Fizjologia rozrodu
WYKŁAD 30.10.2013
1.W etapie rozwojowym (mniej więcej 6 tyg.) nie występują charakterystycznie zarysowane gonady. Rozwijają się dopiero w późniejszym etapie. Po porodzie, mimo iż mamy już wykształcone gonady jądra u chłopców nie są czynnie spermatogenetycznie.
pęcherzyk zółciowy → gonocyty → zawiązki gonad
2. Spermatogeneza ( 44+XY)
W okresie pokwitania nabywamy możliwość spermatogenezy dzięki hormonom:
FSH –( folikulotropowy, folikulotropina) LH – hormon Luteinizujący
Syntetyzowane w przysadce mózgowej – niezbędne do spermatogenezy
W jądrach syntetyzowany Testosteron (warunkuje spermatogeneze i cechy płciowe męskie)
Androgeny – grupa hormonów sterydowych męskich
LH → pobudza komórki śródmiąższowe Leydiga → testosteron, androstendiol, dihydrotestosteron
LH u mężczyzn pobudza komórki Leydiga do produkcji Testosteronu. Jego wysokie stężenie jest niezbędne w okresie pokwitania. Testosteron znajduje się w jądrach, odpowiada za rozwój cech płciowych męskich. U mężczyzn hormon ten może zostać nazywany również ICSH.
FSH i LH- hormony te oddziaływują na gonadę
Spermatogeneza
Spermatogonia Ad Spermatogonia Ap
(rezerwa) Spermatogonia B
Spermatogonia I rzędu
3.Spermatogonia są w jądrach chłopaka narodzonego i nic się z nimi nie dzieje do momentu pokwitania.
1 mm3 ejakulatu ( nasienia ) zawiera ok. 60 tyś plemników. Liczba ta niestety maleje z kolejnymi pokoleniami – w dzisiejszych czasach jest to ok. 40 tyś plemników .
Plemniki tworzone są podziałami mitotycznymi.
2n
Podział redukcyjny
Spermatocyty II rzędu
podział wyrównawczy
Spermatydy
spermiogeneza
Plemniki
1) Cykl Spermatogenezy – wytwarzania plemników trwa 74dni
Spermatogonie Ap – 18 dni
Spermatogonie B – 9 dni
Spermatocyt I rzędu – 23 dni
Spermatocyt II rzędu – 1 dzień
spermatydy – 23 dni.
4.
Worek mosznowy → jądra,sródjądrza, najądrza, nasieniowody
W worku mosznowym panuje obniżona temperatura, ok. 3 stopni mniejsza niż w ciele ( jamie brzusznej). Obniżona temperatura jest wymagana do spermatogenezy.
Jądro podzielone jest na płaciki tkanką łączną. W każdym kanaliku znajduje się od 1 do 4 kanalików krętych (kanaliki nasienne). Ich kręty przebieg umożliwiwa większe upakowanie dzięki czemu mamy większą produkcję pleminków.
Plemniki dojrzewają w najądrzu.
Nabłonek plemnikotwórczu
komórki środmiązższowe
mięśnie gładkie
komórki podporowe (sertolego) – mają wypustki śródplazmatyczne – trzymają komórki, przesuwając ich położenie w jądrze. Oprócz tego uczestniczą w ich odżywianiu.
spermatogonia
spermatydy
Spermatocyty
Część pleminków produkowanych ma złą budową. Jeśli większość jest błędna jest to teratospermia.
W najądrzu plemniki dojrzewają biochemicznie. Po czym opuszczają nasieniowodem worek mosznowy. Nasieniowód trafia do pęcherzyka nasiennego (parzysty gruczoł wydzielający wydzieline do nasieniowodu) W momencie od kiedy nasieniowód łączy się z pęcherzykiem rozpoczyna się przewód wytryskowy. Przewód wytryskowy uchodzi do cewki moczowej
Cewka moczowa :
-część sterczowa (prostata – nie parzysty gruczoł krokowy. Prostata obejmuje cewke moczową w tym odcinku)
W tej części ejakulat zostaje wzbogacony w wydzielinę gruczołu krokowego.( nieparzysty,
zapewnia prawidłowy skład nasienia).
-część błoniasta- najkrótsza
-część gąbczasta- najdłuższa
Po drodze ejakulat jest wzbogacona wydzieliną gruczołów opuszkowo-cewkowych w cewce moczowej.
Część płynna nasienia jest bardzo ważna gdyż plemniki są bardzo małych rozmiarów, nie posiadają substancji zapasowych i czerpią je ze środowisku. Część płynna dostarcza im wszystkiego co potrzebują, min substratów energetycznych. Część płynna – osocze nasienia.
Pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy , gruczoły opuszkowo-cewkowe : wzbogacają ejakulat !
KOBIETY :
Oogeneza ( 44+XX ) – proces ekwiwalentny do Spermatogenezy.
Oogonia
Oocyt I rzędu
podział redukcyjny- diploten
Polocyt + Oocyt II rzędu
podział wyrównawczy - metafaza
Polocyty + Komórka jajowa
OogoniaàOocyt I rzędu àOocyt II rzęduàkomórka jajowa
àPolocyt (ciałko komórkowe )à Polocyt
Dziewczynka świeżo urodzona, nie posiada Oogonii, posiada Oocyt I rzędu. Kobieta ma ich określoną pulę Oocytów I rzędu. Szacunkowo dziewczynka po urodzeniu ma ok. 2mln oocytów pierwszego rzędu w obu jajnikach. W okresie pokwitania ta liczba znacznie maleje ale mimo wszystko utrzymuje się na poziomie kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy.
Od momentu pokwitania wybrane oocyty kontynuują swój podział (podział redukcyjny). Pojawia się oocyt II rzędu i ciałko kierunkowe ( polocyt ). Oocyt II rzędu zatrzymywany jest w etapie metafazy który wydzielany jest z jajnika. Komórki jajowe powstają tuż przed zapłodnieniem.
Dojrzewanie pęcherzyków jajowych:
1.Pęcherzyk pierwotny
2.Pęcherzyk wzrastający
3.Pęcherzyk dojrzewający
4.Pęcherzyk Graafa-dojrzały
5.Ciałko żółte-produkuje progesteron i estrogeny
6.Jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia powstaje Ciałko białawe.
Od momentu pokwitania w jajniku pojawiają się nowe formy w jajnikach. Wybrane pęcherzyki wzrastają z pęcherzyków pierwotnych do pęcherzyków wzrastających ( warstwa komórek otaczająca tą komórkę – komórki ziarniste – wzrasta) Estrogen wytwarzany jest w jajnikach (w komórkach ziarnistych i komórkach łącznotkankowych pęcherzyka wzrastającego)
Pęcherzyk wzrastający przekształca się w pęcherzyk dojrzewający.
Pęcherzyk dojrzewający przekształca się w pęcherzyk Graafa (posiada warstwe zarnistą produkującą estrogen, oocyt). Pęcherzyk Graafa pęka w trakcie owulacji i uwalnia Oocyt II rzędu w stanie metafazy.
Pęcherzyk Graafa zamienia się w ciałko żółte które wydziela progesteron oraz odrobinę estrogenu.
Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia wówczas ciałko żółte zmienia się w ciałko białawe i zanika.
Jajowód nie jest hermetycznie połączony z jajnikiem. Otacza go lejkiem(najszersza część jajowodu posiadająca strzępki) W najszerszej części jajowodu – bańce jajowodu, najczęściej dochodzi do zapłodnienia.
Statystycznie owulacja występuje najczęściej w 14 dniu.
Cykl miesięczny trwa 28 dni.
Cykl miesięczny sterowany jest przez podwzgórze , które kieruje wydzielaniem LH i FSH .
(LH i FSH wpływają na czynność hormonalną jajników).
-FSH pobudza pęcherzyki jajnikowe do wzrostu i dojrzewania, a zatem automatycznie do produkcji estrogenu.
-LH – Wysokie stężenie tego hormonu jest niezbędne do owulacji, stymuluje powstanie ciałka żółtego( w miejscu po pęcherzyku Graafa), stymuluje wydzielanie progesteronu z ciałka żółtego.
Etapy cyklu :
-Faza miesiączki
-Faza folikularna (jej początek to krawienie miesiączkowe)
-Owulacja
-Faza Lutealna
Pęcherzyki jajowe produkują estrogeny.
Estrogeny pobudzają błonę śluzową macicy do wzrostu.
1 dzień cyklu – 1 dzień krwawienia miesięcznego.
Na początku fazy folikularnej występuje wysokie stężenie FSH co powoduje zwiększenie estrogenu.
Estrogen ma za zadanie odbudowę błony śluzowej macicy.
Stężenie FSH osiąga swoje maksimum tuż przed owulacją, jednakże owulacja jest uwarunkowana skokiem stężenia LH które na początku jest niskie jednakże tuż przed owulacją następuje wyrzut hormonu LH.
Jeśli wyrzutu LH nie będzie, owulacja nie nastąpi.
Wysokie stężenie LH ułatwia wytworzenie ciałka żółtego po pękniętym pęcherzyku Graafa oraz produkcje progesteronu.
W fazie preowulacyjnej stężenie progesteronu jest bardzo niskie i rośnie po owulacji.
