Deighton Len
Szpiegowska żyłka
„KB”
1
Glasnost próbowała uciec przez mur i dostała serię z cichostrzelnego karabinu maszynowego! - powiedział Kleindorf. - To najnowszy dowcip, jaki dotarł z tamtej strony. - Podnosił nieco głos, aby przekrzyczeć natrętne dźwięki fortepianu. Mówił po angielsku z amerykańskim akcentem, który niekiedy celowo przejaskrawiał.
Usłyszawszy, że jest to dowcip, roześmiałem się, z trudem próbując zrobić to przekonująco. Znałem już ten kawał, a poza tym Kleindorf zawsze kładł wszystkie dowcipy; nawet dobre.
Kleindorf wyjął z ust cygaro, wypuścił w kierunku sufitu kłąb dymu i strząsnął popiół do popielniczki. Nie wiem, po co zadawał sobie tyle trudu; cała cholerna sala wyglądała jak pełna popielniczka. Dym nad jego głową wydawał się tajemniczy, wijąc się i kłębiąc niczym rozgniewane szare węże, schwytane w snop światła.
Śmiałem się chyba zbyt serdecznie, co zachęciło go do następnego dowcipu.
— Wszystkie ładne twarze są do siebie podobne, ale brzydka twarz jest brzydka na swój własny sposób - oznajmił.
— Nie wmawiaj mi, że powiedział to Tołstoj - odparłem. Gotów jestem zawsze udawać frajera wobec człowieka, który może powiedzieć mi to, co chcę wiedzieć.
- Oczywiście, że Tołstoj; powiedział to, siedząc przy tym barze.
Zerkał na mnie od czasu do czasu, by przekonać się, jak reaguję na jego dowcipy, ale poza tym nie odrywał wzroku od tancerek. Piątka wysokich, szczerzących się dziewcząt jakoś mieściła się na ciasnej scenie, ale ostatnia z nich musiała już ostrożnie podnosić nogę, by nie kopnąć w ścianę. Tak czy owak Rudolf Kleindorf - znany powszechnie jako „Der grosse Kleiner” - dowiódł na ich przykładzie słuszności swej żartobliwej uwagi. Wszystkie tancerki miały przyklejony uśmiech i szeroko otwarte oczy. Można je było odróżnić tylko po makijażu i kolorze farbowanych włosów. Natomiast Rudi miał wielki, garbaty nos i zmierzwione, krzaczaste brwi, nadające mu wygląd człowieka wiecznie nachmurzonego, co w zestawieniu z ciemnymi obwódkami wokół oczu czyniło jego twarz niezwykłą i godną zapamiętania.
Spojrzałem na zegarek. Wskazywał czwartą nad ranem. Byłem brudny, cuchnący i nie ogolony. Marzyłem o gorącej kąpieli i możliwości przebrania się.
- Jestem zmęczony - powiedziałem. - Muszę się trochę przespać.
Kleindorf wyjął z ust ogromne cygaro, wypuścił kłąb dymu i zawołał:
- Spróbujemy teraz „Singing in the Rain” przynieście parasole!
Pianista natychmiast przestał grać, a tancerki, jęcząc głośno, złamały szyk; niektóre robiły ćwiczenia rozluźniające mięśnie, inne opierały się bezsilnie o dekoracje. Wyglądały jak wysypane z pudełka szmaciane lalki. Ich ciała lśniły od potu.
- Co ja robię w tej branży, w której muszę pracować do trzeciej rano? - poskarżył się Kleindorf, błyskając złotym rolexem wystającym spod nakrochmalonego mankietu. Był tajemniczym człowiekiem o zmiennym usposobieniu, krążyło o nim wiele różnych anegdot; w większości z nich był przedstawiany jako choleryk, zdolny do wybuchów wściekłego gniewu.
