj więzi:
a) pierwotne – styczności osobowe, charakteryzują je podstawy emocjonalne (nieformalne)
b) wtórne – styczności rzeczowe i interesy (formalne)
3. Ze względu na stopień sformalizowania grupy:
a) formalne – powoływane przez szersze, nadrzędne grupy społeczne, a ich działania są unormowane przepisami
b) nieformalne – powstają samorzutnie
4. Ze względu na trudność wejścia do grupy:
a) inkluzywne – otwartej przynależności (każdy może przystąpić)
b) ekskluzywne – zamkniętej przynależności (może przystąpić po spełnieniu pewnych kryteriów)
Grupy odniesienia:
1. Porównawczego – dotyczące określenia naszego statusu w społeczeństwie(np. bogaty – biedny)
2. Normatywnego – dotyczące wyboru norm naszego postępowania.
Style kierowania:
1. Autokratyczny (+ ilość / - jakość / apatia i agresja)
2. Demokratyczny (- ilość / + jakość / twórcza i przyjacielska)
3. Liberalny (- ilość / - jakość / zabawa, bezład)
Autokratyczny – sprawdza się w sytuacjach kryzysowych i wobec pracowników o niskim statusie zawodowym, kary – nagrody.
Demokratyczny – sprawdza się w przypadku pracowników o wyższym statusie zawodowym i w dłuższej perspektywie czasu, konsultuje decyzje, dialog.
Liberalny – sprawdza się w przypadku grup indywidualistów, mocno twórczych i nie poddających się kierowaniu.
Społeczeństwo – zbiorowość trwająca przez szereg pokoleń, zespolona wewnętrznie wielorakimi systemami stosunków społecznych, wyodrębniona od innych zbiorowości trwałą przynależnością członków i stanowiąca w większym lub mniejszym stopniu całość ekologiczną (przestrzenną).
Zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań:
Publiczność – ludzie, którzy w tym samym lub zbliżonym czasie odbierają w celach informacyjnych lub rekreacyjnych identyczny przekaz czyli treść słowną, dźwiękową lub obrazową. Publiczność może być zebrana (audytorium) lub rozproszoną.
Zjawiska typowe dla publiczności zebranej:
a) styczność przestrzenna
b) łączność psychologiczna
c) zarażenie emocjonalne
d) dezindywidualizacja osobowości jednostki
e) zanik refleksyjności
Tłum – przelotne zgromadzenie kilkudziesięciu lub kilkuset osób na przestrzeni umożliwiającej bezpośredni kontakt, które spontanicznie i identycznie reagują na te same bodźce.
Rodzaje tłumu:
a) agresywny (linczujący, terroryzujący, walczący)
b) uciekający
c) nabywający (rabujący)
d) ekspresywny (demonstrujący)
Cechy tłumu:
1. Dezindywidualizacja – częściowy zanik niektórych składników i cech osobowości jednostki na czas jej stopienia się w zbiorową psychikę tłumu.
2. Wzmożone naśladownictwo – naśladowanie innych w większym stopniu niż zwykle.
3. Zarażenie emocjonalne w sferze psychicznej
4. Podatność na sugestie i oddziaływania innych uczestników tłumu.
Teoria postaw
Postawa MIKA – względnie trwały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmiotu, bądź dyspozycji do występowania takiego stosunku, wyrażające się w kategoriach pozytywnych, negatywnych lub neutralnych.
Komponenty postawy:
1. Emocjonalno – oceniający
2. Poznawczy (wiedza)
3. Zachowanie (komponent behawioralny)
Wymiary postawy:
1. Kierunek – pozytywny lub negatywny.
2. Siła – różny stopień kierunku pozytywnego lub negatywnego.
3. Złożoność –mówi, na ile rozwinięte są komponenty postawy.
4. Zwartość – zgodność między komponentami postawy.
Postawy:
a) Konformistyczne – występują, gdy wyraża poglądy zgodne z normami akceptowanymi w grupie, identyfikuje się z grupą. Otrzymuje kary lub nagrody za postępowanie.
b) Nonkonformistyczne – wyraża poglądy sprzeczne z powszechnie akceptowanymi
Wg Lippnama Stereotyp – obraz w umyśle ludzi, odnoszący się do jakiegoś faktu lub zjawiska społecznego; obraz ten jest cząstkowy, schematyczny, stanowiący fikcję, a nie adekwatne odbicia jakiegoś faktu.
Wybrane socjotechniki
Nadawca oddziałuje na jednostkę celem zmiany postawy
Propaganda
Propaganda – próba oddziaływania na postawy, a przez to bezpośrednio lub pośrednio na działania ludzi za pomocą bodźców językowych, słowa pisanego lub mówionego.
Techniki propagandy (socjotechniki):
1. Technika irradiacji – oddziaływanie przez kontekst, przepromieniowanie emocji, tło.
2. Technika identyfikacji – utożsamienie się nadawcy z odbiorcą, odwołanie się do wspólnych interesów, wartości i pochodzenia itp.
3. Technika stereotypizacji – nadawca odwołuje się do funkcjonujących w społeczeństwie stereotypów.
4. Technika symplifikacji – operowanie skrótami, proste hasło, komunikat
5. Technika suplemacji – polega na jednoczesnym wykorzystaniu kilku sposobów dotarcia do adresata.
6. Technika jednostronnej i dwustronnej argumentacji – nadawca posługuje się wadami i zaletami reklamowanego produktu, np. polityka, zależy do kogo kierowane ->przeciwnik polityczny.
7. Technika globalnego ataku i małych kroków – na duża skalę dobieramy mocne argumenty o ekstremalnej sile (globalny atak), bazuje na mechanizmie sokratejskim; używamy lekkich argumentów, przekonując przeciwnika do naszych poglądów (małe kroki).
Efekt bumerangowy propagandy:
1. Pułapka sukcesu (nadawca nie mówi realistycznie i w efekcie, odbiorca również odrzuca realizm)
2. Nieumiejętność dostosowania formy komunikatu do wyobrażeń i doświadczeń odbiorcy.
3. Przerost propagandy i przekroczenie wytrzymałości odbiorcy.
Kultura
Kultura – wszystko, co nie wyrasta z przyrody, tylko jest efektem pracy człowieka.
Trzy sfery zjawisk kultury:
Kultura materialna – umiejętność wytwarzania przedmiotów użytkowych.
Kultura duchowa – obejmuje wytwory niemające użytkowego charakteru (religia, filozofia, literatura, sztuka).
Kultura społeczna – dziedzina obejmująca normy i wzory postępowania, prawa, zwyczaje i inne zasady regulujące stosunki między ludźmi.
Kultura według J. Szczepańskiego – ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych wartości i uznawanych sposobów postępowania zobiektywizowanych ...
Aguuul6