Ciałko żółte w końcowej fazie lutealnej zanika i stężenie progesteronu zmniejsza się.
Podczas owulacji następuje również skok estrogenowy.
W fazie lutealnej obserwujemy wzrost i spadek poziomu progesteronu oraz drugi skok estrogenu.
W fazie miesiączki błona śluzowa macicy jest złuszczana, a następnie przez resztkę cyklu wzrasta.
Implatacja blastocysty w błonę śluzową macicy jest możliwa tylko jeśli błona ta ma określony charakter (odpowiednia grubość, odpowiednia ilość gruczołów) Progesteron warunkuje tworzenie idealnych warunków dla blastocysty. Progesteron jest hormonem prociążowym. Wysokie jego stężenie jest niezbędne aby kobieta mogła donosić ciąże.
Obserwujemy zmiany temperatury w czasie cyklu miesięcznego.
Niższa w fazie preowulacyjnej i wyższa w postowulacyjnej.
W owulacji temperatura ciała osiąga minimum.
Tętnice na kilkanaście godzin przed etapem złuszczenia błony śluzowej macicy zaciskają się
Zarodek po zapłodniu przemieszcza się do macicy gdzie się implantuje w błone śluzową.
Komórka jajowa (oocyt II rzędu w stanie metafazy) gdy dostaje się do jajowodu jest otoczona przez wieniec promienisty (martwe komórki ziarniste) oraz osłonkę przejrzystą.
Plemniki masowo mogą docierać do komórki jajowej, ale tylko 1 dociera do jej wnętrza.
Plemnik + komórka jajowa = zygota
Progesteron- ważny w przebiegu ciąży.
Zapłodnienie w bańce jajowodu.
1 Zygota
2 Bruzdkowanie
3 Gastrulacja- różnicowanie się komórek zarodkowych i powstawanie tzw. listków zarodkowych: ektodermy, entodermy i mezodermy
4 histogeneza (powstawanie tkanek)
5 organogeneza (powstawanie narządów)
Gastrulacja jest bardzo istotna gdyż bez niej nie bylibyśmy w stanie wytworzyć wielu zróżnicowanych komórek.
Bruzdkowanie ( polega na podziałach mitotycznych) zachodzi w jajowodzie i polega na podziałach mitotycznych zygoty w taki sposób że powstaje zarodek złożony z coraz większej ilości komórek nazywanych blastomerami. Jest to etap bez wzrostowy (gdyż komórek jest więcej, a jego masa nie wzrasta). Zarodek w tym etapie jest kulisty i w tym etapie nazywamy go Morulą. Następnie komórki podlegają przegrupowaniu i powstaje Blastocysta (twór kulisty, pokryty komórkami trofoblastem). Niemowle powstaje z węzła zarodkowego w Blastocyscie. Blastocysta wydziela gonadotropiny kosmówkowej (występuje tylko w ciąży – jest podstawą wykonywania testów ciążowych).
Hormon ten – gonadotropina kosmówkowa ma za zadanie podtrzymanie czynności ciałka żółtego (wydzielającego progesteron). Do 3 miesiąca ciąża ciałko żółte ciążowe jest głównym czynnikiem produkującym progesteron. W następnych miesiącach tą funkcje przejmuje miesiąc.
2) Błony płodowe :
-Owodnia
-Kosmówka
-Pęcherzyk Żółtkowy
-Omocznia
Komórki jajowe są skąpożółtkowe ( w odróżnieniu od ptaków i gadów).
Z szypuły zarodkowej powstanie pępowina.
Trofoblast tworzy kosmówkę
Kosmówka wrasta kosmkami w błone śluzową macicy.
Omocznia wrasta w szypułe zarodka i będzie tworzyć naczynia pępowiny.
Łożysko to miejsce wymiany krwi matki z krwią dziecka .( krew się nie miesza ).
Składniki odżywcze dostarczane są metodą dyfuzyjną.
Łożysko tworzą błona śluzowa macicy i kosmówka kosmata.
Łożysko pełni też funkcję wydzielania hormonów.
Dojrzałe łożysko ludzkie – średnica ok. 20 cm, grubość ok 2,5cm, waga ok. 500g Należy usunąć całe po porodzie.
Pępowina odprowadza krew dziecka do łożyska.
Przez chwilę posiadamy nawet jakimś cudem narząd skrzelowy. Umożliwia nam wytworzenie narządów gardła i krtani i twarzy.
Zarodek i płód to nie to samo!
Zarodek to pierwsze 8 tygodni, po 9 tygodniu wchodzimy w etap płodowy gdyż dopiero wtedy płód posiada zawiązki wszystkich ludzkich narządów.
Skóra płodu chroniona jest mazią płodową która zlepia meszek płodowy.
renia993