Rozejrzałem się po „Babilonie”. Wyglądał dość ponuro. Wentylatory były wyłączone i cały lokal - jak wszystkie tego typu lokale po wyjściu klientów - cuchnął potem, tanimi kosmetykami, popiołem i rozlanymi drinkami. Długi, błyszczący od chromów i luster bar, w którym kusiły oko wszystkie alkohole świata, był teraz odgrodzony od sali zamkniętą na kłódkę żaluzją. Jego bywalcy udali się do innych knajp, istnieje bowiem w Berlinie wiele miejsc, w których zabawa zaczyna się dopiero około trzeciej nad ranem. W „Babilonie” panował teraz dotkliwy ziąb. W czasie wojny wzmocniono strop tej piwnicy metalowymi belkami, zamieniając ją na schron przeciwlotniczy, ale z betonowych ścian wiało wilgotnym chłodem. Jeden z takich schronów, wzniesiony na oddalonej o za-
ledwie dwie przecznice stąd Potsdamerstrasse, przez lata zaopatrywał mieszkańców Berlina w pieczarki, dopóki ich hodowla nie została zakazana przez władze sanitarne.
Po wodewilowym finale lokal przypominał śmietnik. Papierowe serpentyny wiły się wokół stolików, nadał zastawionych butelkami i kieliszkami po winie. Wszędzie leżały baloniki - niektóre już pomarszczone i skurczone - kartonowe podstawki pod kufle, podarte rachunki, karty napojów i wszelkiego rodzaju śmieci. Nikt nie myślał o sprzątaniu. Było na to dość czasu w godzinach przedpołudniowych. Bramy „Babilonu” otwierały się dopiero po zapadnięciu zmroku.
— Dlaczego nie robisz prób nowego programu w ciągu dnia, Rudi? - spytałem. Nikt nie zwracał się do niego Der Grosse, nawet ja, choć znałem go niemal od urodzenia.
— Te ślicznotki są przez cały dzień zajęte - odpowiedział, marszcząc z niechęcią swój wielki nos. - Oto dlaczego musimy prowadzić próby, choć dawno już powinienem być w łóżku. - Władał biegle potoczną angielszczyzną, ale jego szorstki ton był typowy dla Niemca. Miał niski, ochrypły głos, będący skutkiem jego przywiązania do specjalnych hawańskich cygar, które dojrzewały przez co najmniej sześć łat, zanim wziął któreś do ust.
— Czym zajęte?
Zbył moje pytanie machnięciem cygara.
— Dla wszystkich jest to dodatkowa praca - odparł. - Jak myślisz, dlaczego domagają się zapłaty w gotówce?
— Będą jutro zmęczone.
— Jasne. Kiedy kupujesz lodówkę i wypadają z niej drzwi, wiesz, co się stało. Jedna z tych laleczek zasnęła przy taśmie montażowej. Racja?
— Racja. - Spojrzałem na dziewczyny z nowym zainteresowaniem. Były ładne, ale żadna z nich nie była naprawdę młoda. Jak mogły pracować przez cały dzień i pół nocy?
Pianista szybko przerzucił nuty i wyszukał potrzebną partyturę. Jego palce odnalazły melodię. Tancerki przykleiły sobie do twarzy uśmiechy i rozpoczęły próbę. Kleindorf wydmuchiwał dym. Nikt nie znał jego wieku. Musiał już przekroczyć sześćdziesiątkę, ale mimo to zawsze miał w kieszeni gruby plik banknotów o wysokim nominale i piękną kobietę na każde zawołanie. Jego ubrania, koszule i buty pochodziły z najlepszych berlińskich sklepów, a pod jego domem stało przepiękne stare maserati ghibli z wykonanym na zamówienie silnikiem o pojemności 4,9 litra. Był to samochód dla koneserów, który Rudi kazał całkowicie przerobić i wyregulować, tak że kiedy jeździł do Niemiec Zachodnich, mógł pędzić po Autobahn z szybkością 270 kilometrów na godzinę. Od lat dawałem mu do zrozumienia, że chętnie przejechałbym się kiedyś tym wozem, ale przebiegły stary drań udawał, że nie rozumie moich aluzji.
Uporczywie powtarzane plotki głosiły, że Kleindorfowie należeli do pruskiej arystokracji, a dziadek mojego przyjaciela, generał Freiherr Rudolf von Kleindorf, dowodził jedną z najlepszych dywizji kajzera podczas ofensywy w roku 1918, ale nigdy nie słyszałem, żeby Rudi to potwierdził. Der Grosse utrzymywał, że źródłem jego dochodów była sieć myjni samochodowych w Encino, w Kalifornii Południowej. Nie ulegało wątpliwości, że nie zarabiał wiele na tej podupadłej berlińskiej knajpie. Do tego rodzaju lokali wstępowali tylko najbardziej odważni turyści, którym zresztą, o ile nie szastali pieniędzmi, szybko dawano do zrozumienia, że nie są mile widziani. Niektórzy twierdzili, że Rudi utrzymuje ten klub dla własnej rozrywki. Inni snuli domysły, że kieruje nim nie tyle chęć spotykania się tam ze starymi przyjaciółmi, ile świadomość, iż jego lokal jest jednym z najlepszych punktów wymiany informacji w całym rozplotkowanym mieście. Tego rodzaju ludzie garnęli się do Kleindorf a, on zaś zachęcał ich do tego, gdyż opinia człowieka dobrze poinformowanego dodawała mu ważności, a najwyraźniej tego potrzebował. Jego barman wiedział, że ma podawać bezpłatne drinki pewnym mężczyznom i kobietom: portierom hotelowym, prywatnym sekretarkom, telefonistkom, detektywom, funkcjonariuszom Ministerstwa Obrony i obdarzonym czułym słuchem kelnerom, zatrudnionym w prywatnych jadłodajniach. Nawet funkcjonariusze berlińskiej policji - znani ze swej niechęci do posługiwania się płatnymi informatorami - przychodzili do baru Rudiego, kiedy zawiodły wszystkie inne metody.
To, w jaki sposób „Babilon” utrzymuje się, było jedną z wielu nie wyjaśnionych zagadek Berlina. Nawet podczas galowych występów dochód ze sprzedaży alkoholu nie pokrywał kosztów czynszu. Ludzie, którzy siadali w pierwszym rzędzie i oglądali występy, nie wydawali wielkich sum; nie pozwalał na to stan ich wątrób. Ci cierpiący na artretyzm eks-włamywacze, sklerotyczni oszuści i sparaliżowani fałszerze reprezentowali geriatrię berlińskiego półświatka, byli ludźmi dawno minionej epoki. Przychodzili zbyt wcześnie, sączyli drinki, gapili się lubieżnie na dziewczyny, zamawiali szklankę wody, by popić jakieś tabletki, i opowiadali sobie nawzajem anegdoty sprzed wielu lat. Bywali tam, oczywiście, również inni goście, czasem należący do eleganckiego towarzystwa; przedstawiciele berlińskiej śmietanki towarzyskiej w futrach i smokingach, którzy zaglądali tu, by przekonać się, jak żyje reszta. Ale zawsze wstępowali tylko na chwilę, w drodze do innego lokalu. W dodatku „Babilon” nie był nigdy modnym barem młodzieżowym; nie sprzedawano tu żadnych prochów, trawek, haszów ani innych przysmaków, które długowłosi młodzi ludzie nabyć mogli w innyćn lokalach, usytuowanych na tej samej ulicy. Rudi fanatycznie tego przestrzegał.
— Na miłość boską, przestań grzechotać tym lodem. Jeśli chcesz następnego drinka, powiedz mi o tym.
— Nie dziękuję, Rudi. Jestem śmiertelnie zmęczony. Muszę się trochę przespać.
— Nie możesz przez chwilę siedzieć spokojnie? Co ci jest?
- Jestem dzieckiem nadpobudliwym.
— A może złapałeś tego nowego wirusa, na którego wszyscy się teraz skarżą? Jest bardzo złośliwy. Kierownik tej knajpy leży w szpitalu. Nie ma go w pracy od dwóch tygodni. Dlatego siedzę tu sam.
— Wiem, mówiłeś mi o tym.
— Jesteś okropnie blady. Czy jadasz regularnie?
— Rozmawiasz ze mną tak samo, jak moja matka - stwierdziłem.
— Czy dobrze sypiasz, Bernd? Moim zdaniem powinieneś pójść do lekarza. Mój specjalistą z Wannsee to cudotwórca. Dał mi serię zastrzyków - jakiś nowy hormonalny preparat ze Szwajcarii - i kazał mi przestrzegać ścisłej diety. - Dotknął plasterka cytryny, który pływał w stojącej przed nim szklance wody. - I czuję się wspaniale!
Wypiłem resztkę mojej whisky, ale w szklance było już tylko kilka kropel.
— Nie potrzebuję żadnych lekarzy. Jestem zupełnie zdrowy.
— Nie wyglądasz zdrowo. Wyglądasz jak człowiek ciężko chory. Nie pamiętam, żebyś był kiedykolwiek taki blady i wyczerpany.
— To przez tę późną porę.
— Jestem od ciebie dwukrotnie starszy, Bernd - powiedział głosem, w którym samozadowolenie mieszało się z wyrzutem. Nie była to zresztą prawda; mógł być ode mnie starszy najwyżej o piętnaście lat, ale widziałem, że jest w kłótliwym nastroju, więc nie wdawałem się w dyskusję. Czasami było mi go żal. Przed wielu laty Rudi zmusił
swego jedynego syna do odbycia służby w Bundeswehrze. Chłopiec nieźle sobie radził, ale okazał się zbyt mało odporny, by służyć nawet w nowoczesnej armii. Zażył śmiertelną dawkę jakiegoś leku i znaleziono jego zwłoki w pokoju na terenie hamburskich koszar. Komisja prowadząca śledztwo orzekła, że był to nieszczęśliwy wypadek. Rudi nigdy nie wspominał o tej sprawie, ale wszyscy wiedzieli, że czuje się winny. Żona porzuciła go, a on od śmierci chłopca nigdy już nie wrócił do dawnej formy; jego oczy straciły blask, a ich spojrzenie nabrało twardości. - A poza tym myślałem, że rzuciłeś palenie - dodał.
— Staram się ograniczać.
— Cygara nie są tak szkodliwe, jak papierosy - stwierdził, wypuszczając z zadowoleniem kłąb dymu.
— I nic więcej? - spytałem natarczywie. - Żadnych innych wiadomości?
— Zastępca Fiihrera, Hess, nie żyje... - stwierdził z sarkazmem. - Mieszkał kiedyś na Wilhelmstrasse, pod numerem czterdziestym szóstym. Od kiedy przeniósł się do Spandau, widywaliśmy go bardzo rzadko.
— Mówię poważnie - oświadczyłem z naciskiem.
— Wobec tego muszę ci przekazać naprawdę najnowszą wiadomość, Bernd. Chodzi o ciebie! Ludzie mówią, że jakiś maniak chciał najechać na ciebie ciężarówką, kiedy przechodziłeś przez Waltersdorfer Chaussee. Z wielką szybkością! Podobno omal cię nie zabił.
Patrzyłem na niego w milczeniu.
— Ludzie pytają - powiedział, pociągając nosem - co taki grzeczny chłopiec, jak Bernd Samson, robił w takim miejscu. Przecież to koniec świata. Nie ma tam nic oprócz tego starego przejścia granicznego. Nie można stamtąd nigdzie się dostać; nie można nawet dotrzeć do Waltersdorfer, bo po drodze jest Mur.
— Co im odpowiedziałeś? - spytałem.
— Że mogę im powiedzieć, co tam jest. Wspomnienia. - Wyjął cygaro z ust i przyglądał się rozjarzonemu końcowi jak filatelista, oceniający rzadki znaczek. - Wspomnienia - powtórzył. - Czy miałem rację, Bernd?
— Gdzie jest Waltersdorfer Chaussee? - spytałem. - Czy to jedna z tych eleganckich ulic w Nikolassee?
— W Rudow. O ile dobrze pamiętam, właśnie na tamtejszym cmentarzu pochowano tego faceta, Maxa Busby. Trzeba było wielu zabiegów, żeby wydano jego zwłoki. Kiedy ci ludzie z drugiej strony Muru strzelają do kogoś, niezbyt chętnie oddają jego szczątki.
— Doprawdy? - spytałem. Miałem nadzieję, że zaproponuje mi następną porcję whisky, ale nie zrobił tego.
— Czy kiedykolwiek się bałeś, Bernd? Czy budziłeś się kiedyś w nocy mając wrażenie, że słyszysz na korytarzu czyjeś kroki?
— Czego miałbym się bać?
— Podobno chcą cię aresztować twoi ludzie.
— Naprawdę tak słyszałeś?
— Berlin to nie jest dobre miejsce dla człowieka, który się ukrywa - powiedział z zadumą, jakby zapominając o mojej obecności. - Twoi ludzie i Amerykanie nadal sprawują nadzór wojskowy. Mogą cenzurować pocztę, zakładać podsłuch telefoniczny i aresztować każdego, kogo chcą się pozbyć. Mają nawet do dyspozycji karę śmiercj. - Spojrzał na mnie tak, jakby coś przyszło mu nagle do głowy - Czy widziałeś w gazecie tę wzmiankę o mieszkańcach Gatow, którzy złożyli skargę na armię brytyjską do Sądu Najwyższego w Londynie? Podobno dowódca sił brytyjskich w Berlinie oświadczył sądowi, że ponieważ jest prawowitym następcą Hitlera, może robić, co mu się podoba. - Uśmiechnął się z wysiłkiem, jakby sprawiało mu to ból. - Berlin to nie jest dobre miejsce dla człowieka, który się ukrywa, Bernd.
— Kto powiedział, że się ukrywam?
— Jesteś jedynym znanym mi człowiekiem, którego pozbyłyby się chętnie obydwie strony - powiedział Rudi. Być może przeżył wyjątkowo ciężki dzień. Miał w sobie sporą dozę okrucieństwa, którego nigdy zbyt głęboko nie ukrywał. - Gdyby znaleziono dziś w nocy twoje zwłoki, istniałoby dziesięć tysięcy podejrzanych: KGB, CIA, nawet twoja własna firma. - Zaśmiał się cicho. - Jak narobiłeś sobie tylu wrogów, Bernd?
— Nie mam żadnych wrogów, Rudi - odparłem. - W każdym razie nie tego rodzaju wrogów.
— Więc dlaczego przychodzisz tu przebrany w te stare łachy i ze spluwą w kieszeni? - Nie odpowiedziałem mu, nie poruszyłem się nawet. A więc zauważył pistolet; była to z mojej strony cholerna nieostrożność. Chyba traciłem instynkt. - Czy boisz się, że cię obrabują, Bernd? Mogę to zrozumieć, wyglądasz ostatnio na człowieka, któremu się dobrze powodzi.
— Pobawiłeś się już moim kosztem, Rudi. A teraz powiedz mi to, co chcę wiedzieć, żebym mógł pójść do domu i trochę się przespać.
— A więc, co chcesz wiedzieć?
— Gdzie, do cholery, podział się Lange Koby?
— Powiedziałem ci już, że nie wiem. Dlaczego miałbym wiedzieć cokolwiek o tym przystojniaczku? - Nie jest to słowo, którego Niemcy używają bez powodu. Domyśliłem się, że dzieli ich jakiś spór - może nawet poważny konflikt.
— Ponieważ Lange zawsze tu był, a teraz go nie ma. Jego telefon nie odpowiada i nikt nie otwiera drzwi w jego mieszkaniu.
— Skąd mógłbym cokolwiek o nim wiedzieć?
— Ponieważ byłeś jego bardzo bliskim przyjacielem.
— Przyjacielem Langego? - Jego pogardliwy uśmieszek wzbudził we mnie złość.
— Tak, Langego, ty draniu. Byliście nierozłączni jak...
— Jak bracia syjamscy. Czy nie to zamierzałeś powiedzieć, Bernd? - Mimo że było ciemno i rozbrzmiewał fortepian, a my staraliśmy się mówić cicho, tancerki wyczuły najwyraźniej, że toczymy spór. W jakiś dziwny sposób udzieliło się im nasze napięcie. Uśmiechy zniknęły z ich twarzy, a ich głosy stały się bardziej przenikliwe.
— Tak, masz rację. To właśnie zamierzałem powiedzieć.
— Pukaj głośniej - poradził lekceważącym tonem Rudi. - Może dzwonek jest zepsuty. - Z góry dotarł do nas huk zatrzaskiwanych drzwi. Werner Volkmann zszedł po pięknych chromowanych schodach i wkroczył do sali z demonstracyjnie życzliwym wyrazem twarzy, który przybierał zawsze, kiedy zatrzymywałem go do późna w nocy.
— Wszystko w porządku? - spytałem. Werner kiwnął głową. Kleindorf odwrócił się, by s...
dzidzia2603